د. كاروان عه‌لی
ده‌یویست توند هه‌ردوو باڵی له قه‌دی باوكی بئاڵێنێت، به‌ڵام ده‌سته‌كانی نه‌ده‌گه‌یشتنه‌وه یه‌ك، له‌به‌رئه‌وه سه‌ری په‌نجه وردیله‌كانی هه‌ردوو ده‌ستی به‌توندی له سكی باوكی گیركردبوو، جاروبار ده‌یگوت:
- بابه توند خۆم گرتووه، خه‌می منت نه‌بێ.
باوكیشی، كه هه‌ردوو ده‌ستی زبر و شه‌قار شه‌قاری ماندووی به‌سوكانی ماتۆڕسكیله‌كه‌وه بوو، به‌خێرایی سه‌ری بۆ پشته‌وه وه‌رده‌گێڕاو سه‌یری كچه‌كه‌ی ده‌كرد، ئینجا سه‌یری پێشه‌وه‌ی ده‌كرده‌وه. كه دڵنیا ده‌بوو توند خۆی پێوه‌گرتووه، ئیتر ماتۆڕسكیله‌كه‌ی كه‌مێك خێراترده‌كرد، ته‌پوتۆزی ژێر تایه‌كانی و دوكه‌ڵی ئه‌گزۆزه ستیله‌كه‌ی، ئه‌وه‌ندیتر زیادیان ده‌كرد، به‌ڵام هه‌ر زوو په‌شیمان ده‌بۆوه، هێواشی ده‌كرده‌وه، ده‌ترسا له‌پڕ كچه‌كه‌ی چنگی له قه‌دی به‌ربێت. هه‌ر كاتێكیش، له تاسه‌یه‌كی بدایه، یان كه‌مێك خێرای بكردایه، ده‌ستێكی له سوكانی ماتۆڕسكیله‌كه به‌رده‌داو توند ده‌یخسته سه‌ر ده‌سته‌كانی كچه‌كه‌ی، زیاتر به‌خۆیه‌وه ده‌نووساند نه‌ك له هه‌ڵبه‌ز و دابه‌زه‌كاندا، له‌به‌ركه‌وتنی تایه‌كان به‌تاسه‌كاندا، به‌ربێت و بكه‌وێت.
له دواوه، كچه وردیله‌كه‌ی، به‌دوو كه‌زیی درێژی كاڵه‌وه كه له‌گه‌ڵ هێزی با له‌سه‌ر پشت و شانه‌كانی یارییانده‌كرد، ده‌م به‌خه‌نده و دڵخۆش، قایم خۆی به‌پشتی باوكییه‌وه نووساندبوو، رووی له‌لای چه‌پ و روومه‌تی راستی نووساندبوو به‌پشتییه‌وه. گه‌رمایی و بۆنی ئاره‌قه‌ی باوكی، ئارامیی و ئاسووده‌ییان پێده‌به‌خشی، چێژی له مانه‌و له بۆنی دوكه‌ڵی ماتۆڕه‌كه‌ی باوكیشی ده‌بینی.
كیژۆڵه‌یه‌كی ده ساڵان، بێخه‌م و بێبیركردنه‌وه له‌و بێده‌ره‌تانیی و نه‌هامه‌تیانه‌ی ژیان كه باوكه‌كه‌ی ئازار ده‌داو ماندووی كردبوو، بێئه‌وه‌ی گوێ به‌وه بدات بۆ كوێ ده‌چن و بۆ كوێ ناچن، كه‌ی ده‌گه‌ن و ناگه‌ن، جاروبار هه‌ناسه‌یه‌كی قووڵی له تێكه‌ڵه‌یه‌كی دوكه‌ڵی ئه‌گزۆزی ماتۆڕسكیله‌كه و ته‌پوتۆزی شه‌قامه‌كه هه‌ڵده‌مژی و ئارام ده‌بوو. ئینجا په‌نجه‌ی وردی ئاره‌قاویی ده‌ستێكی له كراسه‌كه‌ی باوكی گیرترده‌كرد پێشئه‌وه‌ی ده‌سته‌كه‌ی تری به‌رداو به‌رزی بكاته‌وه و په‌نجه‌كانی بڵاوبكاته‌وه تا ته‌واو هه‌ست به‌هێزی ئه‌و بایه بكات، كه به‌هۆی خێرایی ماتۆڕسكیله‌كه، به توندی خۆی به‌ڕوخسار و جه‌سته‌یاندا ده‌كێشا.
- كچم توند خۆت بگره.
كه ئه‌و قسه‌یه‌ی ده‌بیست، ده‌سته‌كه‌ی داده‌گرت و خێرا ده‌یئاڵانده‌وه قه‌دی باوكی و په‌نجه‌كانی له ته‌نگه‌ی گیرده‌كردنه‌وه. جارێك و دوو، سێجاریش هه‌مان شتی دووباره‌كرده‌وه. هه‌ندێجاریش حه‌زیده‌كرد، هه‌ردوو ده‌ستی به‌یه‌كه‌وه له جه‌سته‌ی باوكی به‌رداو هه‌ردوو باڵه‌كانی به‌رزكاته‌وه و به‌ده‌نگێكی به‌رزیش هاوار بكات:
- بابه خێراتر بهاژۆ، ده‌سته‌كانم ئاره‌قیان كردۆته‌وه.
كوڵمه‌كانی و سه‌ری لووتی به‌هه‌وای فێنكی سه‌ره‌تای پایز سوور هه‌ڵگه‌ڕابوون و چاویشی پڕ بوو له ئاو، لێویشی وشك، به‌ڵام دڵ و ده‌روونی گه‌رم بوون و له دواوه به‌جه‌سته و رۆحی ئامێزی به‌باوكیداكردبوو، هه‌ستی به‌ئارامییه‌كی ته‌واو ده‌كرد.
چه‌ند شه‌قام و كۆڵان و گه‌ڕه‌كێكیشیان بڕی، كچ ئاگای له كات نه‌بوو و حه‌زی نه‌ده‌كرد رێگاكه‌شیان كۆتایی بێت، چونكه پشتی ماتۆڕسكیله‌كه بۆ ئه‌و خۆشترین شوێنی سه‌رزه‌مین بوو. روومه‌تی له پشتی و ده‌سته‌كانیشی له ته‌نگه‌ی باوكی گیركردبوو، ته‌نها نیگای چاوه‌كانی ده‌جووڵان، جارێك به‌ره‌و خواره‌وه تا دیقه‌تی بڕینی جاده خاكییه‌كه‌و ئه‌و ته‌پوتۆزه بدا كه له‌گه‌ڵ خولانه‌وه‌ی تایه‌كان به‌ئاسماندا بڵاوده‌بووه و هه‌ندێجاریش سه‌یری ئه‌و ئوتومبێلانه‌ی ده‌كرد كه به‌خێرایی به‌ته‌نیشتیاندا تێده‌په‌ڕین و بڕێكی زۆرتر تۆزیان به‌ئاسمان و به رووی ئه‌واندا به‌باده‌دا. جاروباریش، چاوه‌كانی ده‌نوقاندن، بیری له خوشك و براكانی، ده‌فته‌ر و قه‌ڵه‌مڕه‌نگه‌كانی و له بووكه‌ڵه نه‌رمه ره‌نگ ئه‌رخه‌وانییه‌كه‌شی ده‌كرده‌وه كه ناوی نابوو ترێ و شه‌وان له باوه‌ش و له‌لای سه‌ری له‌گه‌ڵ خۆی ده‌یخه‌واند، ئینجا، بزه‌یه‌كی نه‌رم ده‌كه‌وته سه‌رلێوانی و زیاتر خۆی توندوتۆڵتر ده‌كرده‌وه و ده‌نووساند به باوكییه‌وه.
گه‌یشتنه گه‌ڕه‌كێك، خانووه‌كانی گه‌وره و به‌رزبوون، رووكاریان رازاوه و په‌نجه‌ره‌یان گه‌وره، دیواره‌كانیان نزم، كۆڵانه‌كانیشی به‌رین و بێده‌نگ، دار و دره‌ختێكی رێك و هێشتا سه‌وز به‌سه‌ر دیواری حه‌وشه‌كانیاندا باڵایان كردبوو، لق و پۆپیان شۆڕببوونه‌وه و به‌شێكی دیواره‌كانیشیان داپۆشیبوو. زۆربه‌ی ماڵه‌كان، ئۆتۆمبێلی جوان و پاكوخاوێن، هه‌ندێكیان دانه‌یه‌ك و هیتر دوانیان له‌به‌رده‌مدا وه‌ستابوون. به‌ته‌نیشت ده‌رگای حه‌وشه‌ی هه‌ر ماڵێكیشه‌وه، سه‌تڵێكی گه‌وره‌ی زبڵ و خۆڵ به‌ڕه‌نگی جیاواز، دانرابوون.
كچه‌كه، كه هه‌ستیكرد باوكی هێواشی كرده‌وه و دیقه‌تی ئه‌ملاو ئه‌ولا ده‌دات، ئه‌ویش كه‌مێك خۆی شلكرده‌وه و روومه‌تی له‌سه‌ر پشتی لاداو ده‌سته‌كانیشی له ته‌نگه‌ی به‌ردان، باوكی رووی به‌هه‌ر لایه‌كدا وه‌ربگێڕایه، ئه‌ویش ملی به‌هه‌مان ئاڕاسته ده‌سووڕاند و چاوی ده‌گێڕا، به‌ڵام هه‌ریه‌كه‌یان سه‌رنجیان له شتێكی جیاواز ده‌دا.
تا ده‌هات هێواشتر ده‌بوونه‌وه، تا له‌به‌رده‌م ماڵێك وه‌ستان، كه به‌ته‌نیشت سه‌تڵی پلاستیكی گه‌وره‌ی زبڵه‌كه‌یه‌وه، چه‌ند زه‌رفێكی گه‌وره‌ی نایلۆنی ره‌شیش دانرابوون. باوكی دابه‌زی و ماتۆڕه‌كه‌ی خسته سه‌ر قاچه ئاسنینه‌كان:
- كچم دامه‌به‌زه و مه‌جوولێ، ئێستا دێمه‌وه.
- باشه بابه.
پێشئه‌وه‌ی به‌ره‌و سه‌تڵی زبڵه‌كه هه‌نگاوبنێ، لایه‌كی ئه‌و جه‌مه‌دانییه‌ی له ملی ئاڵاندبوو، له نیوه‌ی روخساری پێچاو ده‌م و لووتی پێداپۆشی و لچكه‌كه‌ی له دواوه‌ی گیركرد، دواتر كه گه‌یشته لای سه‌تڵه‌كه، دیقه‌تێكی ناوه‌وه‌یدا و ده‌ستێكیشی پێداكرد. كه‌مێك كنه و پشكنیكی له‌ناو سه‌تڵه‌كه كرد و زوو زووش سه‌ری هه‌ڵده‌بڕی و سه‌یری ده‌رگای حه‌وشه‌ی ماڵه‌كه و ده‌وروبه‌ری ده‌كرد، ئینجا سه‌رنجی ده‌چۆوه ناو سه‌تڵه‌كه. ده‌ستی چه‌پی خستبووه سه‌ر لێوی سه‌تڵه‌كه و به‌وه‌ی تریشیانی چه‌ند كه‌لوپه‌لێكی فڕێدراوی ده‌ركرد: ئامێرێكی كۆنی ته‌له‌فۆن، چه‌ند پارچه وایه‌رێك، ئامێرێكی له كاركه‌وتووی شه‌ربه‌ت دروستكردن و سێ چوار پارچه كارتۆنی قه‌دونوشتكراو هه‌مووی خستنه ناو ئه‌و توره‌كه‌ی كه له گیرفانی شه‌رواڵه‌كه‌ی ده‌ریكرد، ئینجا بۆ پشكنین ده‌ستێكی له‌و زه‌رفه نایلۆنه ره‌شانه‌دا كه له‌وێ دانرابوون، تا بزانێت چی تێدان، هیچی به‌دڵ نه‌بوو.
گه‌ڕایه‌وه لای ماتۆڕسكیله‌كه‌ی، زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كی بۆ كچه‌كه‌ی كرد كه‌هه‌ر له شوێنی خۆی دانیشتبوو و ماچێكی كوڵمی سورهه‌ڵگه‌ڕاوی كرد، بێ ئیش پێكردن، هه‌ردوو سه‌ری سوكانه‌كه‌ی گرت و به‌پاڵنان بردیه به‌رده‌م ماڵێكی تر كه دارێكی زۆری له حه‌وشه هه‌بوو و لق و پۆپیان شۆڕببۆوه به‌دیوی ده‌ره‌وه‌دا. دارێكیان، كۆمه‌ڵێك هه‌ناری گه‌ییوی پێوه‌بوون و یه‌كدوانێكیشیان كۆمه‌ڵێك پرته‌قاڵ و لیمۆ كه هێشتا سه‌وزبوون، دیسان ماتۆڕسكیله‌كه‌ی خسته‌وه سه‌ر قاچه ئاسنینه‌كانی، به كچه‌كه‌شی گوته‌وه نه‌جوولێ و له شوێنی خۆی بێت.
پێشتر له‌گه‌ڵ باوكی، به‌چه‌ندین كۆڵانی گه‌ڕه‌كه‌كانی تری شاره‌كه‌دا گه‌ڕابوون، سه‌تڵی زبڵی به‌شێكی زۆری ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌یان پشكنی بوو. چووبوونه ناو زبڵخانه و گوفه‌كه گه‌وره‌كانی شاره‌كه‌شیان. له‌به‌شێكی گه‌ڕانه‌كانیاندا، كارتۆن و چه‌ندین پارچه ئامێری كۆن و كانزای له شێوه‌ی مس و فافۆنیان ده‌ستده‌كه‌وت و هه‌موویان ده‌فرۆشت به‌و كۆنه‌كڕانه‌ی كه به كێشان و قه‌پانكردنی كانزاكان، كه‌لوپه‌له‌كانیان هه‌ڵده‌سه‌نگاند و بڕێك پاره‌یان پێده‌دان. ئه‌مجاره، هاتوونه‌ته ئه‌م گه‌ڕه‌كه، كه له‌پاكوخاوێنی و سه‌وزایی و دارودره‌ختیشه‌وه زۆر له‌وانه‌ی پێشوو جیاوازه، به‌ڵام بێئه‌وه‌ی ئه‌و دابه‌زێت ده‌ست بكات به‌ناو سه‌تڵی زبڵه‌كانداو به‌دوای كه‌لوپه‌لدا بگه‌ڕێت. كچه‌كه، هه‌ر له‌سه‌ر پشتی ماتۆڕسكیله‌كه‌وه، ساتێك دیقه‌تی باوكی ده‌داو هه‌ندێجاریش ده‌یڕوانییه ئه‌و دار و لقانه‌ی كه به‌هۆی قورسی هه‌ناره‌كانه‌وه به‌سه‌ر دیواری حه‌وشه‌كه‌یدا شۆڕببوونه‌وه. به‌دیمه‌نی هه‌ناره سوورو زه‌ردباوه‌كان، سه‌رسام بوو و ده‌می ئاویكرد، له‌و كاته‌دا ده‌ستێكی خسته سه‌ر سكی، له‌تاو تامه‌زرۆیی بۆ هه‌ناره‌كان، هه‌ستی به‌برسێتی كرد، بانگی باوكی كرد:
- بابــــه...
وه‌ڵام نه‌بوو، باوكی هۆش و خه‌یاڵی له‌ناو سه‌تڵی زبڵه‌كه بوو كه به‌قه‌د نیوه‌ی باڵای پیاوێك به‌رز بوو، بیری له ده‌ستكه‌وێت ده‌كرده‌وه تا له‌گه‌ڵ ئه‌و پارچانه‌ی كه‌مێك پێش ئێستا په‌یدایكردن، بیانبات بیانفرۆشێت و بڕێك پاره‌ی ده‌ست بكه‌وێت. دووجاری تریش بانگی كرد «بابه...بابه«، به‌ڵام باوكی وه‌ڵامی نه‌بوو، هۆشی لای كچه‌كه نه‌بوو. كه زانی ئیتر وه‌ڵامی نابێت له‌و ده‌موده‌سته‌دا، خۆی كۆكرده‌وه و له‌سه‌ر ماتۆرسكیله‌كه خۆی هه‌ڵدایه خوارێ.
باوكی، سه‌ری به سه‌ر سه‌تڵێكی سه‌وزی به‌رده‌م ماڵه‌كه‌وه بوو، دیسان به‌دوای ئه‌و كه‌لوپه‌لانه‌دا ده‌گه‌ڕا كه كه‌مێك به‌هایان ماوه و ره‌نگه شتێك پاره‌ی بۆ بكات. له‌بنی سه‌تڵه‌كه‌دا، ده‌ستی له شتێكی نه‌رم گیربووبوو، به‌ته‌واوی بۆی نه‌ده‌گیرا، زیاتر خۆی چه‌مانده‌وه و سه‌رو مل و شانی برده ناوی تا چنگی به‌ته‌واوی لێگیركرد و ورده ورده رایكێشا، ده‌ریكرد، كه‌مێك به‌رزیكرده‌وه و ئه‌مدیو و ئه‌ودیوی كرد، دیقه‌تی لێدا. رووی وه‌رگێڕا به‌لای ماتۆڕسكیله‌كه‌ی و له‌گه‌ڵ جووڵاندنی ده‌ستی بۆ نیشاندانی ده‌ستكه‌وته‌كه‌ی، بانگی كچه‌كه‌ی كرد كه دابه‌زیبوو:
- رۆڵه‌كه‌م وه‌ره بزانه چیم بۆ دۆزیته‌وه!
به‌هه‌نگاوه بچووكه‌كانی خێرا به‌ره‌و باوكی ملینا، كه سه‌رنجی ده‌ستیدا، گه‌شایه‌وه، له خۆشیان زه‌رده‌خه‌نه كه‌وته سه‌رلێوانی و ناوله‌پی هه‌ردوو ده‌سته وردیله‌كانی خسته‌سه‌ر روخساری بۆ نیشاندانی دڵخۆشییه‌كه‌ی، ئینجا ده‌سته‌كانی درێژكردو دوو سێ جار په‌نجه‌كانی نوشتانده‌وه و كرده‌وه بۆ وه‌رگرتنی دیارییه‌كه‌ی باوكی، به‌نازو مه‌كره‌وه گوتی:
- هی منه... هی خۆمه بابه...
دیارییه‌كه‌ی باوكی، بووكه‌ڵه‌یه‌كی نه‌رمی خوری بوو، به سه‌رێكی پان و بازنه‌یی گه‌وره، له‌سه‌ر شێوه‌ی كچێكی چاو خڕی ده‌ست و قاچ درێژ دروستكرابوو، چه‌ند تاڵێك برژانگ به‌سه‌ر هه‌ریه‌كێك له‌و چاوانه‌وه نه‌خیشێنرابوون. كڵاوێكی سووری شل و شۆڕی به‌سه‌ره‌وه و ته‌نووره‌یه‌كی كورتی شه‌رابی و تیشێرتێكی پیازی، پێڵاوێكی قوماشی قاوه‌ییشی له‌پێدا بوو. له ده‌ستی وه‌ریگرت و له دڵخۆشیان باوه‌شێكی توندی به‌ڕانی باوكیدا كرد. خۆی نوساند به‌ڕانییه‌وه و ده‌ستی چڵكنی باوكی ماچكرد، ئنجا سه‌یرێكی بووكه‌ڵه‌كه‌ی كرد، باوكی خێرا پێی گوت نابێ بیكاته باوه‌شی یان ماچی بكات، چونكه ده‌بێ بیشۆن و پاكی بكه‌نه‌وه.
هه‌ر به‌زه‌رده‌خه‌وه، چاوی بڕیه نیگای باوكی و گوتی:
- بابه ده‌بێ ناوێكی خۆشی لێبنێم...
- چ ناوێك كچی خۆم؟
سه‌رنجێكی خێرای له‌و هه‌ناره سوور و زه‌ردباوانه‌دا، كه لق و پۆپی داره‌كه‌یان له‌گه‌ڵ خۆیاندا شۆڕكردبۆوه به‌سه‌ر دیواره‌كه‌دا، بیری له بووكه‌ڵه‌كه‌ی تری كرده‌وه كه‌پێشتر له‌گه‌ڵ باوكی ناوی ترێیان لێنابوو، ئینجا دیقه‌تی له بووكه‌ڵه‌كه‌ی ده‌ستیداو كه‌مێكی پێچوو، رووی له باوكی كرده‌وه، گوتی: -هه‌نار... بابه ناوی ده‌نێم هه‌نار.
برسێتی و تامه‌زرۆیی بۆ هه‌ناره‌كانی داره‌كه نه‌ما، دڵخۆشییه‌كه‌ی به‌جۆرێك بوو، زه‌رده‌خه‌نه له لێوانی نه‌ده‌بڕا، به‌ده‌ستێك قۆڵی بووكه‌ڵه‌كه‌ی گرتبوو و به‌وی تریشیان ئه‌و ورده پیسیانه‌ی لێده‌كرده‌وه كه له‌ناو سه‌تڵی زبڵه‌كه پێیه‌وه نووسابوون. چه‌ند ساتێك خه‌ریكی پاكردنه‌وه‌ی بوو، له‌پڕ لێوی لێكنا و خۆی خه‌مناك نیشاندا، به‌مه‌كره‌وه رووی له باوكی كرده‌وه:
- بابه، كێ ئه‌وه‌نده خراپه هه‌ناری فڕێداوه، دیاره رقیان لێیبووه! چۆن دڵیان هاتووه؟!
باوكیشی به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كه‌وه بۆ دڵدانه‌وه‌ی گوتی:
- كه‌س كچی خۆم، هه‌نار خۆی بێزار بووه و له ماڵه‌كه رایكردووه و لێره خۆی شاردۆته‌وه.
سه‌رسام بوو به‌دڵخۆشیی كچه‌كه‌ی، هه‌ر دیقه‌تی لێده‌دا، له‌گه‌ڵ هه‌ر گۆڕانكارییه‌كی گوزارشتی روخساره گه‌شه‌كه‌ی، ئه‌وه‌نده‌ی تر دڵی بۆی لێده‌دا، چاوانی ته‌ڕبوون.
سه‌تڵه‌كه‌ی جێهێشت و ده‌ستی كچه‌كه‌ی گرت، هه‌ڵیگرت و ساتێك به‌توندی له ئامێزی گرت، سه‌رو روخساری نا به‌ڕوومه‌ت و لا ملی خۆیه‌وه، ئنجا خستییه‌وه سه‌رپشتی ماتۆڕسكیله‌كه‌ی، خۆیشی سه‌ركه‌وت:
- خۆت توند بگره كچی خۆم...
هه‌ناری خسته به‌رده‌م خۆی، به‌ینی خۆی و باوكی، دیسان ده‌ستی خسته‌سه‌ر قه‌دی باوكی، په‌نجه‌كانی له ته‌نگه‌ی گیركردنه‌وه:
- بابه، خه‌می من و هه‌نارت نه‌بێ، خۆمان توند گرتووه.
به‌هێمنی رۆیشتن، كۆڵانه‌كه و گه‌ڕه‌كه‌كه‌یان به‌ره‌و ماڵه‌وه جێهێشت، له‌به‌ر هه‌نار، بووكه‌ڵه نوێكه، نه ماندووبوون و نه ده‌ستكه‌وته‌كانی ئه‌و رۆژه‌یان له‌بیر نه‌ما، هه‌ردووكیان دڵیان خۆشبوو، كچه‌كه، نێوچاوانی به‌پشتی باوكییه‌وه نووساندبوو، چاوه‌كانیشی روو له‌خوار، له‌سه‌ر هه‌نار بوون. به‌ر له‌هه‌ر تاسه‌یه‌ك و چاڵێكیش، باوكی به‌خێرایی نیمچه ئاوڕێكی دواوه‌ی ده‌دایه‌وه:
- كچم توند خۆت بگره...
