روانینێکی جیاواز بۆ فێمینیزم

نێرگز قادر 



فێمینیزم پەیوەندیی بە دژایەتیکردنی پیاوانەوە نییە، بەڵکو ئامانجی هەڵوەشاندنەوەی ئەو سیستەمەیە کە هەر رەگەزێک دەچەوسێنێتەوە.
پێم خۆشبوو لە هەفتەی شانزە رۆژی رووبەرووبونەوەی توندوتیژی دژی ژناندا باس لەبابەتێک بکەم تائێستا هەندێک بە هەڵە لێ تێگەیشتوون، کاتێک دەڵێم من فێمینیستم زۆر کەس لەو چەمکە تێنەگەشتووە، هەموو واسەیر دەکەن وەک ئەوەی من کفرم کردبێت، بۆیە لێرەوە تیشک دەخەمە سەر بابەتی فێمینیزم. 
فێمینیزم بزووتنەوەیەکە داکۆکیی لە یەکسانیی هەموو رەگەزەکان دەکات، بە تایبەتی سەرنجی لەسەر چارەسەرکردنی ئەو نایەکسانییە سیستماتیکییانەیە کە ژنان رووبەڕووی دەبنەوە. فێمینیستەکان کاردەکەن بۆ تەحەدای نۆرمەکانی کەلتوریی، کۆمەڵایەتیی، سیاسیی و ئابووریی کە هەڵاواردن و داینامیکی نایەکسانی دەسەڵات بەردەوام دەکەن. لێرەدا چەند خاڵێکی سەرەکی دەخەمەڕوو:

بنەما سەرەکییەکانی فێمینیزم
1. یەکسانی جێندەریی: فێمینیزم هەوڵدەدات جیاکاریی نەهێڵێت و ماف و دەرفەتی یەکسان بۆ هەموو رەگەزەکان دەستەبەر بکات.
2. بەهێزکردن: جەخت لەسەر بەهێزکردنی ژنان دەکاتەوە بۆئەوەی ئۆتۆنۆمی و کۆنتڕۆڵکردنی ژیانیان هەبێت.
3. بڕبڕەیی: فێمینیزمی مۆدێرن دان بەوەدا دەنێت کە نایەکسانی جێندەریی لەگەڵ رەگەز، چین، سێکس، کەمئەندامیی و ناسنامەکانی دیکەدا یەکدەگرێتەوە، ئەمەش پەراوێزخستن گەورەتر دەکات.

جۆرەکانی فێمینیزم
*فێمینیزمی لیبراڵ: تیشک دەخاتە سەر بەدیهێنانی یەکسانی لە رێگەی چاکسازی یاسایی و سیاسییدا.
*فێمینیزمی رادیکاڵ: بەدواداچوون بۆ رەگ و ریشەی نایەکسانیی دەکات، وەک پیاوسالاریی و بانگەشە بۆ گۆڕانکارییە بنەڕەتییە کۆمەڵایەتییەکان دەکات.
*فێمینیزمی نێوان بڕبڕەیی: تیشک دەخاتە سەر ئەوەی چۆن ناسنامە سەریەککەوتووەکان کاریگەرییان لەسەر چۆنێتی ئەزموونکردنی تاکەکان بۆ ستەم هەیە.
*ئیکـۆفێمینیزم:بەســـــــتنەوەی ئیســـــتغلالکــــــردنی ســــروشت بە چەوساندنەوەی ژنانەوە، بانگەشەکردن بۆ هاوئاهەنگی لەگەڵ ژینگەدا.

دەستکەوتەکانی فێمینیزم:
- دەستەبەرکردنی مافی دەنگدان بۆ ژنان.
- پێشخستنی مووچەی یەکسان و هەلی کار.
-پێشخستنی دەستڕاگەیشتن بە خوێندن بۆ کچان و ژنان.
- بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی لەسەر بنەمای جێندەریی.