زیرەکیی دەستکرد و مەترسیی دروستبوونی نووسەری فەیک

د.عەلی خانەقینی 


زیرەکیی دەستکرد (Artificial Intelligence) یەکێکە لە پێشکەوتنە سەرەکییەکانی سەدەی 21 کە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر تەواوی سێکتەرەکانی ژیانی مرۆڤایەتی هەیە. ئەم تەکنۆلۆژیایە بواری زانستیی و ئەدەبیی خستۆتە ژێر رکێفی خۆیەوە، یەکێک لەو بوارە مرۆڤایەتییانەش نووسین و رۆژنامەنووسیی و راگەیاندنە، بەکارهێنانی زیرەکیی دەستکرد لەم بوارەدا هەروەها مەترسیی و پرسیارە ئەخلاقییەکانیشی لەگەڵ خۆی هەیە، لەم بابەتەدا، ئەو رۆڵ و مەترسییانەی زیرەکیی دەستکرد لە بواری رۆژنامەنووسیی و راگەیاندندا دروستی دەکات، لەگەڵ چۆنییەتی جیاکردنەوەی نێوان ئەو بابەتانەی لەلایەن نووسەری راستەقینەوە نووسراون و ئەوانەی بەهۆی زیرەکیی دەستکردەوە دروستکراون، بە وردیی باس دەکەین.
1.بەکارهێنانی زیرەکیی دەستکرد لە نووسینی راپۆرتی رۆژنامەنووسیی و راگەیاندندا.
زیرەکیی دەستکرد دەتوانێت یارمەتی رۆژنامەنووسان بدات بۆ نووسینی خێرا و دروستکردنی راپۆرت و هەواڵەکان. هەندێک لە سوودەکانی ئەم تەکنۆلۆژیایە بریتین لە: 
*خێرایی و کارایی: زیرەکیی دەستکرد دەتوانێت لە ماوەی چەند خولەکێکدا راپۆرتێکی تەواو بنووسێت، کە ئەمەش یارمەتی رۆژنامەنووسان دەدات کات بەڕێوەببەن و زیاتر تیشک بخەنە سەر شیکردنەوەی هەواڵەکان، هەروەها دەتوانێت رستە و دەستەواژەی تایبەت دیاری بکات و ناوەڕۆکی بابەتەکە رێکبخات.
*نووسینی خاوەن شێوازێکی تایبەت: هەندێک لە سیستمەکانی زیرەکیی دەستکرد دەتوانن شێوازی نووسینی رۆژنامەنووسان لەبەربگرن و راپۆرتەکان بە شێوازێکی هاوشێوە بنووسن، ئەمەش دەتوانێت وەک لاساییکردنەوەی شێوازی نووسەرە بەناوبانگەکانی جیهان بێت، کە بەزەحمەت لەلایەن مرۆڤی ئاسایی جیادەکرێنەوە. 
*پشتگیریی زمانەکان: زیرەکیی دەستکرد دەتوانێت راپۆرتەکان بە چەندین زمان بنووسێت، ئەمەش یارمەتی رۆژنامەنووسان دەدات بۆ گەیشتن بە بینەرانی جیهان، بۆ نووسەرانی کوردستان، ئەم تایبەتمەندییە سودێکی زۆری هەیە، چونکە دەتوانن بە زمانی کوردی راپۆرت بنووسن یان پوختەی بیرۆکەکانیان بدەنە زیرەکیی دەستکرد و بە زمانەکانی تر وەرگێڕدرێن.
کێشەکانی نووسین بە زیرەکیی دەستکرد
بەکارهێنانی زیرەکیی دەستکرد لەم بوارەدا هەندێک کێشە و گرفتی هەیە لەوانە: 
 -کەمیی دەق و شیکردنەوە: زیرەکیی دەستکرد هێشتا ناتوانێت شیکردنەوەی قووڵی هەواڵەکان بکات، ئەمەش دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی رستە و هەواڵە نادروستەکان، بۆیە دەبێت نووسەر خۆی وێڕای ئەوەی رۆڵی داوەتە زیرەکیی دەستکرد، پێداچوونەوە بە بابەتەکەدا بکات بۆئەوەی هەڵەکانی راستبکاتەوە. - لەدەستدانی تایبەتمەندیی هەستی مرۆڤایەتی: نووسینی مرۆڤ تایبەتمەندی و هەستێکی تایبەتی تێدایە کە زیرەکیی دەستکرد ناتوانێت بە تەواوی پێشکەشی بکات، بەخوێندنەوەی بابەتەکانی زیرەکیی دەستکرد، ناتوانرێت هەستێکی دیاریکراوی تەواوی لێ وەربگرین.
2.زیرەکیی دەستکرد و دروستکردنی نووسەری فەیک. 
زیرەکیی دەستکرد دەتوانێت کەسایەتی و نووسەری فەیک دروست بکات کە دەتوانێت وەک کەسێکی شارەزا و خاوەن توانا دەربکەوێت. ئەم نووسەرە فەیکانە دەتوانن بۆ ماوەیەک فێڵ لە کۆمەڵگە بکەن و وەک کەسێکی راستەقینە خۆیان نیشان بدەن، لەکاتێکدا لە راستیدا هیچ توانایەکیان نییە، ئەمەش دەبێتە هۆی گومانلێکردنی کۆمەڵگە لە نووسەرە راستەقینەکان، چونکە خەڵک ناتوانن بزانن کە نووسەرەکە فەیکە یان راستەقینەیە، بەمشێوەیە باوەڕی خەڵک بە میدیاکان کەمدەبێتەوە و ئەمەش مەترسییەکی گەورەیە بۆ لەدەستدانی متمانە. 
3.کاریگەریی زیرەکیی دەستکرد لەسەر هزر و بیرۆکەی مرۆڤ.
کاتێک نووسەران زیاتر پشت بە زیرەکیی دەستکرد دەبەستن، هەستی سەربەخۆییان لەدەست دەدەن و دەبنە جێی گومان. ئەمەش دەبێتە هۆی لەدەستدانی هەستی مرۆڤبوونیان، چونکە لە ناوەڕۆکی دەقەکانیاندا ناتوانن هەستەکانی خۆیان بخەنەڕوو، بەمشێوەیە، زیرەکیی دەستکرد دەتوانێت کاریگەریی لەسەر هزر و بیرۆکەی مرۆڤی دروست بکات و وایان لێبکات زیاتر وابەستە بن بە تەکنۆلۆژیاوە.
4.چۆنیەتی جیاکردنەوەی بابەتی راستەقینەی دەستی مرۆڤ و زیرەکیی دەستکرد 
بۆ جیاکردنەوەی نێوان بابەتە راستەقینەکان و ئەوانەی بەهۆی زیرەکیی دەستکردەوە دروستکراون، دەبێت چەند هەنگاوێک بەکاربهێنین: 
- شیکردنەوەی دەق: دەقەکانی زیرەکی دەستکرد زۆرجار کەمێک بێ هەست و بێ شێوازن، کە ئەمەش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ جیاکردنەوەیان.
-سەرچاوەی نووسین:پشتڕاستکردنەوەی سەرچاوەی دەقەکان یارمەتیدەرە بۆ دڵنیابوون لە راستەقینەیی هەواڵەکان.
- بەکارهێنانی تەکنۆلۆژیای دەستکرد: هەندێک لە ئەپەکان دەتوانن جیاکردنەوەی نێوان دەقی مرۆڤ و زیرەکیی دەستکرد بکەن. دەبێت دەستەی نووسەرانی رۆژنامە و گۆڤارەکان ئەم تەکنۆلۆژیایە بەکاربهێنن بۆ ناساندنی بابەتەکان و رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نووسینە فەیکەکان.  
دواجار زیرەکیی دەستکرد دەتوانێت یارمەتی رۆژنامەنووسان بدات بۆ نووسینی خێرا و دروستکردنی راپۆرتەکان، بەڵام لە هەمانکاتدا دەبێتە هۆی دروستبوونی نووسەری فەیک و کاریگەریی لەسەر هزر و بیرۆکەی مرۆڤ دەبێت، بۆئەوەی ئەم مەترسییانە کەم بکەینەوە، دەبێت دەستەی نووسەران راهێنانی تایبەت ببینن و تەکنۆلۆژیای پشکنین بەکاربهێنن بۆ جیاکردنەوەی نێوان نووسینە راستەقینەکان و ئەوانەی بە زیرەکیی دەستکرد نووسراون.