بیركردنەوە لەگەڵ نیتشە: بەڵێ‌ بۆ ژیان

10:00 - 2022-06-07
کەلتور
547 جار خوێندراوەتەوە

ئا: كامۆ حەوێزیی

چۆن بیركردنەوەكانی نیتشە وەربگرین بێ‌ ئەوەی مومارەسەی دەسەڵات و هەژموون بكات بەسەرماندا؟ وەریانگرین بە بێ‌ ئەوەی حەقیقەتگەلێك بنوێنن و وەك حەقیقەتی رەها خۆیان بنوێنن؟ لادان و لەڕێ‌ دەرچوون لە نیتشە و لەگەڵ نیتشەدا، لەناو پەیوەندی بەستنێكی راستەقینەدا لەگەڵ نیتشەدا و لەرێگەی نیتشەوەیە كە بەشداریی ئێمە بۆ ئەوەیە ببین بە خۆمان، نیتشە لە سەرەتاوە تا كۆتایی پێغەمبەرێكە تەواو پێچەوانە و دژ بە هەموو پێغەمبەرانی دیكە، هەر كەسە دەنێرێتەوە ناو خودی خۆی، بەوەفابین بەرانبەر خۆمان بەمشێوەیە ئێمە شوێن نیتشە دەكەوین و شوێن پێی هەڵدەگرین، لەگەڵ نیتشەدا دژ بە خۆی و دژ بە نیتشە، هەركەسێك بەرێگای خۆیدا هەڵزنێت بەرێگای خۆیدا هەڵشاخێت ئەوا لە رووناكی و نووردا بەر وێنەی تایبەتی خۆی دەكەویت، ئەمە رێگەی منە ئەی رێگەی ئێوە كامەیە؟
ئەم پەرگرافەی سەرەوەی نووسەری ئەم كتێبە ئەبو بەكر حەسەن، هەوڵی خۆی بۆ تێگەیشتن و قوڵبوونەوە لە فیكری نیتشەمان بۆ دەخاتەڕوو، نیتشە بۆ ئەو لەم وێنەیەدا گەڕانە بەدووی وەرگرتنی وێنەی بیركردنەوەی راستیی فیكری نیتشە، نیتشە بۆ ئەو هەم پەیامبەرێكە كە دەكرێت لە سایەیدا بیربكەینەوە، هەم گومانی لێ‌ بكەین، بۆیە لە كۆتایی ئەم پەرەگرافەدا پێمان دەڵێ‌ ئەمە رێگەی منە، ئەی رێگەی ئێوە كامەیە!
برگەی دووهەمی ئەم رستەیەی كۆتایی كە دەڵێ‌: ئەی رێگەی ئێوە كامەیە؟ پرسیارێكە قوڵە هەم بۆ خوێندنەوەی ئەم بەرهەمە و هەم بۆ تێگەیشتن لە فیكری نیتشە، لە كۆتاییدا نووسەر دەیەوێ‌ بزانێ‌ ئێمە دەكەوینە كوێی فیكری نیتشەوە! ئایا ئێمە دەكەوێنە نێو ئەو داوەی فیكری نیتشە؟ 
لە پێشەكی ئەم كتێبەدا نووسەر دەڵێ‌: كاری ئێمە ئەوەیە ببین بە خۆمان، زۆرجار نیتشە لە مەعریفەدا دەدۆزیتەوە، كە دژە بە ژیان و دژە لەگەڵ رۆیشتن بە ژیان، پێواندن و نرخاندنی ژیان و داوەریكردن و حوكمدان لەسەر ژیان، مەعریفە كە ئامرازێكی سادەیە و ملكەچە بۆ ژیان، وایلێهات ببێتە ئامانج لە خۆیدا و ببێت بە دادوەر.

نیتشە رادیكاڵتر لە دیكارت
كەس هێندەی نیتشە رادیكاڵ نییە، لەو جێگەیەی منێكی دیكارتی فۆرمیولە بووە لەناو وەهمی گومانكردنێكی سەراپاگیر، كە دواجار منێكی بیركەرەوە شكڵبەند دەبێت و شكڵ وەردەگرێت، هێشتا دیكارت پەلەی كرد، ئەو وەك پێویست گومانی لە گومان نەكرد، دیكارت لە ناوەكیی و هەناوێتیی خۆیدا هێشتاكە مەحكومە بە پەیوەندیی هۆ و هۆكار و دەرئەنجامێكی لۆژیكی تەواو خودیی، تەواو سوبژێكتیڤ وەریگرت و دایەوە دەرەوە، لە كاتێكدا ئەم ناوەكییەی دیكارت هێشتاكە دەرەوەیەكەو بە ناوەوە كراوە و منێكی پڕ لە وەهم و خیاڵێكی چنراوی لێكەوتەوە. ئەو حەقیقەتەی دیكارت بەری دەكەوێت رستێك میتافۆر و هاو واتایی و خواستن و هەڵچنراوە و دیكارت دەیكات بە حەقیقەتێكی خودی.

ئایدیای بوون وەك تێكشدانەوەی ئایدیای من
نیتشە وای دەبینێت سوژە خەیاڵكراوە و خەیاڵ دەكرێت، زۆربەی ئەو دۆخە هاوشێوانە لە دەروونی ئێمەدا هیچ نین، جگە لە پاشماوە و كاریگەریی هەمان جەوهەر، نیتشە لێرەدا زیاتر دەڕوات، زیاتر لەوەی كە من تەنیاو تەنیا وەهم و خەیاڵكردن و جەختكردن و بوونێكی خەیاڵكراو بم، پێداگریی و جەختكردنەوەی نیتشە سەبارەت بەوەی ئیدیای بوون و ئیدیای شت داتاشراو و دروستكراوە لە ئیدیای من، كۆی ئەو شتانەی مرۆڤ لە شتەكاندا دەیبینێت هیچ نییە جگە لە كۆمەڵێك داتاشین و بەسەردابڕینی ناو دەروونی خۆی، واتا ئەوەی لەناو خۆیدا دەگوزەرێت و بڕوای پێیەتی و دەیانكات بە حەقیقەت و واقیعی دەرەكی.
ئەم كتێبەی ئەبوبەكر حەسەن تایبەتە بە دەستبەژێرێك كە تەواو شارەزایی فەلسەفە و فیكری فەیلەسوفەكان، ئەو دەستەبژێرەی بە قوڵیی لە فەلسەفە و دونیابینی فەیلەسوفەكان گەیشتووە، بۆیە دەكرێ‌ بڵێن مەرج نییە هەمووكەسێك دەست بۆ ئەم كتێبە ببات.

بابەتە پەیوەندیدارەکان