ئەم رێککەوتنە هەنگاوێکی گرنگە بەرەو عەقڵانیبوونی سیاسەت کە تێیدا دوو هێزی سەرەکی لەجیاتی بەردەوامبوون لە شەڕ، هەوڵدەدەن لە رێگای دانوستانەوە چارەسەری کێشەکانیان بدۆزنەوە
لە ناوەندی گێژاوێکی سیاسی و سەربازیی ئاڵۆزدا، مەزڵوم عەبدی و ئەحمەد شەرع دەستیان بە رێککەوتنێک گەیشتووە کە دەکرێت بە خاڵی وەرچەرخانی ستراتیژیی لە مێژووی قەیرانی سوریادا هەژمار بکرێت. ئەم رێککەوتنە لە کاتێکدا هاتووەتە ئاراوە کە هاوکێشەی هێز لە ناوچەکەدا لە گۆڕاندایە و هەموو لایەنەکان هەوڵی پۆزسیۆنکردنەوەی خۆیان دەدەن بۆ قۆناغی دوای شەڕ.
خوێندنەوەی هەشت خاڵی رێککەوتنەکە
لە روانگەیەکی قووڵەوە، بڕگەکانی ئەم رێککەوتنە پەیامی زۆر قووڵتریان لە ناوەرۆکە رەسمییەکەیان هەڵگرتووە:
1-گەرەنتیکردنی مافی بەشداریی سورییەکان لە پرۆسەی سیاسیدا: ئەمە دانپێدانانێکی راستەوخۆیە بەوەی کە مۆدێلی سیاسیی پێشووی سوریا بەرەو کۆتایی دەڕوات. ئەگەرچی وشەکان سادەن، بەڵام مانایەکی قووڵی دیموکراتیزەکردن و کۆتاییهێنان بە سیستمی حوکمی تاکڕەوی لەخۆ دەگرن.
2- کورد پێکهاتەیەکی سەرەکی سوریایە و مافەکانی گەرەنتی کراوە: ئەم خاڵە تەنیا دانپێدانان بە بوونی کورد نییە، بەڵکو گۆڕانکارییەکی بنەڕەتییە لە تێڕوانینی دەوڵەت-نەتەوەی عەرەبی کە تا ئێستا حاشای لە ناسنامەی کوردی دەکرد. مێژوویی بوونی ئەم خاڵە لەوەدایە کە بەشێک بووە لە ناوەرۆکی پەیمانێکی رەسمی، نەک تەنیا دروشمێکی سیاسی.
3- راگەیاندنی ئاگربەست لە تەواوی خاکی سوریا: ئەم خاڵە دانپێدانانە بەوەی کە چارەسەری سەربازی، نەیتوانیوە سەرکەوتن مسۆگەر بکات بۆ هیچ لایەنێک. لێرەدا دانپێدانانێکی ناوەرۆکی هەیە بە سەنگی هێزی هەسەدە کە دەسەڵاتی ناچارکردووە رێگای ئاشتی هەڵبژێرێت.
4-تێکەڵکردنی دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەکان: ئەم خاڵە بەستراوەتەوە بە ستراتیژیی ئینتیگرەیشنی هێزەکانی هەسەدە لەناو سیستمی سەربازیی سوریادا. ئەگەرچی دیمەنەکە وەک یەکگرتنەوە دەردەکەوێت، بەڵام لە راستیدا ناوەڕۆکی ئەم خاڵە جۆرێک لە فیدڕاڵیزمی سەربازیی دەخوڵقێنێت کە بۆ یەکەمجارە لە مێژووی سوریادا.
5 -گەرەنتیکردنی گەڕانەوەی ئاوارە سورییەکان: لەپشت ئەم خاڵەوە، پرسێکی ئابووریی-دیمۆگرافی گەورە هەیە. گەڕانەوەی نزیکەی 6 ملیۆن ئاوارە دەتوانێت هاوکێشەی دیمۆگرافی سوریا بگۆڕێت، ئەمەش کاریگەریی راستەوخۆی لەسەر هەڵبژاردنەکانی داهاتوو دەبێت.
6 -پاڵپشتیکردن لە دەوڵەتی سوریا لە هەر هەڕەشەیەک: ئەم خاڵە بەرهەمی ترسێکی هاوبەشە لە دەستتێوەردانی هێزە ئیقلمییەکان، بەتایبەتی تورکیا، هەسەدە و هێزەکانی شەرع بۆ یەکەمجار هاوپەیمانییەکی ستراتیژی دژی تورکیا پێکدەهێنن.
7 - رەتکردنەوەی بانگەوازی دابەشبوون و وتاری رق: رەتکردنەوەی دابەشبوون، خاڵێکی سەرەکییە کە لە راستیدا دانپێدانانە بە یەکێتی خاکی سوریا، بەڵام لێرەدا هەسەدە بە شێوەیەکی مافپارێزانە باس لە دابەشبوون دەکات نەک جیابوونەوە، کە ئەمە جیاوازییەکی وردە بەڵام گرنگە.
8 -جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە پێش کۆتایی ئەمساڵ: دیاریکردنی کات بۆ جێبەجێکردن خاڵێکی سەرەکییە، چونکە رێگە نادات رێککەوتنەکە ببێتە یەکێک لەو رێککەوتنە بێشومارانەی کە لە دەیەی رابردوودا لەسەر کاغەز مانەوە.
هاوکێشە ئیقلمییەکان و نێودەوڵەتییەکان
ئەم رێککەوتنە لە بۆشاییدا نەهاتووەتە ئاراوە، کشانەوەی بەرەبەرەی ئەمریکا لە ناوچەکە، گوشارەکانی تورکیا، لاوازبوونی پشتیوانی روسیا لە رژێمی دیمەشق بەهۆی جەنگی ئۆکرانیا و نەرمبوونی هەڵوێستی ئێران بەرامبەر بە هێزە کوردییەکان، هەموویان فاکتەرگەلێکن کە لەپشت ئەم رێککەوتنەوە هێزی پاڵنەرن.
رێکخستنەوەی بەرەی ناوخۆیی سوریا هەم کاریگەریی لەسەر بەرژەوەندییەکانی هێزە ناوچەییەکان وەک تورکیا، ئێران و ئیسرائیل هەیە، هەمیش کاریگەریی لەسەر هاوسەنگیی نێوان ئەمریکا و روسیا لە ناوچەکەدا.
ئایندەی رێککەوتنەکە بەرەو کوێ؟
ئەگەر رێککەوتنەکە سەرکەوتوو بێت، دەتوانێت بەرەو چەند ئاڕاستەیەک هەنگاو بنێت:
- جۆرێک لە فیدڕاڵیزم، بەتایبەتی بۆ ناوچە کوردنشینەکان کە تا ئێستا لەژێر دەسەڵاتی هەسەدەدا بوون.
- پڕۆسەیەکی سیاسیی نوێ کە تێیدا کورد وەک هێزێکی کاریگەر بەشداری بکات.
- کۆتاییهێنان بە شەڕێک کە زیاتر لە دە ساڵە بەردەوامە و بووەتە هۆی قەیرانی مرۆیی بێوێنە، بەڵام مەترسییەکانیش کەم نین. لاوازیی دەوڵەت، نەبوونی سەرچاوەی دارایی پێویست بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە، بوونی هێزی سێیەم لەناو سوریادا دەتوانن رێگر بن لە سەرکەوتنی ئەم پڕۆسەیە.
دەرئەنجام: رێککەوتنێکی ستراتیژی نوێ
لەناو گێژاوی شەڕ و ئاڵۆزییەکانی سوریادا، ئەم رێککەوتنە هەنگاوێکی گرنگە بەرەو عەقڵانیبوونی سیاسەت کە تێیدا دوو هێزی سەرەکی لەجیاتی بەردەوامبوون لە شەڕ، هەوڵدەدەن لە رێگای دانوستانەوە چارەسەری کێشەکانیان بدۆزنەوە. سەرکەوتن یان شکستی ئەم رێککەوتنە، نەک تەنیا چارەنووسی سوریا، بەڵکو تاڕادەیەک چارەنووسی هەموو ناوچەکەش دیاری دەکات.
