ئارۆ سامان
״هیچ حاڵەتێک لە خانەقین تۆمار نەکراوە״
نزیكەی مانگێكە نەخۆشیی تەبەق، واتە (Foot-and-mouth disease) كە كورتكراوەكەی (FMD)یە و زیاتر رەشە وڵاخ دەگرێتەوە، تەنگی بە عیراق هەڵچنیوە و لە نوێترین ئاماردا سەرووی شەش هەزار رەشە وڵاخ تووشی بوون و بەغدا و دیالە و چەند پارێزگایەكی تر لە بەردەم مەترسیی گەورەدان، ئامارەكانی ڤێترینەری لە دیالە جەخت لە تووشبوونی زیاتر لە 250 سەر ئاژەڵ دەكەنەوە، بە تایبەتی لە ناحیەی خان بەنی سەعد نەخۆشییەكە زۆر بڵاوە.
نەخۆشییەكە چییە؟
نادیە عەبدولكەریم دكتۆری ڤێترینەری لەو بارەیەوە رایگەیاند: پەتای پێ و دەم، تووشی ئەو ئاژەڵانە دەبێت كە دووسمن و كاوێژكەرن، وەكو گامێش، مانگا، ئاسك و بەرازیش تووشی ئەم نەخۆشە دەبن.
وتیشی: دوو شوێنی سەرەكی ئاژەڵەكە تووشی ئەم پەتایە دەبێت، ناو دەمی دەبێت بە لیك و لیكێكی زۆر بە دەمیدا دێتە خوارەوە و دواتر دەبێت بە بڵقی زۆر گەورە و ئازاربەخش، وای لێدەكات ناتوانێت بلەوەڕێت، لەگەڵیشیدا تووشی شەلی دەبێت و ناتوانێت بڕوات بەڕێوە، قاچەكانی تووشی خوێنبەربوون و بڵقی زۆر گەورە دەبن، ئەم دوو شوێنە زۆر بە روونی دیار دەبێت و خاوەنی ئاژەڵەكە دەتوانێت زوو دركی پێ بكات.
250 ئاژەڵ تووش بوون
محەمەد غەزبان دكتۆری ڤێترینەری لە دیالە بۆ كوردستانی نوێ وتی: بە پێی تازەترین ئامار 200 بۆ 250 سەر ئاژەڵ لە سنووری دیالە تووش بوون و بەشێكیان مردار بوونەتەوە و ناحیەی خان بەنی سەعد زۆرترین تووشبووی تۆماركردوە.
وتیشی: دەستمان بە رشتنی دەرمان و كوتانی ئاژەڵەكان كردووە، بە تایبەتی مانگاو گامێش و لە پرۆسەكەش بەردەوامین.
فرۆشتن و كڕینی ئاژەڵ سنووردار دەكرێت
عومەر كەروی، سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای دیالە بۆ كوردستانی نوێ وتی: بە پشتبەستن بە رێنماییەكانی وەزارەتی كشتوكاڵ و فەرمانگەی ڤێترینەری، بڕیاردرا بە سنوورداركردنی كاركردن لە گۆڕەپانی فرۆشتنی ئاژەڵ و مەڕ لە نزیك بەعقوبە، كە گەورەترین مەیدانی ئاژەڵفرۆشتنە لە كەرتی خۆرهەڵاتی عیراق و هەفتانە هەزاران بەخێوكەری ئاژەڵ لە پارێزگا جیاوازەكانی عیراقەوە سەردانی دەكەن.
وتیشی: بڕیاری سنوورداركردنی كاركردن لەم گۆڕەپانە ناوەندییە لە چوارچێوەی خۆپارێزیدایە لە نەخۆشیی تەبەق، كە لە بەغدا و پارێزگاكاندا زۆرترین تووشبوو تۆماركراوە، واتە بۆ رێگریكردنە لە گواستنەوەی نەخۆشییەكە لە ناوچە تووشبووەكانەوە بۆ ناوچەكانی دیكە.
جەختیشی كردەوە، بە پێی نوێترین زانیاری نەخۆشخانەی ڤێترینەری دیالە، دەیان حاڵەتی گومانلێكراو لە ناوچەكانی خان بەنی سەعد و میقدادییە تۆمار كراون، هەروەها سنوورداركردنیش بۆ هاتوچۆی ئاژەڵ و گامێش لە هەردوو شارەكەدا سەپێنراوە.
شانەی قەیران پێكهێنراوە
سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای دیالە ئاماژەی بەوەشكرد، شانەی قەیرانەكان چالاككراوە بۆ پشتگیریكردنی نەخۆشخانەی ڤێترینەری و سەنتەرەكان كە بەسەر زیاتر لە 20 یەكەی كارگێڕیدا بڵاوبوونەتەوە، بە ئامانجی كۆنتڕۆڵكردنی هەر تووشبوونێكی پشتڕاستكراوە كە رەنگە دەربكەوێت، بەو پێیەی ئێمە لە رێگەی هەوڵەكانمانەوە پەرۆشین بۆ پاراستنی سامانی ئاژەڵ، كە سێكتەرێكی گرنگی ئابوورییە و سەرچاوەی بژێوی هەزاران خێزانە.
كەروی جەختی لەوەشكردەوە، كە هەموو رێكارەكانی خۆپارێزیی لەگەڵ پارێزگاكانی دراوسێ گیراونەتەبەر، لەوانە رێگریكردن لە جوڵەی مەڕوماڵات و رەشە وڵاخ، جگە لە چالاككردنی تیمەكانی چاودێریی مەیدانیی پەتا و پەیوەندیكردن لەگەڵ ناوچە كشتوكاڵییەكان بۆ راپۆرتكردنی هەر حاڵەتێكی گومانلێكراو، بە ئامانجی كۆنتڕۆڵكردنی نەخۆشییەكە.
بە ئەنقەست بڵاو نەكراوەتەوە
فورات تەمیمی، سەرۆكی پێشووی لیژنەی كشتوكاڵی لە پەرلەمانی عیراق تایبەت بۆ كوردستانی نوێ وتی: هیچ بەڵگەیەك نییە كە ئەو نەخۆشی و پەتایەی بەسەر ئاژەڵداریی عیراقدا هاتووە، لە ئەنجامی كارێكی بە ئەنقەست بووبێت.
باسی لەوەشكرد: كۆبوونەوەم لەگەڵ ژمارەیەك پسپۆڕی ئاژەڵداریی ئەنجامداوە بۆ دیاریكردنی هۆكارەكانی ئەو كارەسات و پەتایەی كە بەسەر بەغدا و ژمارەیەك پارێزگادا هاتووە، لە رێگەی بڵاوبوونەوەی نەخۆشیی پێ و دەمەوە، كە بووە هۆی مرداربوونەوەی ژمارەیەكی زۆر لە مەڕوماڵات و رەشە وڵاخ، ئەمەش كارەساتێكی بۆ هەزاران خێزان دروستكردووە كە راستەوخۆ پشت بە بەخێوكردنی ئاژەڵ دەبەستن بۆ بژێوی ژیانیان.
ئاشكرایكرد، دوای قسەكردن لەگەڵ پزیشكانی پسپۆڕ، ئەنجامە سەرەتاییەكان كۆمەڵێك هۆكاریان خستۆتەڕوو كە رەنگە لە پشت بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەكەوە بن، لە نێویاندا پشتگوێخستنی كوتانی ئاژەڵەكانیان و كەمتەرخەمیی بەشی ڤێترینەری لە چاودێریكردنی جێبەجێكردنی ئەركی پاراستنی سامانی ئاژەڵدا.
محەمەد غەزبان بۆ کوردستانی نوێ :
بە پێی تازەترین ئامار 200 بۆ 250 سەر ئاژەڵ لە سنووری دیالە تووش بوون و بەشێكیان مردار بوونەتەوە و ناحیەی خان بەنی سەعد زۆرترین تووشبووی تۆماركردوە
هیچ حاڵەتێك لەخانەقین نییە
جواد فەیزوڵڵا قائیمقامی قەزای خانەقین رەتیدەكاتەوە هیچ حاڵەتێك لە سنوری شارەكەو دەوروبەری تۆمار كرابێت و دووپاتی دەكاتەوە، ڤاكسینمان بە خۆڕایی بۆ تەواوی ئەو ئاژەڵانەی تووشی ئەم پەتایە دەبن دابین كردوە.
قائیمقامی خانەقین لە لێدوانێكدا بۆ كوردستانی نوێ وتی: لەگەڵ ڤێترینەری خانەقین لەسەر هێڵین و بە مەیدانیش سەردانی ئەو ناوچانەمان كردووە كە رەشە وڵاخیان هەیە و رێنمایمان پێداون.
وتیشی: تا ئێستا هیچ حاڵەتێكی تووشبوون بە ڤایرۆسی FMD لە سنوورەكەمان تۆمار نەكراوە و چاودێریی دۆخەكە دەكەین.
هیچ مرۆڤێك تووش نەبووە
سەیف بەدر وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی رایگەیاند: دامەزراوە تەندروستییەكانی سەر بە وەزارەتەكە هیچ حاڵەتێكی مرۆیی تووشبوون بە نەخۆشییەكانی پێ و دەمیان تۆمار نەكردووە، چ پێشتر و چ لە ئێستادا.
دكتۆر نادیە كەریم هۆشداری دەدات كە دەبێت مرۆڤەكانیش لەبەرامبەر ئەم نەخۆشییە تەندروستی خۆیان بپارێزن، چونكە زیان بەمرۆڤیش دەگەیەنێت.
دوابەدوای بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەكە لە بەغدا و هەندێك لە پارێزگاكانی ناوەڕاستی عیراق و دروستبوونی نیگەرانی سەبارەت تەشەنەكردنی نەخۆشییەكە لە نێو هەموو عیراقدا، وەزارەتی تەندروستیی عیراق جەختیكردەوە، كە دۆخەكە لەژێر كۆنتڕۆڵدایە و هەروەها هەموو رێوشوێنێكی پێویست دەگرێتەبەر بۆ سنوورداركردنی بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەكە.
