ژینگەی كەركوك

كۆمپانیاكانی نەوت و گاز مەترسییان دروستكردووە

راپۆرتی/ هێمن ئەحمەد

شكۆفە محەمەد

 كاریگەرییە ژینگەییەكان لە ناوچەیەكەوە بۆ ناوچەیەك جیاوازییان هەیە، هەر شارێك كاریگەرییەكانی پەیوەستە بە كۆمەڵێك بنەماو لێكدانەوەی زانستیی بۆ ئەو ژینگەیەی تێیدایە لەڕووی ئابووری و سیاسی و بازرگانییەوە، كە دەچێتە چوارچێوەی كاریگەرییەكانی كەش و ئاو هەوا لە گۆی زەویدا.
چوارچێوەی ژینگەیی كەركوكیش كەوتۆتە پانتاییەكی فراوانی ئابوورییەوە و گەلێك كۆمپانیا و كارگەی گەورەی تێدایە كە زۆربەیان لە دژی ژینگە كاردەكەن.
ئەندامێكی كۆمەڵەی كوردستانێكی سەوز، رایدەگەیەنێت: ژینگەی كەركوك لە بارودۆخێكی خراپدایە، چونكە لە شارەكەدا چەندین كۆمپانیا و كارگەی نایاسایی، كاری بەرهەمهێنانی سووتەمەنی دەكەن، ئەمەش مەترسییەكانی لەسەر ژینگەی كەركوك زیاتر كردووە.

پانتایی سەوزایی لە شاری كەركوك گەیشتۆتە ئاستی (3 %) ئەم رێژەیەش بۆ دانیشتوانەكەی مەترسیدارە

گۆڕانکاریی بەسەردا هاتووە
عەلی كەریم، دانیشتووی گەڕەكی پەنجا عەلی وتی: لە چلەكانی سەدەی رابردووەوە من لە كەركوك دەژیم و ئەو ژینگەیەی ئێستا هەیە جیاوازیی لەگەڵ جاراندا زۆرە، بۆنموونە ئینگلیزەكان كە كۆمپانیای نەوتی كەركوكیان دانا لە بەرامبەر پیسكردنی ژینگەی كەركوكدا درەختێكی زۆریان لە شارەكە دەڕواند بۆ ئەوەی ژینگەو هەواكەی پاك ببێتەوە، بەڵام بەداخەوە ئێستا نە درەخت دەڕوێنن نە پانتایی سەوزایش ماوە، بۆیە رۆژ بەڕۆژ شارەكە دەبێتە رووتەڵان و كاریگەرییە خراپەکان بۆ سەر ژینگە زیاد دەكەن.
پانتایی سەوزایی بەرەو نەمان دەچێت
مەحمود عەبدوڵڵا، تەمەن 60 ساڵ، مامۆستای یەكێك لە قوتابخانەكانی شاری كەركوكە، لەسەر ژینگەی كەركوك، وتی: جاران لادێیەكی زۆر لە دەوروبەری كەركوكدا هەبوو كە پانتاییەكی گەورەی سەوزایی بوو، مرۆڤ و ئاژەڵەكان سودیان لێدەبینی، بەڵام بەهۆی پرۆسەی بە عەرەبكردن بەشێكی زۆر لەوەڕگا و پانتاییە سەوزاییەكان خاپوركران زەوییەكان چوونە چوارچێوەی ناوچە سەربازییەكانەوە و گۆڕانكاری گەورە لە ژینگەدا روویدا و ئاو و هەواكەی بووە گەرمایەكی پڕوكێن و هەواكەی پیس بوو، جگە لەو هەموو كارگەیەی بوونەتە هۆی بێئارامیی، نەخۆشی دەروونی و شێرپەنجە.
رێژەی سەوزایی لە ئاستێکی مەترسیداردایە
شكۆفە محەمەد، ئەندامی رێكخراوی كۆمەڵەی كوردستانێكی سەوز، پێی رایگەیاندین: بەپێی ئامارێكی نوێ كە لەمانگی دەستكردی ئاسمانییەوە تۆماركراوە و دراوە بە رێكخراوەکەمان ئەوەیە كە پانتایی سەوزایی لە شاری كەركوك گەیشتۆتە ئاستی (3 %)، ئەم رێژەیەش بۆ دانیشتوانەكەی مەترسیدارە، چونكە كەركوك شارێكی نەوتییەو كۆمەڵێك كۆمپانیای تێدایە وەك نەوتی باكوور و كۆمپانیای گاز، جگە لەو دوو كۆمپانیایە كۆمەڵێك كارگەی نایاسایی هەیە، بۆیە ئەو رێژە سەوزاییە زۆر كەمە، چونكە دەبێت لەهەر سەد مەتر دووجایەک، پانزە مەتر دووجای واتە 25 % ی خاكەكەی سەوزایی بێت، لەبەرئەوەی زۆرێك لە كارگەكان بەبێ دووكەڵكێش (فلتەر) كاردەكەن، لە راستیدا رێژەی سەوزایی ســتانداری جیهانی دەبێت 15 % بێت، بەڵام ئەگەر هاتوو ئێمە ئەو رێژەیەشمان تێپەڕاند هێشتا دەبێت رێژەی سەوزایی زیاد بكەین.
25 هەزار نەمام وەک دیاریی
باسی لەوەشكرد بڕیارە ئیدارەی كەركوك لە ئایندەدا چاندنی یەك ملیۆن نەمام بخاتە بواری جێبەجێكردنەوە، ئەم هەنگاوەش بۆ رێژەی سەوزایی شارەكە باشە، هەروەها بێگەرد تاڵەبانی وەزیری كشتوكاڵی حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕی 25 هەزار نەمامی كردە دیاری بۆ گشت ناوەند و بەڕێوبەرایەتییەکانی نێو شاری كەركوك لەو ژمارەیەش رێكخراوی كۆمەڵەی كوردستانێكی سەوز سێ هەزاو 500 نەمامی بەركەوت و تائێستا دوو هەزار نەماممان لە ناوەند و خوێندنگەكان رواندوە، لە ئایندەیەكی نزیكیشدا 1500 كەی دیکە دەڕوێنین، بەڵام بەپێی كۆمەڵێك داتاو ئاماری زانستیی بێت هێشتا بارودۆخی ژینگەیی كەركوك لە مەترسیدایە.
پێنج ئامێر بۆ هەوای كەركوك
ئەندامەكەی كۆمەڵەی كوردستانێكی سەوز، وتیشی: لە شاری كەركوك پێنج ئامێری (مایكرۆمیتەر) هەن كە هەفتانە خوێندنەوە بۆ هەژماری هەوای كەركوك دەكەن و رێژەی مایكرۆمیتەرەكــانیش 15 % بــــۆ 20 % ی هەوای كەركوك دەخوێنێتەوە، ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت كە دەوروبەر و ژینگەكەت زۆر پیس و مەترسیدارە، چونكە رێژەی ستانداردی ئەو ئامێرانە تا 10 % یە، بۆیە دۆخی ژینگە بەپێی ئەو ئامارو داتایانەی كە لەلایەن پسپۆرانی ژینگەوە دراون بە ئێمە ئاماژەی بۆ دەكەن ئاو و خاك و ژینگەی كەركوك خاوێن نین، بۆیە دەبێت گشت لایەنەكانی كەركوك هەوڵبدەن ژینگەی كەركوك چارەسەر بكەن، گەر نا مەترسییەكان ترسناكن، چونكە بەپێی ئەو ئامارانەی لەبەردەستی ئێمەدایە رێژەی نەخۆشییەكانیش زیادیان كردووە و هۆكارەكەشی پیسبوونی ژینگەو ئەو دووكەڵەیە كە بەسەر ئاسمانی كەركوكەوەیە.