یەکێتی لە تونێلی بێ ئومێدییەوە، رووەو یۆبێلی زێڕین

لەدوای 50 ساڵ خەبات، یەکێتی لەڕووی ستراتیژەوە هێشتا ئەو هێزەیە کە خەڵکی کوردستان ئومێدیان پێیەتی، رەخنە و گلەییەکانیش لێی مانای مانەوەی ئەو ئومێدەیە، چونکە رەخنە لە دوژمن و هێزی ناڕەسەن ناگیرێت و گلەییشی لێ ناکرێت

نیو سەدە لە خەباتی نهێنی و ئاشکرا، لە خۆڕێکخستنەوەوە بۆ هاوبەشی لە حوکمڕانیی لە هەرێم و بەغدا، لە سوپاسگوزاریی بەرامبەر دەستگیرۆییکردنی هەندێک رێکخراوی چەپی فەلەستینەوە بۆ ئەندامێتی کارای سۆشیالیست ئینتەرناشناڵ، ئەوە مێژووی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە.
مێژووەکە وەک خۆی 
پێناچێت پێویست بێت دووبارە و چەندبارە سەرگوزشتەی کۆبوونەوەکانی توڵەیتوڵە و بەرلینی دەستەی دامەزرێنەر و سەرەتاکانی دامەزراندنی یەکێتی و بڕیاری هەڵگیرساندنەوەی شۆڕشی نوێ بگێڕینەوە، هێندەی ئەوەی پێویستمان بەوەیە ئەم حزبە لەکوێوە هێناوێتی و چی کردووە و گەیشتووەتە کوێ و بەرەو کوێ هەنگاو دەنێت؟ یاخود هێندەی ئەوەی بوێرانە قسە لەسەر ئەو کەموکووڕیی و هەنگاوە پۆزەتیڤ و نێگەتیڤانە بکەین کە کارەکتەرەکانی حزبەکە بە سەرەکیی و ناوەنجی و لاوەکییەوە ناویانە لەو کاروانە نیو سەدەییەدا و تا رەخنەکانمان لە رابردوو بکەینە توێشوو بۆ پەندوەرگرتن و دووبارە نەکردنەوەی ئەو هەنگاو و بڕیارانەی لە رابردوودا زیانی بە پەیکەر و ستراکچەری یەکێتی گەیاندووە.
لەڕووی میدیاوە
یەکێتی، جیاواز لە زۆربەی حزبەکانی پێش خۆی و هاوزەمانی خۆی و بگرە دوای خۆشی، گرنگییەکی زۆری بە کایەی میدیا داوە، یەکێک لە هۆکارەکانیشی ئەوەبووە چ دەستەی دامەزرێنەری لە تاراوگە و چ خەباتگێڕانی ناوەوەشی پێشتر دەستوپەنجەیان لەگەڵ کاری میدیایی و رۆژنامەنووسیدا نەرمکردووە، هەر لەو سۆنگەیەشەوە بووە بەر لە دەستپێکردنەوەی خەباتی چەکداری هەڵوەدای گرنگیدان بوون بە دەرکردنی رۆژنامە و بڵاوکراوەی دەوری بە هەردوو زمانی کوردی و عەرەبی، چونکە لە گرنگیی کاری میدیا تێگەیشتوون چ وەک خۆناساندن بە دەوروبەر و چ وەک دیاریکردن و ناساندنی دیدگا و تێڕوانینی خۆی سەبارەت بە ململانێ نەتەوەیی و نیشتمانیی و چینایەتییەکانی ئەو دەورانەی سیاسەتی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی.
 لەڕووی خەباتی نەتەوەییەوە
لەڕووە نەتەوەییەکەوە دەورانێک بوو نەتەوەی کورد لە هەر چوار پارچەکەدا کەوتبووە ناو تونێلێکی تاریکەوە، راست و چەپ و پێش و پاشی خۆی لێ دیار نەبوو، بەتایبەتی هەرەسی شۆڕشی ئەیلول کە زۆرێک لە کوردانی پارچەکانی دیکە تروسکەیەکی ئومێدیان لێوە بەدیی دەکرد، بەڵام ئەو تروسکاییەش کوژابووەوە، بە سیاسەت و هێزی چەکدار و میدیاشەوە، ئەوەش لە میدیای دەوڵەتانی داگیرکەر و هاوسۆزەکانیاندا بەدیی دەکرا لەوێ رۆژێدا، هێندەی دیکە مایەی نائومێدی بوو، بۆیە دەشێت دەرکردنی رۆژنامەی (رێبازی نوێ) و (الشراره‌) لە شامەوە یەکەم تروسکەی هیوا بووبێت بۆئەوەی بە دۆست و دوژمن بووترێت (ئەگەرچی بزووتنەوەی چەکداریی و سیاسی و میدیایی شۆڕشی کورد لەنێو تابووتدایە، بەڵام هێشتا نەمردووە و لەگیانەڵڵادایە، ئەوا دکتۆرەکانی بەرخۆدان و ژیانەوە چوونەتە بن باڵی و بوونەتە فریادڕەسی و بڕیاریانداوە تا هەستاندنەوە سەرپێی، کۆڵ نەدەن، ئەو ئەرکەش بەگوێرەی قۆناغی خەباتە نهێنییەکە تەنها بە میدیا دەکرا.
 لەڕووی خەباتی نیشتمانییەوە
یەکێتی تەنها بە (رێبازی نوێ)وە نەوەستا تا پەیامی هەستانەوە و جۆشدانەوەی خەبات بداتە دۆست و نەیار، بەڵکو پێویست بوو ئەو خەباتگێڕانەی عیراق و ناوچەکەش کە لەڕووی تیۆری سیاسی و ئایدیۆلۆژیاوە هاوسۆزی خەباتی گەلی کوردن، یاخود دژ، ئاگاداربکاتەوە لە زیندوومانەوەی مەیل و ویستی خەبات دژ بە دیکتاتۆریی و شۆڤێنیزم و رەگەزپەرستی و نکووڵیکردن لە مافەکانی گەلی کورد وەک نەتەوە. جگەلەوەش یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان هەر لە سەرەتاوە واقیعبینانە بەرنامەی سیاسیی هەنووکەیی و تەکتیکی و ئایندەیی ستراتیژیی خۆی داڕشت و بەیانیکرد، واقیعی لەوەی بەبێ رزگارکردنی عیراق لە سیستمی دیکتاتۆریی شۆڤێنیست بەهاوکاریی هێزە دیموکرات و پێشکەوتنخوازە عەرەبییەکان، ناتوانرێت قسە لەسەر مافی چارەنووس و پەرەپێدانی ئۆتۆنۆمی بۆ کوردستان بکرێت، چونکە ئێستاشی لەگەڵدا بێت بەشێک لە سەرکردە و حزبە عەرەبییەکانی ئۆپۆزسیۆنی ئەوکاتی رژێمی بەعس و ئێستای حوکمڕان بەهەمان تێڕوانین و لە هەمان دیدگای بەعسەوە بۆ مەسەلەی کورد و مافەکانی دەڕوانن.
 لەڕووی خەباتی پێشمەرگەییەوە
یەکێک لە گرفتە سەرەکییەکانی بزووتنەوە رزگاریخوازەکانی جیهانی سێیەم بەتایبەتی و جیهانیش بەگشتی ئەگەر مێژووەکەیان بخوێنیتەوە و بەراوردی بکەیت بە هەلومەرجی بابەتی و ناهەوسەنگیی هێز لەبەرامبەر هێزی لایەنی سەردەستدا، بەبێ پشتیوانییەکی سەربازیی دەرەکی نەیتوانیوە درێژە بە خەباتی چەکداریی بدات، بۆیە ئەوەی یەکێتی لە هەموو ئەو هێزانە جیا دەکاتەوە، ئەوەیە لە دەستپێکی شۆڕشە نوێیەکەیەوە پشتبەستوو بوو بە خەڵکی خۆی و هەموو رژێمەکانی ناوچەکە هەم لەوپەڕی هێزدا بوون و هەم بەوپەڕی تواناشیانەوە سەنگەریان لەو هێزە پێشمەرگە نوێیە گرتبوو، بەڵام چونکە ئیرادە و فیکرێکی پتەو لەپشت ئەو هێزەوە راوەستابوو، توانی بە چەکی شاردراوە و چەک و فیشەکی قاچاغ شۆڕشێکی مەزنی ئەوتۆ هەڵبگیرسێنێت کە دۆست و دوژمن بە شێتییان لەقەڵەم دەدا لەو دۆخە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییە سەختەدا و سەرەڕای ئەوەش هەر لەسەر ئاستی ئیقلیمی چەندین هێزی دیکەی شۆڕشی چەواشە لەبەرامبەریدا بە دروشمی باق و بریقەوە قوتکرانەوە، بەڵام هەندێکیان تەنها لە سووچێکی مێژوودا بەجێمان و بڕیان نەکرد بەوپێیەی دروستکراو بوون و مقەوماتی مانەوەیان نەبوو.
لەسەر ئاستی میللی و جەماوەری
یەکێتی و شۆڕشە نوێیەکەی، بەراورد بە زۆربەی شۆڕشەکان و هێزە سیاسییەکانی مێژووی کورد، لەوەدا جیاواز بوو کە چەندە شۆڕش و چەک و میدیای لە شاخ بەلاوە گرنگ بوو، هاوتای ئەوەش دروستکردنی بنکەیەکی میللی و جەماوەریی لەسەر ئاستی دەستەبژێری کۆمەڵگەی کوردستان لە زاخۆوە بۆ خانەقین بەلاوە گرنگ بوو، هەر ئەو بنکە جەماوەرییە بەرفراوانەش بووە مایەی ئەوەی لەشاخیشدا پێگەی لە هەموو لایەنەکانی دیکە پتەوتر بێت و زۆرترین کادری خوێندەوار و رووناکبیر لەدەوری کۆببنەوە.
جیاوازیی پەیکەری رێکخراوەیی
ی.ن.ک جیاواز لە پەیکەری رێکخراوەیی هەموو حزبەکانی دیکە، هەر لە سەرەتاوە جگەلەوەی وەک نیمچە بەرەیەک لەبواری سیاسی و رێکخراوەییدا بەرنامەی کاری خۆی داڕشتووە، بەڵام لەڕووی لەشکری و دارایی و راگەیاندنی رەسمییەوە پێیوابووە دەبێت ئەو کایانە وەک کایەی سیادی بمێننەوە لەپێناوی یەکڕیزیی رێکخراوەییدا، مەسەلەی فیدراڵیزمیشی لە شێوازی کاری خۆیدا لە شاخەوە پەیڕەوکردووە، چونکە لە دروستکردنی مەڵبەندەکانەوە دەسەڵاتی رەهای لە سەرکردایەتییەوە شۆڕکردەوە بۆ مەڵبەندەکان، واتە هەر مەڵبەندێک سەرکردایەتییەکی بچووککراوە بوو لە جوگرافیایەکی دیاریکراودا و لەلایەن ئەندامێکی سەرکردایەتییەوە سەرپەرشتیی گشتی دەکرا و بۆ هەریەک لە رێکخراوەکانی کۆمەڵە و شۆڕشگێڕان و هێڵی گشتی رێکخراو و لقی تایبەت بەخۆیان لەناو مەڵبەنددا هەبوو، هەروەها بۆ هەر بەشێکی وەک (عەسکەری، دارایی، کۆمەڵایەتی، تەندروستی) چەند ئەندامێکی مەڵبەند دیاریکرابوون ئەمەش لەپێناوی ئەوەی بۆ هەموو ورد و درشتێک نەگەڕێنەوە بۆ سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی.
خۆگونجاندن لەگەڵ قۆناغە جیاجیاکاندا
رەنگە ئەو بەرنامە و ستراتیژە سیاسییەی یەکێتی لە رێگەی کۆنفرانس و پلینۆمەکانییەوە لە شاخ بەگوێرەی دۆخە هەنووکەییەکان لە رووی تەکتیکییەوە گۆڕانی تێداکرابێت، بەڵام یەکێتی توانیوێتی خۆی لەگەڵ هەموو دۆخە جیاجیاکاندا بگونجێنێت، لە خزمەتی هەمان ستراتیژدا، دیارە ئەوەش هەموو جارێک بە سانایی تێنەپەڕیوە، بگرە زۆرجار کێشەی گەورەی ناوخۆی دەروون حزبی لەناو ریزەکانیدا دروستکردووە تا رادەی خیشکردن و جیابوونەوەی کوتلە و کەسایەتی سەرکردەیی خاوەن پێگەی گرنگ، ئەوەش بۆخۆی زیانی گەورەی بە پەیکەری رێکخراوەیی گەیاندووە و بووەتە مایەی ساردبوونەوەی بەشێک لە تێکۆشەران و دۆستان و هاوکات بە قازانجی دوژمن و نەیارەکانی یەکێتی کەوتووەتەوە، بەتایبەتی هەندێکجار لەو دۆخانەدا خەڵکی هەلپەرست گەشەیان کردووە کە هیچ لێوەشاوەییەکی سەرکردایەتی و فەرماندەییان تێدا نەبووە.
هەمان نەزم بۆ قۆناغی شار و حوکمڕانی
ئەگەر لەسەردەمی شۆڕش و شاخدا دوژمنان و ناحەزانی یەکێتی هەندێک حزب و گروپیان بەناوی کوردایەتی و شۆڕشەوە بەناوی جیاجیاوە دروستکردبێت بۆ سەرقاڵکردنی هێز و توانای سیاسی و مرۆیی یەکێتی بە شەڕ و ململانێی لابەلاوە کە پێش دروستبوونی یەکێتی ئەوانە هیچ دەنگ و رەنگێکیان نەبووە. لە شار و سەردەمی حوکمڕانیشدا لەبەرئەوەی یەکێتی خاوەنی بیرۆکەی راپەڕین و هێزی سەرەکیی پێکهێنەری حکومەت و پەرلەمان بوو، دوژمن و ناحەزەکانی لە دەرەوە و لەناوەوە کەمتر نەبوو لەوەی شاخ، بەڵام ئەم حزبە بە میتۆد و رێکاری جیاوازتر، بە ستراتیژی نوێی قۆناغەکە کاری دەکرد، بەڵام بە تەکتیکی نوێتر گەرەکی بوو خۆی لەگەڵ قۆناغەکەدا بگونجێنێت و کارێک بکات سیاسەتی هەڵکردن لەگەڵ دۆست و نەیاردا پیادە بکات، ئەو شێوازی کارکردنەش دووبارە تووشی ناکۆکیی ناوخۆیی و دەستەگەریی و جیابوونەوەی کردەوە، بەبێ گوێپێدانی ئەوانەی لە ناوخۆدا بەوەی ئەگەر جیابوونەوە و دەستەگەریی لە شاخدا تەنها زیانی بە پەیکەری حزبەکە گەیاندووە، بەڵام لە قۆناغی حوکمڕانیدا واتە تێکدانی باڵانسی ئیدارەدانی کۆمەڵگە کە دواجار تێکدانی ئەو باڵانسە بە قازانجی نەیار و ناحەزەکانی یەکێتی دەشکایەوە و ئەوەی زیانی لێدەکرد یەکێتی و  جیابووەوەکان بوون، واتە لەجیاتی راستکردنەوەی باڵانسەکە هێندەی دیکە هاوکێشەکە لاسەنگ دەبوو، بگرە بەشێک لەو جیابووەوانە دەبوونە موریدی ئەو هێزەی گوایە لەبەر دۆستایەتیی یەکێتی لەگەڵیدا، ئەوان لە یەکێتی جیابوونەتەوە!
50 ساڵ و 50 ئەزموون
ئەوەی تائێستا هەیە ئەوەیە یەکێتی لەدوای 50 ساڵ خەبات و فیداکاری، لەڕووی ستراتیژەوە هێشتا ئەو هێزەیە کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان ئومێدیان پێیەتی، بەو پێیەی لە تونێلی نائومێدییەوە بە سەدان هەوراز و نشێودا رێگەی تونێلە تاریکەکەی بڕی بۆ یۆبێلی زێڕین، تەنانەت رەخنە و گلەییە زۆرەکانیش لەو حزبە مانای مانەوەی تروسکایی ئومێدە، دەنا دوژمن و هێزی ناڕەسەن رەخنەی لێ ناگیرێت و گلەیی لێ ناکرێت. ئەوەش کە زیاتر وادەکات لەم قۆناغەدا خەڵک ئەو ئومێدەی بمێنێت ئەم خاڵانەی خوارەوەیە:
*چەسپاویی دیدگای نەتەوەیی هاوچەرخی دوور لە رەگەزپەرستی و شۆڤێنیزم.
*چەسپاوی پۆلێنکردنی دوژمن و ناحەز و رکابەر.
*دڵنیابوونی ئازادیخوازان و دەنگە ئازادەکان و میدیای ئازاد لەو شوێنانەی لەڕووی هەژموونی ئیداری و سیاسییەوە یەکێتی تێیدا باڵادەستە.
*زۆربەی ئەو سەرکردە و کەسە باڵایانەی لەم حزبە جیابوونەوە، لە دەرەوەی حزبەکەوە بوونە ئاردی ناو دڕک و مێژوو سەلماندی ئەوە یەکێتییە ئەو قەبارەیەی پێبەخشیوون نەک شان و شەوکەتی خۆیان، بەڵام مخابن لە پەراوێزی دروشمبازیدا بەناوی ریفۆرم و گۆڕانکارییەوە، هەندێک کادر و کەسانی دڵسۆز فریویان خواردووە و لە حزبەکەی خۆیان دوور کەوتوونەتەوە.
چی بکرێت تا ئەوانە دووبارە نەبنەوە؟
لێرەدا جێی خۆیەتی ئەو رەخنەیەش لە یەکێتی بگیرێت کە دەکرا زووتر ئەو هەنگاوانەی لە دوای یەکەمین دیدار و پێنجەمین کۆنگرەوە نای بۆ رێکخستنەوەی پەیکەری حزب و گۆڕینی میکانیزمی کاری حزبی، زووتر کاری لەسەر بکردنایە، لانیکەم ئەو پاساوەی بۆ ئەو جۆرە کەسانە نەدەهێشتەوە تا هەوڵی ئەوە بدەن بەناوی چاکسازیی و گۆڕانکارییەوە یەکێتی بنکۆڵ بکەن. ئێستاش نەچووە بچێت، یەکێتی لەدوای ئەزموونی 50 ساڵ تەمەن، دەتوانێت گۆڕانکاریی گەورە بهێنێتە کایەوە، چونکە کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان بەلایانەوە گرنگ نییە کێ لێپرسراوی مەڵبەند و مەکتەبە، بەڵکو ئەوەی بەریەککەوتنی راستەوخۆی لەگەڵ خەڵک و دەنگدەردا هەیە، وەزیر و بەڕێوەبەری گشتی و بەڕێوەبەر و لێپرسراوی فەرمانگە خزمەتگوزارییەکانن کە بەشێکی زۆریان بە میلاک لەسەر یەکێتی ماڵن، ئەگەر ئەوانە باش و دەستپاک و داوێنپاک و خزمەتگوزار بن، ئەوا زۆرترین دەنگ و سەنگ بۆ یەکێتی مسۆگەر دەکەن، خۆ ئەگەر ئەوانە گەندەڵ بن و بە مەحسوبییەت و مەنسوبییەت کاربکەن و خزمەتی خەڵک نەکەن، لایەنگران و دەنگدەرانی کۆنکرێتیش لە یەکێتی تەوەلادەکەن نەک لە خەڵکی ئاسایی و هێڵی خۆڵەمێشی لە دەنگدان سارد دەکەنەوە، بەڵکو بەشێکیان وەک تۆڵەکردنەوە دەنگەکانیان دەدەن بە ناحەز و نەیارەکانی یەکێتی، کە هەم یەکێتی زیانی پێ دەگات و هەم دەنگدەرەکانیش زیانیان پێ دەگات، چونکە نازانن کێ دەنگەکەیان بەکێ دەفرۆشێت!

سەرۆک مام جەلال لە شاخ لەگەڵ هێزەکانی پێشمەرگەدا