دەورانی راپەڕین و تەواوکردنی وێنەکە

راپەڕینی ئازاری ساڵی «1991» کە لە دەروازەی راپەڕین و پایتەختی ئازادییەوە بڵێسەی سەند و جاڕی سەرکەوتنی لێدا، لە ئەنجامی گەیشتنە ترۆپکی رق و تووڕەیی پیرۆزی جەماوەر بوو دژی ستەم و شاڵاوی گرتن و گواستنەوە و ئەشکەنجە و خوێنڕشتنی بەلێشاو، کە باهۆزەکەی لە بەرەبەیانی رۆژی 5/3 دەڤەری راپەڕینەوە هەڵیکرد و هەموو کوردستانی تەنییەوە.
جۆش و خرۆشی تێکۆشان و قوربانیدان
دەبێ راپەڕینی جەماوەریی ئازار، بمانگێڕێتەوە بۆ رەگ و ریشەی خەباتی مەدەنی و چەکداریی بێ پسانەوەی دەڤەرەکە کە هیچ کات لە جۆش و خرۆشی تێکۆشان و قوربانیدان نەوەستاوە، بەڵکو هەمیشە لەو پێناوەدا بێ سڵکردنەوە لە مەرگ، کوڕان و کچانی ئەم دەڤەرە شیرینە و ئەم دەڤەرە پڕ لەنەشئە و زیندوێتیە بەعیشقەوە رووەو پلەی بەرزی شەهادەت رۆیشتوون.
لەپاڵ هەڵچوونی رقی پیرۆزی جەماوەر، رۆڵی میحوەریی لایەنەکان، لەپێشیشیانەوە نەخشەڕێی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، فاکتەری هەرە بەهێزی سەرکەوتنی راپەڕینە مەزنەکەی ئازاری 1991 بوو، بە ئامانجگەیشتنی گەڵاڵەنامەی بەرەی کوردستانیش کە لەسەر بنەمای کاری یەک تیمی و پێکەوەیی هەموو حزب و لایەنە سیاسییەکان دامەزرابوو، خاڵی جیاکەرەوەی بەئامانجگەیشتنی راپەڕینەکە بوو.
رۆڵی مام جەلال-ی سەرۆک و رابەر
لەم نێوەندەدا رۆڵی «مام جەلال»ی سەرۆک و رابەر وەک سەرکردەیەکی دانا و دووربین، لەپاڵ تێکۆشەرانی دێرینی ئەوێ رۆژێ، نادیدە ناگیرێت کە هەمیشە بیر و بڕوای بە سیاسەت و ریتمی کاری پێکەوەیی و خۆسازدان و جۆشدانەوەی هێز و لایەن و رێکخراوە دیموکراتی و پێشکەوتنخوازەکان هەبووە، تا لە چەسپاندنی مافدا بەیەک نەفەس لە هەوڵ و تێکۆشان بەردەوام بن و لەدوا ترۆپکی بێهیواییشدا لەپێناو بەدەستهێنانی مافە رەوا زەوتکراوەکان، شۆڕش و راپەڕین وەک دوا ئەڵقەی گۆڕانکاریی ببینن.
ئەگەرچی نادیدە ناگیرێت، کاتێکی زۆر بەسەر دەورانی راپەڕیندا تێپەڕیوە و لەزۆر بواریشدا کاری گەورە و باش کراوە، بەڵام دەشکرێ بوترێ کە بەداخەوە لەئاست ویست و داخوازییەکاندا هێشتا زۆر ئامانجی گەورە ماوە بەدی بهێنرێت، چونکە لەگەڵ ئەوەی ئەم دەڤەرە هەمیشە پێشەنگ بووە لە گۆڕانكاریی، بەڵام بە درێژایی زیاتر لە سێ دەیەیە باجی گەورە دەدات و ئەو دەسکەوتانەی بەهۆی راپەڕینەوە چنراونەتەوە، بەوەرچەرخان ببینرێ و بۆ پێشخستن و بەرفرەکردنی فەزای ئازادیی و پێکەوەژیان، بونیاد و گەشەی سیاسی و کۆمەڵایەتی و مەعریفی و کەلتوری سودی لێ وەربگیرێت و لەهەر کونج و قوژبنێکی ئەم نیشتمانەشدا تەرجەمەیەکی پۆزەتیڤانە بۆ پەیام و گوزارە و رامانە وردەکانی راپەڕین  بکرێت.
وەرچەرخانێکی گرنگ
بەڵێ، ئەوە راستە کە راپەڕینی ئازار، وەرچەرخانێکی گرنگ بوو بە ئاراستەی گۆڕانکاریی و دەستکەوتی زۆر و زەوەنی هێنایە ئارا کە تا ئەمڕۆش کوردستانیان شانازییان پێوە دەکەن، بەڵام دەیان پرسیاری جەوهەری تریش هەن کە لە دوای «32» ساڵ تێپەڕبوون بەسەر ئەو رووداوە مێژووییەدا، پێویستیان بە وڵامدانەوە هەیە، بەنموونە دەکرێ یەکێک لەپرسیارە گرنگەکان ئەوەبێ کە ئایا لەدوای پێکهێنانی قەوارەی هەرێم و جێگیرکردنی مافەکانیشمان لەناو دەستووری عیراقی نوێدا،  دەکرێ بڵێین سەرجەم ئامانجەکانی راپەڕین لەڕووی سیاسی، کۆمەڵایەتی، ئابووری و فەرهەنگییەوە بەدیهاتوون، یا بەجۆرێکی تر دەشێ بوترێ کە قۆناغی ئێستامان سەخت و دژوارترە و هێشتاش بۆ بەدیهێنانی پێویستمان بە نەشئەی خەباتی دەورانی راپەڕینە؟
بۆ وەڵامی ئەو پرسیارە دەبێ رەوایەتی هەر راپەڕینێکی جەماوەریی  بۆ گێڕانەوەی شکۆ و رزگاربوون لە ژێر دەستەیی و کۆتاییهێنان بە نەهامەتییەکان، لەپاڵ بەدیهێنانی زۆرینەی خواستی کۆمەڵانی خەڵک و گوێزانەوەیان لە قۆناغێکەوە بۆ قۆناغێکی تر، خاڵی دەستپێکی لە وێستگەی دووەمی دوای راپەڕینەکەوە هەڵبهێنجرێت کە هێز و وزەکەی لە ئاستی چاوەڕوانییەکاندا ببینرێت و بۆ نەوەی تازە و داهاتووش دۆخێکی نوێی ئارامبەخشی وا بەرهەم بهێنێت، تێیدا هەمووان هەست بە خەمڵیویی ئامانجەکانی راپەڕینەکە بکەن و لە پاراستنی ئینتمای نەتەوەییدا بەرجەستەی بکەنەوە.
تەواوکردنی ئامانجە خوازراوەکانی راپەڕین
لەمڕۆدا تەواوکردنی تابلۆ و ئامانجە خوازراوەکانی راپەڕین، ئەرکی نوخبەیەکە لە رووناکبیران، سیاسەتمەدار و  حکومڕانان، ئەکادیمیستان و دەستەبژێرانی ناو کۆمەڵگە، کە بە ئامانجی گۆڕانكاریی، دەستپێشخەربن لە دانانی پلان و ستراتیژی بایەخدار، بە پشتبەستن بە توێژینەوەی زانستی و تێزی ستراتیژیی گرنگ، ئەم ئەزموونە خۆکردە رووەو دواڕۆژێکی پرشنگدار بەرن.

سەرهەڵدانی راپەڕین لە رانیەوە