ماوەی یاسایی خولی پێنجەمی پەرلەمان و کابینەی نۆیەم بەپێی یاسا کۆتایی هاتووە و بەردەوامبوونی پەرلەمان و کابینەی نۆیەم و درێژکردنەوەی تەمەنی ئەم خولە و کابینەکەش لەلایەن پەرلەمانی کوردستانەوە پەسەندکراوە، هەڵبەتە ئەم درێژکردنەوەیە لەسەر بنەمای ئەو دۆخە ئاڵۆزەبوو کە هێشتا هەرێمی کوردستان و ناوچەکەی پێدا تێدەپەڕێت، ئەوەی گرنگە بۆ دەسەڵاتدارانی ئەم هەرێمە، ئەوەیە لەوە تێبگەن هەڵبژاردن پرسێکی دیموکراسیی گشتگیرە و پەیوەندیی راستەوخۆی بە ژیانی تاک و کۆمەڵگە و سەرجەم دامودەزگا و سێکتەرەکانی حوکمڕانییەوە هەیە.
بە دیوێکی تردا هەڵبژاردن هۆکارێکە بۆ دەستاودەستکردنی دەسەڵات و گۆڕانکاری لە کۆی پڕۆسەی سیاسی و کارگێڕیی هەر وڵاتێک، بۆیە پرسی هەڵبژاردن پرسێکە کە گرنگ و پێویستە یاسا و رێساکانی لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی گشتی دابڕژێرێتەوە بە رەچاوکردنی گونجاندنی لەگەڵ پێشکەوتن و سەردەمەکەدا، چونکە ئەم بابەتە بابەتێکی فرە رەهەند و گشتگیرە، بۆیە میکانیزم و چۆنێتی ناوەڕوەک و بڕگە و مادەکانی لە وڵاتێکەوە بۆ وڵاتێکی تر جیاوازە و جیاوازییەکەش دەگەڕێتەوە بۆ کەلتور و ئاستی پێشکەوتن و ئەزموونی حوکمڕانی و کۆمەڵێک تایبەتمەندیی تری ئەو وڵاتە، کە بتوانێت خزمەت بە چین و توێژەکانی بکات.
کەواتە ئەم بابەتە خۆی لە بنەڕەتەوە بۆ رەخساندنی یەکسانی و دادپەروەریی نێوان تاکەکانی کۆمەڵگە و بەشداریپێکردنیانە لە پڕۆسەی سیاسی و حوکمڕانیدا بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ لە رێگەی نوێنەری هەڵبژێردراوی خەڵکەوە.
بەکورتی و بەوردی تیشک دەخەینەسەر پرسی هەڵبژاردنەکان لە هەرێمی کوردستان و رێگرییەکانی بەردەم نەکردنی و خوێندنەوەیەکی واقعیانەی بۆ دەکەین، هەڵبەتە بۆ بەرچاوڕوونی هەموولایەک بە کۆمەڵێک پرسیار دەستپێدەکەین و لە پەراوێزدا وەڵامی پرسیارەکان دەدەینەوە و سەرەتا دەپرسین ئاخۆ هەڵبژاردن بەم یاسا و رێسایەی هەیە بکرێت، هیچ لە دۆخەکە و ژیان و بژێویی خەڵک دەگۆڕێت؟ ئایا هەڵبژاردن تەنها وەک رووکەش و ناو گرنگە یاخود وەک ناوەڕوەکەکەی؟ ئایا هەڵبژارد بەهەمان میکانیزمی پێشووتر لەگەڵ پێشکەوتن و گەشەی دانیشتوان و ئاستی هۆشیاریی کۆمەڵگەدا دەگونجێت؟ هەموو ئەمانە کۆمەڵە پرسیارێکن، بێگومان هەر تاکێک وەڵامەکەی دەزانێت ئێمەش لێرەدا تەنها بەکورتی ئاماژەی پێدەدەین و بۆ وەڵامی پرسیاری یەکەم دەڵێین: ئەگەر گۆڕانکاری لە شێوازی کورسی پێکهاتەکاندا نەکرێت و پڕۆسەکە شەفاف نەبێت و مافی پێکهاتەی رەسەنی ئەم هەرێمە پارێزراونەبێت، ئەمە لەلایەک و لەلایەکی ترەوە لیستی دەنگدەران پاک نەکرێتەوە لەناوی دووبارە و مردوو، ئیتر هەڵبژاردن بکرێت یا نەکرێت هیچ لە دۆخەکە ناگۆڕێت و لە روونترین پێناسەدا دەبێتە درێژکردنەوەیەکی تری دیفاکتۆ و ئەوەی کە ئێستا هەیە.
وەڵامی دووەم ئەوەیە ئەگەر هەر لایەنێکی سیاسی تەنها بیەوێت بە هەڵبژاردن وەک پڕۆسەیەک پیشانی دەرەوەی بدات کە هەڵبژاردنی کردووە و ئەوە بە خەمخۆری بۆ پڕۆسەی دیموکراسی و بەشداریی خەڵک هەژمار بکات، بەڵام لە ناوەڕۆکدا بڕوای بە دەستاودەستی دەسەڵات و رێزگرتن لە ئەنجامەکان نەبێت، ئەوە تەنها ماندووکردنی خەڵکە و هیچی تر و ناڕەزاییە پەنگخواردووەکان زیاتر دەکات. دیارە ئەوەی دەتوانین ئاماژەی پێبدەین یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە خەمی پڕۆسەی هەڵبژاردن و دیموکراسی و تەنانەت ئازادیی رادەربڕیندایە، بۆیە ئەوەی بەلای یەکێتییەوە گرنگە، بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنە لە رووی چۆنایەتییەوە نەک هەر بەڕێکردنی پڕۆسەیەکی شکڵی و دەیەوێت گۆڕانکاریی لە کۆی سیستمەکەدا بکرێت کە بۆتە مایەی توانجی ناوخۆ و دۆستەکانی دەرەوە و نەیارەکانیش وەک کارتێک لە دژی ئەزموونی هەرێم بەکاری دەهێنن.
ئەوەی یەکێتی دەیەوێت یاسایی و ئیداریی و هاوسەنگی و شەفافییەتە لە پڕۆسەکەدا لەسەر بنەمای راستەقینەی ژمارە و چڕیی دانیشتوان هەروەک یەکێتی پێداگیریی لەسەر هەڵبژاردن دەکات وەک وەرچەرخانێک بەئاراستەی بەرژەوەندیی گشتی تا حکومەتێک بەرهەمبهێنێت خزمەتگوزارییەکان بکاتە ئەولەوێت لە هەموو ناوچەکاندا بەبێ جیاوازی.
