تیۆری سۆشیال دیموکراتی بە شێوەیەکی سەرەکی لە ناوەندی ئەوروپا و بە تایبەتیش لە ئەڵمانیا لە سەدەی نۆزدە سەریهەڵەدا. لەو سەردەمانەدا کۆمەڵگەی ئەوروپی پێکهاتبوو لە چینی دەوڵەمەندی خانەدان و خاوەن کارگەکان و لەگەڵ چینی کرێکاران و هەژاران، کە بە ژمارە زۆر بوون، هەروەها لە بارودۆخێکی سەختدا کاریان دەکرد و دەژیان.
مامۆستایانی فیکری سۆشیال دیموکرات
کارل مارکس (1818-1883) و فردیناند لاسال (1825-1864) و ئیدوارد بێرنشتاین (1850-1932) و جۆن ستیوارت میل (1806-1873) ئەو تێۆریستە سیاسیانە بوون کە بانگەشەی کۆمەڵگەیەکی یەکسانیان دەکرد و چەمکی گشتگیری (سۆشیالیزم) ئاماژەیەک بوو بۆ پڕۆژەکانیان و دابەشبوونێکی روون نەبوو لە نێوان کۆمۆنیزم و سۆشیال دیموکراتدا.
پاش چەند ساڵێک لە دیبەیتی سیاسی و لە دوای جەنگی جیهانی یەکەم (1914-1918)، تێۆری سۆشیال دیموکراتی وەک ئایدۆلۆژیایەکی سیاسی سەربەخۆ و جیاواز ناسرا، کە بڕوای بە چاکسازی سیاسی هەیە بۆ دیموکراتییزەکردنی دەوڵەت و بونیادنانی کۆمەڵگە و دەستوورێکی سەردەمیانە لە بری شۆڕشی چەکداری بۆ رووخاندنی سیستم.
رێوڕەسمی کەمپینێکی سۆشیال دیموکراتەکانی سوید
بنەما فیکرییەکانی سۆشیال دیموکرات
تیۆری سۆشیال دیموکراتی بڕوای بە سەندیکا کرێکارییەکان و نوێنەرایەتییەکی بەهێزی کرێکاری و دیموکراسی پەرلەمانی هەبوو بۆ گەیشتن بە کۆمەڵگەیەکی باشتر. لە کاتێکدا کۆمۆنیستەکان بڕوایان وابوو لە رێگەی شۆڕشەوە پەیوەندییە موڵکدارییەکان و دەستوور لەناوببرێت و پاشان کۆمەڵگەیەکی نوێ بونیادبنرێن.
سۆشیال دیموکراتی ئایدۆلۆژیایەکی سیاسییە، داوا دەکات حکومەت بەشداری بکات لە چالاکییە ئابووریی و کۆمەڵایەتییەکاندا بە مەبەستی گەیشتن بە دادی کۆمەڵایەتی و دەوڵەتی خۆشگوزەرانی لە چوارچێوەی سیستمی سەرمایەداریدا.
کار دەکات بۆ رێکخستنی پڕۆسەی ئابووریی و سەرلەنوێ دابەشکردنەوەی سامان و سەرچاوەکانی داهات و پابەندبوون بە دیموکراسیەتەوەو بەدیهێنانی یەکسانی و سۆڵیدارێتی کۆمەڵگەیی و فەراهەمکردنی ژیانکردنێکی شکۆمەندانە.
سۆشیال دیموکرات لە سەدەی بیستەم
لە ساڵەکانی پێش جەنگی جیهانی دووەم ئاتمێسفێری» جەوی» سیاسی دژە دیموکراسی ئەوروپا ( جگە لە بەریتانیا و فەرەنسا و بەشێک لە باکووری خۆرئاوای ئەوروپا ) هۆکار بوون بۆ لاواز بوونی پێگەی جەماوەری سۆشیال دیموکراتەکان. بەڵام لە ناوەڕاستی سەدەی بیست، براوە سەرەکییەکانی جەنگ (ئەمریکا و بەریتانیا ) هاوکاری سەرەکی سەرلەنوێ بونیادنانەوەی دیموکراسی بوون لە ئەوروپا و یابان. هەربۆیە راستەوخۆ پاش جەنگ، پارتە سۆشیال دیموکراتەکان باڵادەستبوون لە چەند وڵاتێکی ئەوروپا. بەڵام وڵاتانی خۆرهەڵاتی ئەوروپا روویان لە سیستمی تۆتالیتاری کرد لە ژێرناوی سۆشیالیستی، پارتە سۆسۆشیال دیموکراتەکانی خۆرئاوای ئەوروپا هەوڵیاندا بەڕوونی جیاوازی فیکری خۆیان پیشان بدەن لە سیستمە سۆشیالیستە تۆتالیتارەکانی خۆرهەڵاتی ئەوروپا. بۆ ئەمەش ساڵی 1951 لە فرانکفۆرت، کۆنگرەی سۆشیالیست ئینتەرناسێۆناڵ بەسترا کە لە راگەیاندراوی کۆتایی کۆنگرەکەدا بەڕوونی هەر فۆرمێک لە کۆمۆنیزمی بەلشەفی ستالینی رەتکراوەتەوە.
رێکخراوی سۆشیالیست ئینتەرناسیۆناڵ
رێکخراوی سۆشیالیست ئینتەرناسێۆناڵ کە گەورەترین رێکخراوی سۆشیالیستییە، 115 پارتی سیاسی لە خۆدەگرێت لەسەرتاپای جیهاندا و سەرجەمیان بڕوایان بە بۆچوونە سیاسییەکانی سۆشیال دیموکراتییە. پارتەکانی سەر بەم رێکخراوە دەبێت بەڕوونی جیاوازی خۆیان بپارێزن لە کۆنسێپتی سۆشیالیزمی بەو فۆرمەی کە خۆرهەڵاتی ئەوروپا شڕۆڤەی دەکات.
سۆشیال دیموکراتی ئەوروپای خۆرئاوا توانیان هێڵێکی جیاوازی روون دروست بکەن لە نێوان کۆمۆنیزمی خۆرهەڵاتی، بۆ ئەمەش ئایدۆلۆژیایەکی روونیان بونیاد نا کە رۆڵی کاریگەری بینیوە ( لە پاڵ سیاسەتی کۆنزەرڤاتیڤەکان و لیبرالەکان) لە پێشخستنی کۆمەڵەی ئابووری ئەوروپا، بنەماکانیشی بەشێکی بنەڕەتییە لە ستراکتوری سیاسی ئەوروپا.
سۆشیال دیموکرات لە جیهاندا
لەگەڵ کۆتاییهێنانی کۆڵۆنیالیزم، سۆشیال دیموکراتی لە زۆر وڵاتانی دنیا گەشەی سەند. زۆر لە پارتەکان لە ئەفریقا، ئاسیا و ئەمەریکای باشوور ناوی سۆشیال دیموکراتییان لە خۆیان ناوەو بەرگری لە بەهاکانی سۆشیال دیموکراتی دەکەن.
بەهاکانی سۆشیال دیموکرات
سۆشیال دیموکراتی بانگەشەی (ئازادی، یەکسانی و دادپەروەری، سۆڵیدارێتی) مێژوویەکی دێرینی هەیە و لە پەیامە ئاینییەکاندا باسکراوە. داخوازی شۆڕشی فەرەنسی بووەو رەنگیداوەتەوە لە پڕەنسیپە یاساییەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، هەروەها بەها بنەڕەتییەکانی سۆشیال دیموکراتی پێکدێنێت.
ئازادی
ئازادی یەکێک لە پێناسە بنەڕەتییە پەسەندەکانی بریتیە لەوەی کەسی ئازاد توانای بڕیاردانی هەبێت بە بێ بوونی سانسۆر و ناچارکردن، ئازادی پەیڕەوکردنی ئایین و دەربرینی راوبۆچوونی سیاسی و کاری سەندیکایی هەیە.
هەروەک تێۆریست و ئابووریناس جۆن ستیوارد میلز ( 1806 - 1873) شڕۆڤەی ئازادی دەکات و دەڵێت ( سنووری ئازادی تاک کۆتای دێت لەو خاڵەدا کە هۆکاری زیانگەیاندنە بە کەسێکی تر).
سۆشیال دیموکراتی بەرگرییکاری ئازادییە و داوا دەکات پاراستنی ئازادی بە یاسا زامن بکرێت، هەموو تاکێکی کۆمەڵگە بە یەکسانی ماف و هەلی پەیڕەوکردنی ( ئازادی) بۆ فەراهەم بکرێت ، ئەمەش پێویستی بە دامەزراوەکان و هۆشیاریی و ئاکاری تاک هەیە لە کۆمەڵگەدا. لێرەشەوە گرنگی رۆڵی پڕۆسەی خوێندنمان بۆ دەردەکەوێت لە بونیادنانی تاکێکی هۆشیار بە ئازادیی و سنوورەکانی. ئازادی یەکێکە لە بەها سەرەکییەکان سنووردار و فەراهەم دەکرێت بەگوێرەی یاسا بەڵام پێویستە مرۆڤ پڕەنسیبی ئەم ئازادیەی داوای دەکات زیان بە کەسی تر نەگەیەنێت.
یەکسانیی و دادپەروەری
سۆشیال دیموکراتی بڕوای وایە کە مرۆڤ بە یەکسانی لەدایک دەبن و یەکسانن لە مافەکانیاندا و شایستەی ژیانێکی شکۆمەندن بەبێ کاریگەری جیاوازی ئایین، رەگەز، رەنگی پێست و بیروڕای سیاسی. هەوڵ دەدات هەلی یەکسان لە بەدەستهێنانی کار و چاودێری تەندروستی و پەروەردە و فێرکردن فەراهەم بکات بۆ هەر تاکێک لە کۆمەڵگەدا.
سۆڵیدارێتی (هاریکاری و پێکەوە ژیان)
مەبەست لێی پەیوندییەکانی نێوخۆی خودی کۆمەڵگەیە کە لە ئەنجامی بەهای هاوبەش و شێوازی ژیانکردن لە نێوان تاکەکانی خودی کۆمەڵگەیەکدا دروست دەبێت لە فۆرمی (هاوکاریی و پشتگیری نێوان گەنج و پیر، لاواز و بێهێز و هەژار و دەوڵەمەند) بۆیەکتری کە باوە لەسەر ئاستی خێزان روودەدات.
سۆشیال دیموکراتی هەوڵ دەدات ئەم فۆڕمە لە سۆڵیدارێتی لە سەر ئاستی خێزان فراوان بکرێت بۆ سەرئاستی کۆمەڵگە و بڕوای وایە کە دەبێت دەوڵەت لە رێگەی کۆکردنەوەی باج لە تاک و دامەزراوە ئابووریەکانی کەرتی تایبەتەوە، (ئاسایش، پێداویستییە بنەڕەتییەکانی ژیان، بیمەی بێکاری، چاودێری تەندروستی، هەلی خوێندن، نیشتەجێبوون و موچەی خانەنیشینی) بۆ هەر تاکێکی کۆمەڵگە دابین بکرێت.
مافە بنەڕەتییەکانی سۆشیال دیموکرات
سۆشیال دیموکراتی کار دەکات، دەوڵەت چالاکانە دەستەبەری مافە بنەڕەتییەکان بکات بۆ هەر تاکێکی کۆمەڵگە بەبێ جیاوازی تەمەن، رەگەز و نەژاد و ئەرکی دەوڵەتە پابەندبێت بەدابینکردنیانەوە، وەک مافەکانی دەنگدان، بەهاناوەچوونی پۆلیس لە باری ناکاودا، مافی خوێندن و مافی پاراستن لە حاڵەتی خراپدا.
بڕوای وایە ئەرکی دەوڵەتە مافی (پاراستنی ئازادی تاک) دابین بکات، رێگری بکات لە روودانی توندوتیژی دژی یەکتر و پاراستنی منداڵ دابین بکات، داتا و زانیارییە تایبەتیەکانی تاک بپارێزێت بۆئەوەی مرۆڤ بتوانێت سوود لە ئازادی ببینێت. مافی پاراستن و چاودێرییکردن بە یاسا رێکبخات بە شێوەیەک هەمووان بە یەکسانی و بە ئازادی بژین و بتوانن بەشدارییبکەن لە دروستکردنی بڕیار لە کۆمەڵگەدا.
سۆشیال دیموکرات و ئایدۆلۆژیاکانی تری ئەوروپا
بەرەوپێشچونی بیری سۆشیال دیموکراتی لە ئەوروپادا، لە کێبرکێیەکی دیموکراسیانەدا لەگەڵ ئایدۆلۆژیا سیاسییە جیاوازەکان روویدا، کە بە تێپەڕبوونی کات، جیاوازی و لێکچوونی لەگەڵ ئەوانی تر بەڕوونی بە دیارکەوت.
لیبرالیزم
بیری لیبرالیزم کە لەسەدەی حەڤدە دروست بوو، لە شۆڕشی فەرەنسیشدا بەڕوونی دەرکەوت کاتێک کۆمەڵگە دژایەتی سیستمی پاشایەتی دەکرد بۆ بەدەستهێنانی ئازادی. ئازادی گرنگترین بەهای لیبرالیزمە و کە لەهەمانکاتیشدا یەکێکە لە بەهاکانی سۆشیال دیموکراتی و چەند جارێک پارتە لیبرالەکان هاوکاری پارتە سۆشیال دیموکراتەکانیان کردووە کە ئەمەش پشتبەستووە بە شڕۆڤەی هەردوو ئایدۆلۆژیاکە سەبارەت بە چەمکی ئازادیی و ئەو سیاسەتانەی لێوەی بەرهەم دێت، کە ئایا ئازادی رادەربڕین گرەنتی کراوە؟ رێگری لە کەس ناکرێت بۆ دەربڕینی رای خۆی؟ گەیشتن بە ئامڕازەکانی راگەیاندن مۆنۆپۆل کراوە یان بەردەستە بۆ هەمووان بە یەکسانی؟
خۆپیشاندانی سۆشیال دیموکراتەکانی ئەمریکا
خاڵی ناکۆکی نێوان لیبراڵەکان و سۆشیال دیموکراتەکان
کۆنسێپتی یەکسانی، خاڵی ناکۆکی نێوان لیبراڵەکان و سۆشیال دیموکراتەکانە، ئارگومێنتی ناکۆک ئەوەیە کە ئایا پێویستە دەوڵەت کاڵای گونجاو دابین بکات بە گوێرەی بارودۆخی تاک؟ یان هەموو وەک یەک هەمان هەلیان بۆ بڕەخسێنرێت؟
لیبراڵیزمی ئەوروپی خۆی بەدوورگرتووە لە شرۆڤەیەکی کۆمەڵایەتییانە بۆ ئازادیی و یەکسانی، سیاسەتی لیبراڵی ئەوروپییەکان فۆکسی لەسەر ئابووریە و بڕوای بە بازاڕی ئازاد و ئازادیی بازرگانییکردن هەیە لە پێناو دروستبوونی هەلی هاوشێوە لە ناو کۆمەڵگەدا.
ئازادی لە دەوڵەتدا تەواوکاری ئازادی دەبێت لە بازاڕدا، لە چوارچێوەیەکی دیموکراسییانەدا بڕوایان وایە کە بازاڕ خۆی رێکدەخات لە رێگەی خواست و خستنەڕووی کاڵاوە.
دەوڵەت تەنها ئەرکی پاراستنی ئازادیی تاکە و لە رێگەی چوارچێوەیەکی یاسایی دامەزراوەیی رێگرە لەوەی کۆمەڵگە ئازادی پێشێل بکات.
کۆنزەرفاتیزم و سۆشیال دیموکرات
سەبارەت بە کۆنزەرفاتیزم کە مەبەست لێی هێشتنەوەی سیستمی کۆمەڵگە و رێگەگرتنە لە روودانی گۆڕانی ریشەییە، بەردەوام بوون گرنگترین پڕەنسیپە و ئاسایش و شوناسی کۆمەڵگەش دوو گرنگترین بەهایە.
لە روانگەی کۆنزەرفاتیفەکانەوە، ئاسایش بەردەوامی سیستم زامن دەکات و شوناسیش هێمایە بۆ بەها تەقلیدییەکانی کۆمەڵگە وەک خێزان و دابونەریت لە پەنا پاراستن و هێشتنەوەی سیستم وەک خۆی، پاراستنی ئاسایش و شوناس لە ئامانجە بنەڕەتییەکانی کۆنزەرفاتیزمن. بۆچوونیان وایە پێویستە بەهاکان لە ژێر رکێفی سیستمی ئێستادا بن.
دابونەریت و بەرەوپێشچوونی هێواشی کۆمەڵایەتی پەسەند کراوەو کاری بۆ دەکات، لایان باشترە دەوڵەت بەهێزبێت و کۆنترۆڵی تەواوی هەبێت بەسەر هاووڵاتیاندا لەپێناو پاراستنی سیستمی ئێستادا و ئازادیش بایەخێکی گرنگی نییە. سۆشیال دیموکراتەکان هەوڵدەدەن بۆ باشترکردنی مافی چینی هەژاران، لەکاتێکدا کۆنزەرفاتیفەکان نوێنەرایەتی بەرژەوەندیی چینی باڵای تەقلیدی دەکەن.
خۆجیاکردنەوە لە بیری کۆمۆنیزمی و سۆشیالیستی دەوڵەتی
لە جەنگی جیهانی یەکەمەوە گرنگ بوو بۆ سۆشیال دیموکراتەکان کە خۆیان جیابکەنەوە لە بیری کۆمۆنیزمی و سۆشیالیستی دەوڵەتی. لەگەڵ جیاوازی ئایدۆلۆجی نێوانیان بەڵام هاوبەشی زۆر هەیە لە نێوانیاندا لەڕووی فکر و بیرمەندەکانیانەوە.
کارل مارکس (1818/1883 ) و فریدرێک ئەنگلز ( 1820 - 1895 ) کاریان لەسەر فۆرمێکی نوێ کرد بۆ کۆمەڵگە کە پاشان بووە بنەمایەک بۆ هەموو ئایدۆلۆژیا جیاوازەکان.
بەها بنەڕەتییەکان بریتی بوو لە یەکسانی و دادپەروەریی و سۆڵیدارێتی، بەڵام هەر زوو بزووتنەوەکە بیروبۆچوونی جیاوازی تێیدا دەرکەوت و بوو بە چەند گروپێکەوە. پرسی چۆنێتی گۆڕینی سیستمی کۆمەڵگەیەکی نادادپەروەر، خاڵی ناکۆکی نێوانیان بووە. لە کاتێکدا سۆشیالیزم داوای شۆڕشی چەکداری دەکرد بۆ گۆڕینی ستراکچەری کۆمەڵگە، سۆشیال دیموکرات بڕوای بە چاکسازیی سیاسی و دەوڵەتی دیموکراسی هەبوو. ئەم ئایدۆلۆژیانە هاوبەشن لە هەندێ بەهادا، بەڵام جیاوازیان هەیە لە شرۆڤەی بەهاکاندا.
سۆشیالیزم لای کۆمۆنیستەکان بریتیە لە قۆناغی گەشەی نێوان کۆمەڵگەی کاپیتالیزمی و کۆمۆنیزمی زانستی و لە سەدەی بیست، چەمکی سۆشیالیزم و دەوڵەتی سۆشیالیستی یان کۆمۆنیستی بەشێوەیەک لە شێوەکان هاومانا بەکارهاتوون، هەربۆیە چەمکی سۆشیالیزم پەیوندییدارە بە دەوڵەتەکانی خۆرهەڵاتی ئەوروپاوە.
پارتە سۆشیال دیموکراتەکانی ئەوروپا توانیویانە سودێکی زۆر بە کۆمەڵگەی ئەوروپی بگەیەنن. بە نموونە پارتی سۆشیال دیموکراتی سویسرا داوا دەکات کە دەبێت داهاتی تاک لانی کەم چوار هەزار فرەنکی سویسری کەمتر نەبێت و هەوڵ دەدات هاوسەنگی نێوان کار و خێزان رابگرێت، بڕوای وایە زەوی کاڵایەکی دەگمەنە و ناتوانرێت بەرهەم بهێنرێتەوە. پێویستە بەکارنەهێنرێت بۆدەسکەوتنی قازانجی تایبەت لەسەر حسابی بەرژەوەندی گشتی. بانگەشە دەکات بۆ دەستەبەرکردنی رووڕووبەری گونجاوی نیشتەجێبونی ستوونی کە هاوڕێی ژینگە بێت و دادپەروەرانە دابەش بکرێت.
حزبە سۆشیال دیموكراتەكانی ئەوروپا چۆن توانیان بگەنە دەسڵات و متمانەی خەڵك بەدەست بهێنن؟
زامنکردنی چاودێری تەندروستی بە کوالێتێکی بەرز کە سوود بە هەمووان بگەیەنێت، داوا دەکات بەشداری مانگانەی بیمەی تەندروستی بەرەچاوکردنی داهاتی تاک بێت، هەوڵدەدات جیاکاری جێندەری بنەبڕ بکات و هەردوو رەگەز هەمان ماف و هەلی کار و هەلی بەدەستهێنانی داهاتیان بۆ دابین بکرێت.
پەرەپێدانی هۆیەکانی گواستنەوەی گشتی و هاندانی هاووڵاتیان بۆ بەکارهێنانی پاسکیل و گۆڕینی جووڵەی ئۆتۆمبیل بۆ هێڵی شەمەندەفەر و بەستنەوەی کۆی شار و شاروشارۆچکەکان بە تۆڕی خێرای شەمەندەنەفەری ئەوروپاوە.
سیاسەتی ژینگەی سۆشیال دیموکراتەکان بریتیە لە رێگەگرتن لە بەرزبوونەوەی پلەی گەرمای زەوی و پاراستنی دارستانەکان. زامنکردنی خۆراکی تەندروست لە رێگەی کشتوکاڵی ئۆرگانییەوە، داوا دەکات کە ناوچە کشتوکاڵییەکان نەکرێت بە شوێنی نیشتەجێبوون و پاراستنی دیمەنە سروشتییەکان لە پلانی بە شار کردن. داوا دەکات حکومەت پشت ببەستێت بە وزەی خۆر و ئاو و با بۆ بەرهەمێنانی وزەو پشتگیری وێستگەی وزەی ناوەکی ناکات.
ریشەکێشکردنی هەژاری لە رێگەی یارمەتی چاودێری کۆمەڵایەتیی و دابینکردنی ژیانێکی باشتر بۆ منداڵ و پیر و ژن و هەموو ئەوانەی خاوەن پێداویستی تایبەتی و باکگراوندی خوێندنیان لاوازە.
کار دەکات بۆ دروستکردنی هاوسەنگی بودجە لە نێوان شارەوانییە دەوڵەمەند و هەژارەکان، هەروەها هانی کراوەیی کۆمەڵگەیی دەدات و کار دەکات بۆ پەرەپێدانی هەمەڕەنگیی فەرهەنگی. پاڵپشتی سەروەری یاسا دەکات و دژی ترساندن و فشار بەکارهێنانە لە دیبەیتی سیاسیدا.
گەنجان بە سەرمایەیەکی بە نرخ دادەنێت و هەوڵ دەدات بەشداری کایەی سیاسی بکەن لە رێگەی رێکخراوی گەنجانی سۆشیال دیموکرات کە بە شێوەیەکی سەربەخۆ گەنجان بەرێوەی دەبەن و دەتوانن لە هەڵبژاردنەکاندا بە لیستی سەربەخۆ بەشداری بکەن.
سۆشیال دیموکرات بۆچوونی وایە دەبێت حکومەت یارمەتی پەنابەران بدات و هەلی گەیشتنیان بە بازاڕی کار فەراهەم بکات، هەروەها لە پڕۆسەی پەروەردە و فێرکردندا هاوکاری دارایی و هەلی خوێندننیان بۆ دابین بکات. سۆشیال دیموکراتی سویسرا لە گەڵ ئەوەدان پەنابەرانیش بەشداربن لە پڕۆسەی سیاسیدا، مافی دەنگدان و خۆپاڵاوتنیان هەبێت ئەگەر لە کاتێکیشدا هاووڵاتی سویسری نەبن.
جیاوازی لە نێوان یەكێتیی وەك حزبێكی سۆشیال دیموكرات لەگەڵ حزبەكانی ئەوروپا
یەکێتیی نیشتمانی کوردستان وەک پارتێکی سیاسی لە دۆخی شۆڕشکردندا دروستبووەو بەرگری لە شوناسی نەتەوەکەی کردووە، لە جوگرافیایەکی سیاسی تەواو دژواردا. رەنگە گونجاو نەبێت بەراوردی بکەین بە پارتە سۆشیال دیموکراتەکانی ئەوروپا بەهۆی بوونی جیاوازییەکی زۆری جیۆسیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابووری نێوان ئەوروپا و خۆرهەڵاتی ناوەڕاست.
لەگەڵ ئەوەشدا یەکێتیی نیشتمانی کوردستان توانیویەتی کار بکات بۆ نەهێشتنی جیاکاری جێندەریی و هەلی بەشدارییکردنی رەخساندووە بۆ ژنان لە کایە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکاندا. گۆڕانکاری باشی کردووە لە یاساکانی باری کەسێتی لە بەرژەوەندی ژنان و هەوڵی داوە بۆ نەهێشتنی دیاردەی فرەژنی. لە رووی کاری حزبیشەوە ژنان هەلی بەشدارییکردنیان بۆ رەخساوە لە هەموو ئۆرگانەکانی حزبداو ئامادەییان هەیە.
سەرۆک مام جەلال پێشەنگ بووەو کاریکردووە بۆ دامەزراندنی یەکەم دادوەری ژن لە دادگاکانی هەرێمی کوردستان، کە هیچ پارتێکی سیاسی عیراق جورئەتی نەبووە کاری وابکات. جەنابی مام جەلال داوای دەکرد کە دەبێت گرنگی زیاتر بە هەژاران بدرێت و خزمەت گوزاریان بۆ دابینبکرێت کە بانگەشەیەکی دیارە تا ئێستاش (بەرەو خانووە قوڕەکان).
لەو ناوچانەی یەکێتیی باڵادەستە سیاسەتێک پەیڕەو دەکرێت جیاوازە بە بەراورد لەگەڵ پارتەکانی تر. لە ژێر دەسەڵاتی یەکێتییدا ئازادیی رۆژنامەگەریی و بیری ئازاد هەیە و گەشەیکردووە. هیچ کەسێک راپێچی بەردەم دادگا ناکرێت لەسەر بیروبۆچوونی ئازاد، لە هیچ شوێنێکی ئەم دنیایەدا نییە پارتی ئۆپۆزسیۆن دروست بێت هاوکاری بکرێت لە هەموو رووەکانەوە، بەڵام لە ژێر دەسەڵاتی یەکێتیی هەموو جۆرە هاوکاریەک کراون، لە بەرئەوەی یەکێتی تێدەکۆشێت بۆ بەرەوپێشچوونی کۆمەڵگە و هەر لایەنێک بیکات دەست خۆشی لێدەکات. لە تێڕوانینی منەوە یەکێتیی بە پراکتیک پارتێکی سۆشیال دیموکراتە. کە ئێستا یەکێتیی بەم رەنگەوە دەردەکەوێت، هەوڵدان و خەباتی چەند ساڵەی رابەری نەمر هەڤاڵ مام جەلالە.
سەرچاوەکان
-https://spkantonzh.ch/themen/
‘https://www.fes.de
https://www.spd.de
