دوای پێنج دەیە لە خەباتی چەکداری و سیاسی یەکێتی، لەهەموو ئەو رووداوانەی پێیدا تێپەڕیوە، کاتی ئەوەیە لە پەنجەرەی حەقیقەت و دوور لە دونیای مەجازی لێی بڕوانین و بیخوێنینەوە و راڤەی بکەین، بە حوکمی ئەم پێنج دەیەی خەباتەی، دەمەوێت لە گۆشەیەکی ترەوە سەیری بکەین، پرسیارگەلێک بخەمەڕوو هێندەی پێم بکرێت وەڵامێکی راڤەکراویشیان بدەمەوە.
کرۆک و ئەدەبیاتی یەکێتی
یەکێتی وەک هەر هێزێکی سیاسی لە فۆڕمدا خاڵی هاوبەشی لە تەک هێزەکانی تردا هەیە، ئەوەی جیا و جیاوازی دەکاتەوە کرۆک و ئەدەبیات و کەلتورەکەیەتی، ئەم هێزە کەلتورێکی جیاواز بەخۆی هەیە، کەلتورێک کە هەڵگری خەسڵەتی خۆیەتی، ئەمەش وایکردووە کەسێک دەست و پەنجەی لەگەڵ نەرم نەکردبێت و لەگەڵی رێی نەکردبێت، خوێندنەوە و پێشبینی و پێشهاتەکانی دروست دەرناچن و نایپێکێت.
بۆ دروستی راڤە و خوێندنەوەکان لەمەڕ ئەم هێزە، پێویستە لەخۆیەوە بیخوێنیتەوە و دیراسەی بکەیت، بە چاویلکەی خوازرا و و پێوەرەی هێزی دیکە ناگەیتە ئەنجام، ئەگەر سەیربکەین ئەم هێزە زۆرترین رووداوی جیابوونەوەی تێدا روویداوە، زۆرترین کێشمەکێش و ململانێ و گروپ و تاقم تێیدا دروست بوون، لەبەرانبەردا هێزی دیکە کە نەیاری سەرسەختی یەکێتی بوون و زۆرجاریش بەهەرجۆر و شێوازێک بووە، هاوکار و دەست لەپشدانی جیابوونەوەکان بوون، پرسیارە جەوهەرییەکەش، ئەوەیە ئەم هێزە چۆن مایەوە؟
جیابوونەوەکان هیچیان نەگەیشتنە ئامانج، گەرچی بۆ قۆناغێک گورز بوون و لە یەکێتی دەدران، بەڵام نەک یەکێتی نەکەوت بەڵکو بەهێزتر بوو
گورزی دەرەکی و گورزی ناوەکی
گورزە دەرەکییەکان ئاسایین و لەسەریان نادوێم، دەمێنێتەوە سەر نەیاری بوون بەرانبەر یەکێتی کە ئەوەش ئاساییە و هەروەها ئاساییە هێزەکانیش گورز لەیەکتر بدەن و ململانێی مانەوە و هەوڵی بەهێزبوونی خۆیان لەبەرانبەر ئەوانی دیکە بدەن، ئەوەی من مەبەستمە گورز و بەرکەوتنە ناوخۆیی و ناوەکییەکانن، کە بەجددی پێویستە لەسەری بووەستین و رابمێنین، بپرسین چۆن هێزێک لەگەڵ ئەو هەموو ئینشیقاق و گروپ گروپێنە مایەوە و بەهێز بوو؟
بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە دەبێت بگەڕێمەوە بۆ پاکێجی پێشووم لەم نووسینە ئەویش ئەدەبیات و کەلتوری یەکێتییانەیە، دوای پەنجا ساڵ لەناو ئەم هەموو رووداوە گەورانە ئەم هێزە ئێستاش رکابەری سەرسەختی سەر گۆڕەپانی سیاسییە لەناوچەکەدا، چۆن و بۆ؟
چونکە کەلتورێک هەیە هی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان خۆیەتی، کەڕابەری رۆحی ئەم کەلتورەش سەرۆک مام جەلالە، لەمام جەلالەوە ئەم کەلتورە گوازراوەتەوە بۆناو دەمار و خانەکانی ئەم هێزە سیاسییە و خاوەندارییەتەکەی بووەتە یەکێتی، وەک چۆن ئەدەبی میللی خاوەنی هەیە وردە وردە کە گەشە دەکات قۆناغ بە قۆناغ دەبێتە فۆلکلۆر و گەل دەبێتە خاوەنی.
یەکێتی نەکەوت و بەهێزتر بوو
هەربۆیە جیابوونەوەکان هیچیان نەگەیشتنە ئامانج، گەرچی بۆ قۆناغێک گورز بوون و لە یەکێتی دەدران، بەڵام نەک یەکێتی نەکەوت، بەڵکو بەهێزتر بوو، ئەمەش ئەو کەلتورە دەوڵەمەندەیە، کە هیچ کەس ناتوانێت بیگوازێتەوە و لێی داببڕێت، ئەمەش بەخوێندنەوەیەکی تر پێی دەڵێین چۆنایەتی یەکێتی لای خۆیەتی وابەستەی کەسایەتی نابێت، ئەوەی رۆیشت و دەڕوات، چوونی چەندایەتییە نەک چۆنایەتییەکەی.
سەفین لەبن دێت، یەکێتی لەبن نایەت
دەمەوێت بەچەند ئیدیۆمێک ئەم کەلتور و چۆنایەتییە روونتر بکەمەوە، کاتی خۆی مام جەلال وتی: «سەفین لەبن دێت، یەکێتی لەبن نایەت»، ئەم ئیدیۆمە دەربڕینێکی عەفوی نەبوو لەناو وتارێکدا، هێندەی کۆکردنەوەی پەیامێکی نەمرییە بۆ بەردەوامی، کە دواجار ئەم ئیدیۆمە چووە ناو دەمار و خانەکانی حزب و بوو بە شوناسێکی گەورە، بەڕادەیەک یەکێتیشی تێپەڕاند و ترێندێکی بەردەوامی ناو سیاسەتە، ئیدیۆمێکە، کۆن نابێت و قۆناغ بە قۆناغ دێت و بەردەوامە.
هەربۆیە خاوەندارییەتی ئەم کەلتورە بۆ یەکێتییە، کەس ناتوانێت بیبات و بۆخۆی بەکاری بهێنێت لە دەرەوەی ئەم حزبە، زۆر ئیدیۆم و چەمکی دیکەش یەکێتی هێنای و چوونە ناو ئەدەبیاتی سیاسی و تەنانەت رۆشنگەریی کوردییەوە، بۆ نموونە کەم ژیان و کەڵ ژیان، گەڕانەوە بۆ خانووە قوڕەکان.، رەخنە و رەخنە لەخۆگرتن، نووسین بە نووسین وەڵام بدەنەوە، چەپکە گوڵەکە ....هتد.
زۆر ئیدیۆم و چەمک یەکێتی هێنای و چوونە ناو ئەدەبیاتی سیاسی و تەنانەت رۆشنگەریی کوردییەوە، بۆ نموونە کەم ژیان و کەڵ ژیان، گەڕانەوە بۆ خانووە قوڕەکان، رەخنە و رەخنە لەخۆگرتن، نووسین بە نووسین وەڵام بدەنەوە، چەپکە گوڵەکە
ئەوانەی جیابوونەوە توانەوە
هەربۆیە یەکێتی هێزێکە نەک بە چەکی رکابەرەکانی تەنانەت بە چەکی خۆشی ناکەوێت، هۆکەشی ئەوەیە کەلتوری یەکێتی کەس ناتوانێت بەکاری بهێنێت، بۆ نموونە جیابوونەوەکان کە هیچیان پێنەکرا و دواجار لە بەردەم ئەم کەلتور و ئەدەبیاتە وردە وردە توانەوە، چونکە یەکێتی هێندەی هێزێکی چۆنایەتییە هێندە چەندایەتی نییە، کاتی خۆی یەکێتی لەڕووی چەندایەتییەوە بوو بە هێزی سێیەم، بەڵام هەمیشە لە چۆنایتیدا خۆی لە لووتکەدا بینیوە، بۆ عەزەمەتی ئەم کەلتورە تایبەتەش کە هەیەتی، زۆرجار دەوترێت لەبەر ئەوەیە یەکێتی هێزی چەکدار و جوگرافیای ئیداری و ناوچەی نفوزی تایبەت بەخۆی هەیە، بۆیه ناکەوێت، ئەمە بەشێکی هێزی یەکێتییە، بەڵام بەشە ئەساسییەکەی کەلتوری ئەم حزبەیە، کە کەم هێزی سیاسی هەیە هاوشێوەی یەکێتی خاوەنی کلتووری سیاسی و رۆشنگەریی خۆی بێت.
ئەمەش وایکردووە یەکێتی بەردەوام لە گۆڕانی دیفاکتۆدایە و رووئیاشی لەچوارچێوەی ئەو کلتوورەدایە، ئێستاش یەکێتی نایەوێت تەنها بە قوربانیدان و خەبات و شۆڕش و هتد.. خۆی بسەلمێنێت، هێندەی دەیەوێت بەو کەلتورە بۆ واقیعی ئەمڕۆ خەبات بکات.
