ئاده‌مز له‌ شانۆوه‌ بۆ سینه‌ما

ره‌وه‌ز جه‌بار 

ئیمی لو ئاده‌مز یه‌كێكه‌ له‌و ئه‌كته‌ره‌ شۆخ و شه‌نگانه‌ی سینه‌مای ئه‌مریكی له‌ چه‌ند فیلمێكدا رۆڵی بینیوه‌ و توانیوێتی سه‌ركه‌وتنی گه‌وره‌ به‌ده‌ستبهێنێ و له‌به‌ر ئه‌و رۆڵانه‌ی بینوێتی چه‌ندین خه‌ڵاتی وه‌رگرتووه‌. پێش ئه‌وه‌ی بێته‌ دنیای سینه‌ماوه‌، وه‌كو شانۆكار رۆڵی بینیوه‌ و به‌ شانۆ ده‌ستیپێكردووه‌.
 ئاده‌مز له‌ 20  ی ئابی 1974 له‌ شاری ڤیچێنزای ئیتالیا له‌دایكبووه‌، چواره‌م منداڵی خێزانه‌كه‌یه‌تی. باوكی سه‌ربازێكی ئه‌مریكی بووه‌ و له‌ كاتی له‌دایكبوونی ئه‌ودا له‌ كه‌مپی ئێدێرێل جێگیر بووه‌، به‌و پێیه‌ی باوكی له‌وێ له‌ سوپای ئه‌مریكا جێگیر بووه‌، خێزانه‌كه‌یان له‌ بنكه‌یه‌كه‌وه‌ بۆ بنكه‌یه‌كی سه‌ربازی گواستراوه‌ته‌وه‌، پێش ئه‌وه‌ی له‌ كاسڵ رۆك له‌ ویلایه‌تی كۆلۆرادۆ نیشته‌جێ بن. 
ئاده‌مز كاتێك ته‌مه‌نی نۆ ساڵ بووه‌ دوای ئه‌وه‌ باوكی سوپا به‌جێده‌هێڵێت ده‌بێته‌ گۆرانیبێژی چێشتخانه‌ و یانه‌ شه‌وانه‌كان، له‌ كاتێكدا دایكی خولیای له‌شجوانی بووه‌ وه‌كو پیشه‌. ئاده‌مز ته‌مه‌نی یانزه‌ ساڵ بووه‌ دایك و باوكی له‌یه‌ك جیابوونه‌ته‌وه‌. ئه‌میش خولیای شانۆگه‌ری هه‌بووه‌. دوای جیابوونه‌وه‌ی دایك و باوكی، باوكی رووی له‌ ویلایه‌تی ئه‌ریزۆنا كردووه‌ و دووباره‌ ژنی هێناوه‌ته‌وه‌ و منداڵه‌كانی له‌گه‌ڵ دایكیان مانه‌وه‌. دایكی ئاده‌مز بووه‌ به‌ له‌شجوانێكی نیمچه‌ پیشه‌یی و كاتێك راهێنانی كردووه‌ منداڵه‌كانی له‌گه‌ڵ خۆی بردووه‌ بۆ هۆڵی وه‌رزش. 
به‌درێژایی ساڵه‌كانی له‌ قوتابخانه‌ی ئاماده‌یی دۆگلاس كاونتی، ئاده‌مز مه‌یلی ئه‌كادیمی نه‌بووه‌، به‌ڵام حه‌زی له‌ هونه‌ر بووه‌، له‌ كۆڕی قوتابخانه‌كه‌دا گۆرانی گوتووه‌ و پڕۆڤه‌ی بۆ كۆمپانیای سه‌مای ناوخۆیی ده‌یڤید تایلۆر كردووه‌، له‌ وه‌رزشی له‌شجوانی و مه‌یدانیدا به‌شداری كردووه‌. ئاده‌مز رقی له‌ قۆناغی ئاماده‌یی بووه‌، دایك و باوكی هیوایان ده‌خواست به‌رده‌وام بێت له‌ راهێنانی وه‌رزشی، به‌ڵام ده‌ستبه‌رداری ئه‌و كاره‌ بووه‌  بۆ ئه‌وه‌ی به‌رده‌وام بێت له‌ سه‌ما كردن. له‌ ته‌مه‌نی 18 ساڵیدا وازی له‌ سه‌مای بالێ هێناوه‌ و چووته‌ بواری شانۆوه‌. بۆ یه‌كه‌م جار وه‌ك گارسۆن له‌ كۆمپانیای هوته‌رز ده‌ستی به‌ كار كردووه‌ و دوای ماوه‌یه‌ك وازی له‌و كاره‌ش هێناوه‌، به‌هۆی ئه‌و كاره‌وه‌ پاره‌ی پێویستی بۆ كڕینی یه‌كه‌م ئۆتۆمبێلی به‌ده‌ستهێناوه‌.
ژیانی هونه‌ری
ئاده‌مز له‌ به‌رهه‌مێكی شانۆی ئێواره‌خوانی به‌رنامه‌ی "ریزی كۆڕ" له‌ شاری بۆڵده‌ر له‌ ویلایه‌تی كۆلۆرادۆ ده‌ستی به‌ كار كردووه‌ وه‌ك سه‌ماكار. كاره‌كه‌ی پێویستی به‌وه‌ بوو له‌سه‌ر مێزه‌كان چاوه‌ڕێ بكات پێش ئه‌وه‌ی بچێته‌ سه‌ر شانۆ بۆ نمایشكردن. لێره‌وه‌ ورده‌ ورده‌ ده‌ستی به‌ كاری هونه‌ری كردووه‌ له‌ شانۆوه‌ بۆ سینه‌ما، له‌ چه‌ندین به‌رهه‌می سینه‌ماییدا رۆڵی بینیوه‌ و توانیوێتی چه‌ندین خه‌ڵات به‌ده‌ستبهێنێ. دوای ئه‌وه‌ی به‌ نمایشكردن ده‌ستیپێكردووه‌ له‌سه‌ر شانۆ وه‌ك سه‌ماكه‌رێك له‌ شانۆی ئێواره‌، له‌ ساڵانی 1994 بۆ 1998. 
له‌ ساڵی 2002 له‌ فیلمی ژیاننامه‌ی (ستیڤن سپیلبێرگ)دا رۆڵی بینیوه‌، پاشان له‌ فیلمی كۆمیدی-(درامای سه‌ربه‌خۆی جونباگ)دا كه‌ تێیدا رۆڵی ئاشلی جۆنشتاین ده‌گێڕێت، ژنێكی دووگیان قسه‌كه‌ر، رای ره‌خنه‌گرانی به‌ده‌ستهێناوه‌ و پاڵێوراوه‌ بۆ خه‌ڵاتی ئۆسكار بۆ باشترین ئه‌كته‌ری پاڵپشت. له‌ ساڵی 2007دا ئاده‌مز رۆڵی شازاده‌ جیسێلی دڵخۆشی بینی له‌ فیلمی میوزیكاڵی فانتازیا كه‌ سه‌ركه‌وتنی بازرگانی و ره‌خنه‌گرانه‌بوو، به‌مه‌ش پاڵێوراوی خه‌ڵاتی گۆڵدن گڵۆبی به‌ده‌ستهێنا، نمایشه‌كه‌ی له‌و فیلمه‌دا بووه‌ یه‌كه‌م سه‌ركه‌وتنی سه‌ره‌كی. ئاده‌مز ساڵی دواتر دووه‌م خه‌ڵاتی ئۆسكار و پاڵێوراوی گۆڵدن گڵۆبی به‌ده‌ستهێنا بۆ رۆڵی راهیبی گه‌نج له‌ فیلمی (درامای گومان)دا. به‌ ده‌ركه‌وتنی له‌ كۆمه‌ڵێك رۆڵی دراماتیك و كۆمیدیدا، ئاده‌مز ناوبانگێكی زۆری به‌ده‌ستهێنا به‌ رۆڵی كاره‌كته‌ری دڵخۆش و گاڵته‌جاڕ و بێهه‌ڵوێست. له‌ فیلمی پاكردنه‌وه‌ی خۆردا له‌گه‌ڵ ئیمیلی بلانت و ئالان ئاركین رۆڵی سه‌ره‌كی گێڕا. هه‌روه‌ها له‌ ساڵی 2009 له‌ فیلمی جولی و جولیا به‌شداری كردووه‌ و له‌ ساڵی 2010 فیلمی ساڵی بازدانی به‌دوای خۆیدا هێنا، له‌ ساڵی 2011 ئاده‌مز سێیه‌م پاڵێوراوی خه‌ڵاتی ئۆسكار و گۆڵدن گڵۆبی وه‌رگرت، هه‌روه‌ها دووه‌م خه‌ڵاتی بافتای بۆ رۆڵی له‌ فیلمی وه‌رزشی شه‌ڕكردن وه‌رگرت. ئاده‌مز به‌هۆی رۆڵی له‌ فیلمی The Master بۆ جاری چواره‌م بۆ خه‌ڵاتی ئۆسكار و گۆڵدن گڵۆب و بۆ جاری سێیه‌میش بۆ خه‌ڵاتی بافتا پاڵێورا. له‌ ساڵی 2014 ئاده‌مز له‌ لیستی 100 كه‌سی كاریگه‌رترین كه‌سی جیهان له‌لایه‌ن گۆڤاری تایمه‌وه‌ تۆماركرا، هه‌روه‌ها له‌ لیستی به‌هێزترین كه‌سایه‌تییه‌ ناوداره‌كانی فۆربسدا ناوی هاتبووه‌.
فیلمی  The Masterفیلمێكی ده‌روونناسی ئه‌مریكییه‌ له‌ ساڵی 2012 له‌لایه‌ن پۆڵ تۆماس ئه‌نده‌رسۆنه‌وه‌ نووسراوه‌ و ده‌رهێنراوه‌ و خواكین فۆنیكس و فیلیپ سیمۆر هۆفمان و ئیمی ئاده‌مز رۆڵی سه‌ره‌كی تێدا ده‌گێڕن. سه‌ره‌تا فیلمه‌كه‌ له‌گه‌ڵ كۆمپانیای یونێڤێرساڵ پیكچه‌رز دامه‌زرا، به‌ڵام به‌هۆی كێشه‌ی سیناریۆ و بودجه‌وه‌ كه‌وته‌ ژێر كاریگه‌رییه‌وه‌. له‌ 3ی ئابی 2012 به‌شێوه‌یه‌كی گشتی له‌ سینه‌ماتیكی ئه‌مریكی به‌قه‌باره‌ی 70 ملم نمایشكرا و به‌هه‌مان شێوه‌ به‌شێوه‌ی جۆراوجۆر نمایشكرا، پێش ئه‌وه‌ی به‌فه‌رمی له‌ فێستیڤاڵی فیلمی ڤێنیز له‌ 1ی ئه‌یلول بۆ یه‌كه‌مجار نمایشكرا، كه‌ تیایدا خه‌ڵاتی FIPRESCI بۆ باشترین فیلمی به‌ده‌ستهێنا. له‌ 14ی ئه‌یلوولی 2012 له‌ سینه‌ماكانی ئه‌مریكا نمایشكرا و  له‌لایه‌ن ره‌خنه‌گرانه‌وه‌ زۆر ستایش كرا؛ نمایشه‌كانی (به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی سێ رۆڵی سه‌ره‌كی)، سیناریۆ، ده‌رهێنان، بڕواپێكراوی و وێناكردنی واقیعی ئه‌مریكییه‌كانی دوای جه‌نگی جیهانی دووه‌م ستایشكران.
چیرۆكی فیلمه‌كه‌
فرێدی كوێل تێكۆشه‌رێكی دێرینه‌ له‌ هێزی ده‌ریایی جه‌نگی جیهانی دووه‌م كه‌ تووشی زه‌بر و زه‌نگ بووه‌ و خه‌بات ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی خۆی له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵگه‌ی دوای جه‌نگدا بگونجێنێت و تووشی ره‌فتاری توندوتیژی و ناڕێك ده‌بێت. له‌ دوكانێكی گه‌وره‌دا وه‌ك فۆتۆگرافه‌ر كارده‌كات، به‌ڵام دوای ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ كڕیارێكدا تووشی شه‌ڕ ده‌بێت، له‌ كاره‌كه‌ی دوورده‌خرێته‌وه‌. فیلمه‌كه‌ چیرۆكی ژیانی ئه‌و كه‌سه‌یه‌ دوای جه‌نگ چی به‌سه‌ردێ و چۆن ژیان به‌سه‌رده‌بات. له‌م فیلمه‌دا ئه‌كته‌ری ناوبراو ئاده‌مز توانی به‌ سه‌ركه‌وتووی رۆڵه‌كه‌ی خۆی بگێڕێ و هه‌ر له‌به‌ر ئه‌و رۆڵه‌ جوانه‌ی بۆ چه‌ند خه‌ڵات پاڵیوراوه‌.