نەتەوە یەکگرتووەکان و دۆزی نەتەوە ژێردەستەکان

کوردستان وەک نموونەیەکی بەرچاو

پێویستە نەتەوە یەکگرتووەکان و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی هەنگاوی کردەیی بنێن بۆ چارەسەرکردنی دۆزی کورد و نەتەوە ژێردەستەکانی دیکە

پێشەکی
نەتەوە یەکگرتووەکان کە لە ساڵی 1945 دوای کۆتایی هاتنی جەنگی دووەمی جیهانی دامەزرا، بە ئامانجی بەهێزکردنی ئاشتی و ئاسایشی جیهانی هاتە کایەوە. ئەم ڕێکخراوە نێودەوڵەتییە هەوڵی زۆری داوە بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی نێودەوڵەتی و مافی مرۆڤ، بەڵام کەموکوڕی بەرچاوی هەبووە لە چارەسەرکردنی دۆزی نەتەوە ژێردەستەکان.
ستراتیژ و سیاسەتەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان
ئامانجە سەرەکییەکان:
1 - دامەزراندنی سیستەمێکی نوێی جیهانی کە بنەمای ئاشتیی جیهانی بەهێز بکات.
2 - پاراستنی مافە بنەڕەتییەکان و دانانی میکانیزمی کاریگەر بۆ جێبەجێکردنی ئەرکە نێودەوڵەتییەکان.
3 - گەشەپێدانی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان لەسەر بنەمای دادپەروەری.
کوردستان: قوربانی سیاسەتی دووفاقی نێودەوڵەتی
دۆخی ئێستا:
کوردستان نموونەیەکی بەرچاوە لە نەتەوە ژێردەستەکان، کە شکستی سیاسەتە نێودەوڵەتییەکانی بە روونی دەردەخات:
1 - دابەشبوونی جوگرافی: کوردستان لە نێوان چوار دەوڵەتدا دابەشکراوە (عیراق، ئێران، تورکیا و سوریا).
2 -  دانیشتوان: بەپێی ئامارە نوێیەکانی 2023، نزیکەی 45 ملیۆن کورد لە هەر چوار پارچەی کوردستان و دەرەوەی وڵات دەژین.
3 - دۆخی سیاسی: کورد لە مافی خۆنووسین و زۆربەی مافە بنەڕەتییەکانی بێبەش کراوە، ئەمەش قەیرانی شوناسی نەتەوەیی قووڵتر کردووەتەوە.
کاریگەرییە نێودەوڵەتییەکان:
1 - پشتگوێخستنی بەردەوامی داواکارییە رەواکانی گەلی کورد.
2 - کەمتەرخەمی رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، بەتایبەت نەتەوە یەکگرتووەکان.
3 -بێدەنگیی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی بەرامبەر پێشێلکارییەکان.
لێکەوتەکانی ئەم سیاسەتە
کاریگەرییە نەرێنییەکان:
1 - درێژەکێشانی چەوساندنەوەی نەتەوەیی.
2 - لاوازبوونی متمانە بە سیستەمی نێودەوڵەتی.
3 - زیادبوونی قەیرانە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان.
پێشنیارەکان بۆ چارەسەر:
1 - دانانی چوارچێوەیەکی یاسایی نوێ بۆ پاراستنی مافەکان.
2 - دروستکردنی میکانیزمی چاودێریی نێودەوڵەتیی کاریگەر.
3 - پشتگیری کردنی گفتوگۆی نێوان لایەنە پەیوەندیدارەکان.
4 - بەهێزکردنی رۆڵی رێکخراوە نێودەوڵەتییە پێشکەوتووەکان.
دەرئەنجام
پێویستە نەتەوە یەکگرتووەکان و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی هەنگاوی کردەیی بنێن بۆ چارەسەرکردنی دۆزی کورد و نەتەوە ژێردەستەکانی دیکە، ئەمەش پێویستیی بە گۆڕانکاری بنەڕەتی هەیە لە سیاسەت و ستراتیژییە نێودەوڵەتییەکاندا.