پەرلەمان بەدواداچوون بۆ ئەو پرسە دەكات

״بەشێکی کەم لە كرێنشینان سوودیان لە پڕۆژەكانی نیشتەجێبوون وەرگرتووە״

ئا: هێمن عەبدوڵڵا، هەولێر

ماوەی زیاتر لە 15 ساڵە، لە رێگەی كارئاسانیی بۆ وەبەرهێنەران و دابینكردنی سەدان دۆنم زەوی، ژمارەیەكی زۆر لە پڕۆژەی نیشتەجێبوون لە جۆری خانوو و شوقە بۆ هاووڵاتیان لە ناوچە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان دروستكراون، بەڵام هێشتا قەیرانی نیشتەجێبوون لە هەرێمی كوردستان چارەسەر نەبووە.
پەرلەمانتاران و شارەزایانی بواری ئابووریی پێیانوایە: دروستكردنی ژمارەیەكی زۆر لە پڕۆژەی نیشتەجێبوون و شوقە و باڵەخانە، نەبوونەتە هۆی نەهێشتنی قەیرانی نیشتەجێبوون لە هەرێمی كوردستاندا.
هاوكات، كۆمەڵەی كرێنشینانی كوردستان جەخت لەوە دەكاتەوە: «ئێستا زیاتر لە 200 هەزار خێزان لە كوردستان بێ خانوون و مانگانە كرێی نیشتەجێبوون دەدەن».
216 هەزار مۆڵەت
لەو بارەیەوە، كارزان رەسوڵ وتەبێژی لقی هەولێری كۆمەڵەی كرێنشینانی كوردستان، بە كوردستانی نوێ-ی راگەیاند: ئەو پڕۆژانەی لە ماوەی 15 ساڵی رابردوودا بۆ نیشتەجێبوون لە هەرێمی كوردستان مۆڵەتیان پێدراوە، كەمترین خەڵكی كەمدەرامەت و مووچەخۆر لێی سوودمەندبووون، چونكە بەگوێرەی ئامارەكان لەو ماوەیەدا 216 هەزار مۆڵەتی دروستكردنی یەكەی نیشتەجێبوون لە سەرتاسەری هەرێم، دراون بە سەرمایەدار و وەبەرهێنەران، لە بەرامبەردا كەمترین پڕۆژەی نیشتەجێبوون بۆ كرێنشینان دروستكراوە.
وتیشی: «ئەو یەكانەی لە ماوەی رابردوودا بۆ نیشتەجێبوون لە هەرێم دروستكراون، ئەوەندە بۆ مەبەستی بازرگانی و قازانج بووە، هێندە بۆ كەمكردنەوەی كرێنشینان نەبووە كە ئێستا ژمارەیان لە 200 هەزار كرێنشین زیاترە، بۆیە ئەگەر حكومەت بیەوێت كێشەی نیشتەجێبوون بۆ كەمترین ئاست دابەزێنێت، پێویستە خۆی چاوێری دروستكردن و فرۆشتنی ئەو یەكانە بكات كە بۆ نیشتەجێبوون دروست دەكرێن، پاشان نرخەكان بە جۆرێك جێگیر بكرێت، كەسێكی مووچەخۆر بتوانێت بە ئاسانی قیستی مانگانەی بدات».
وتەبێژی لقی هەولێری كۆمەڵەی كرێنشینانی كوردستان روونیدەكاتەوە: ئێستا حكومەتی هەرێم چەند پڕۆژەیەكی بۆ كرێنشینان راگەیاندووە، دواینیان دروستكردنی 20 هەزار یەكەی نیشتەجێبوونە كە بڕیارە لەلایەن دەستەی وەبەرهێنانەوە لە هەموو شارەكانی هەرێمی كوردستان دروست بكرێت.
راشیگەیاند: لە هەشت ساڵی رابردوودا ژمارەیەك شوقەی نیشتەجێبوون بۆ كرێنشینان لەلایەن وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەوە دروستكران، بەڵام تا ئێستا دابەشنەكراون، بەشێوەیەك تەنیا لە سنووری پارێزگای هەولێر 396 شوقە دروستكراوە و پڕۆژەكەش لە رووی باڵەخانەوە تەواوكراوە، بەڵام بەهۆی نەگەیاندنی خزمەتگوزارییەكان و یەكلانەكردنەوەی میكانیزمی دابەشكردنی، تا ئێستا چارەنووسیان وەك خۆی ماوەتەوە.
بە فیڕۆدانی زەوی
هەر لەبارەی قەیرانی نیشتەجێبوونەوە، ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای هەولێر ئاماژە بەو هۆكارانە دەكات كە وایكردووە قەیرانی نیشتەجێبوون لە هەرێمی كوردستان بەردەوام بێت، هاوكات جەخت لەو رێوشوێنانە دەكاتەوە كە دەبێتە هۆی سوودگەیاندن بە كرێنشینان و خەڵكی كەمدەرامەت، دوور لە بازرگانیكردن بە زەوی و موڵكی گشتی.
لەو چوارچێوەیەدا، دلێر حسێن ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای هەولێر، بە كوردستانی نوێ-ی راگەیاند: لە رابردوودا چەند هۆكارێك وایكردووە قەیرانی نیشتەجێبوون لە هەرێم چارەسەر نەبێت و نرخەكان بەو شێوەیە بەرزبێتەوە، كە خەڵكی كرێنشین و مووچەخۆر نەتوانن لە گرفتی كرێنشینی رزگاریان بێت.
وتیشی: «یەكێك لەو هۆكارانە بۆ چۆنێتی رێگەپێدانی پڕۆژەكانی نیشتەجێبوون دەگەڕێتەوە، كە لەلایەن حكومەتەوە دراوە بە وەبەرهێنەران و سەرمایەداران، چونكە ئامانجی دروستكردنی ئەو پڕۆژانە لەكاتی خۆی ئەوەندە بۆ مەبەستی بازرگانی و قازانجی تاكە كەسی بووە، هێندە بۆ چارەسەركردنی گرفتی نیشتەجێبوون نەبووە».
راشیگەیاند: لە دروستكردنی پڕۆژەكانی نیشتەجێبووندا، وەبەرهێنەران جگە لە وەرگرتنی زەوییەكی زۆر و گرانبەها، هاوكات پارەیەكی زۆریشیان وەك پێشینە لە حكومەت وەرگرتووە، پاشان یەكەكانیان بە نرخێكی بەرز فرۆشتووە، بەبێ ئەوەی خەڵكی كەمدەرامەت بتوانێت سوودمەندبێت لەو پڕۆژانە.
ئاماژەی بەوەشكرد: جگە لەوەی پڕۆژەكان نەبۆتە هۆی چارەسەركردنی قەیرانی نیشتەجێبوون، هاوكات بووە هۆی بە فیڕۆدانی زەوییەكی زۆری حكومەت كە ئەمڕۆ كاریگەرییەكانی بە دیاركەوتووە، هاوكات بەهۆی نەبوونی پلانێكی تۆكمەوە لە ئەنجامی دروستكردنی ئەو یەكانە زیاتر خەڵكی بیانی و دەرەوەی هەرێم سوودمەندبوون، ئەمەش جگە لە جەنجاڵی لە شارێكی وەك هەولێر، قەیرانەكانی كارەبا و ئاوی زیاتر كردووە.
ئەو ئەندامەی ئەنجومەنی پارێزگای هەولێر پێشنیاز دەكات و رایدەگەیەنێت: بۆ ئەوەی گرفتەكان دووبارە نەبنەوە و دروستكردنی یەكەكانی نیشتەجێبوون لە بەرژەوەندیی كرێنشینان بێت، پێویستە دروستكردنی پڕۆژەكان لە رێگای حكومەتەوە بێت، وەك چۆن ئێستا باس لە دروستكردنی 20 هەزار یەكە دەكرێت، ئەگەریش لە رێگای كەرتی تایبەتیشەوە دروست بكرێت، ئەوا هەر لەلایەن حكومەت خۆیەوە سەرپەرشتی دابەشكردن و فرۆشتنی بكرێت، بە جۆرێك خەڵكی كەمدەرامەت و مووچەخۆر سوودمەند بن.
80 %ی كارەكانی تەواو كراوە
هەر پەیوەست بەو پرسە، هاوڕێ مەلا ستار سەرۆكی لیژنەی ئاوەدانكردنەوە لە پەرلەمانی كوردستان، بە كوردستانی نوێ-ی راگەیاند: بەمەبەستی بەدواداچوون و ئاگاداربوون لە پڕۆژەكانی نیشتەجێبوون بۆ خەڵكی كەمدەرامەت و كرێنشینان كە بڕیارە لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە دروست بكرێت، داوای ئامادەبوونی هەریەك لە وەزیری ئاوەدانكردنەوە و سەرۆكی دەستەی وەبەرهێنانمان كردووە لە پەرلەمانی كوردستان.
وتیشی: «ئەوەی پەیوەندیی بە وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەوە هەیە، پەرلەمان دەیەوێت بزانێت چارەنووسی ئەو پڕۆژانە بەچی گەیشتووە كە ماوەی زیاتر لە هەشت ساڵە بۆ كرێنشینان دروستكراوە، بەڵام تا ئێستا دابەشنەكراوە، لەكاتێكدا 80 %ی كارەكانی تەواو كراوە».
ئاماژە بەوەشدا: ئەو پڕۆژانە بودجەیەكی زۆریان لێ خەرجكراوە، كەچی نەبۆتە هۆی سوودگەیاندن بە كرێنشینان، بۆیە پێویستە بە زووترین كات چارەنووسیان یەكلابێتەوە، چونكە بە تەواوكردن و دروستكردنی ئەو پڕۆژانە، كاریگەریی باشی دەبێت لەسەر كەمبوونەوەی رێژەی كرێنشینان و رزگاركردنی خێزانە كەمدەرامەتەكان.
سەرۆكی لیژنەی ئاوەدانكردنەوە راشیگەیاند: ئەوەی پەیوەندیی بە سەرۆكی دەستەی وەبەرهێنانەوە هەیە، پرسیاركردنە لەبارەی ئەو 20 هەزار یەكە نیشتەجێبوونەی كە ماوەیەكە باس لە دروستكردنی دەكرێت، وەك حكومەتیش رایگەیاندووە، ئەو یەكانە لە سەرتاسەری هەرێمە و بۆ كرێنشین و كەمدەرامەتانە، بەڵام تا ئێستا میكانیزمی دروستكردن و شێوازی دابەشكردنی روون نییە.