لە لایەن رێکخراوی کەلتوریی نەتەوە یەکگرتووەکان (یونسکۆ) لە ساڵی1999 وە 21 شوباتی هەموو ساڵێک بە رۆژی جیهانیی زمانی دایک دەستنیشان کراوە، ئەگەرچی نەتەوەی کورد بە هۆکاری سیاسی و دەستێوەردانی دەرەکی، تا ئێستا خاوەن زمانێکی ستانداردی یەکگرتوو نییە، بەڵام وەک هەر نەتەوەیەکیتر مافێکی دەستوریی و سروشتی و ئاسایی و یاسایی خۆیەتی کە هەموو ساڵێک ئەو رۆژە بە چەندین چالاکی ئەدەبی و کەلتوری و نەتەوەیی بەرز رابگرێت لەپێناو زیندووهێشتنەوەی زمانەکەی، چوونکە زمان پێناسەی هەر گەل و نەتەوەیەكە کە پارێزگاری لە مانەوەی شوناس و کەلتور و فەرهەنگی خۆی دەکات، هەڵبەتە سەرەڕای ئاستەنگەکان و دروستکردنی لەمپەر لەبەردەم مانەوەی زمانی کوردی، کەچی گەلی كورد بە چوار شێوەزاری سەرەكی ئاخاوتن دەكات، كە ئەوانیش زاراوەی کرمانجی واتە (باکور) بریتییە لە هەکاری، بایەزیدی، بۆتانی، بەهدینانی، شەمدینانی، هەروەها زاراوەی رۆژئاوا واتە زاراوەی کرمانجی ناوەڕاست (سۆرانی) ئەردەڵانی، موکریانی، سۆرانی، سلێمانی و گەرمیانی، هاوکات زاراوەی کرمانجی خواروو واتە(لوڕ) لوڕی ڕەسەن، مامەسەنی بەختیاری، کۆهگڵۆ، کەڵهوڕ، لەک لەگەڵ زاراوەی گۆران کە بریتیە لە گۆرانی رەسەن، زازا، باجەڵان، هەورامانی، وەک سەرەتا ئاماژەمان پێدا، کە کورد بەهۆی هەوڵە بەردەوامەکانی حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عیراق و هەندێک وڵاتی داگیرکەریتر نەبووەتە خاوەن زمانێكی ستانداردی یەكگرتوو، ئەگەرچی قەدەغەكردن و نكۆڵیكردن لە بەكارهێنانی زمانی كوردی لە هەندێك بەشی كوردستان، نەبووەتە هۆکاری کاڵبوونەوەی زمانی كوردی و ئێستاشی لەگەڵدابێت بەردەوام لە پەرەسەندندایە، بەتایبەت
لە باشووری كوردستان و بەدیاریکراوی لەدوای رووخانی رژێمی بەعسی عیراقی، ئیتر زمانی كوردی وەك زمانی دووەم لە عیراقدا بەفەرمی دانی پێدانراوە، خۆ ئەگەر بێت و شیکردنەوەیەک بۆ زمان بکەین ئەوا لەوە تێدەگەین کە زمان مرۆڤ لە گیانلەبەرانی تر جیادەکاتەوە، بە پێوەری ئەوەی مرۆڤ بوونەوەرێکی ژیرە، بۆیە دەتوانێت لە رێگەی ئاخاوتن و خوێندن و نووسینەوە کاروباری رۆژانەی خۆی بە جوانترین شێوە بەڕێ بکات و پێداویستییەکانی بە باشی دەستەبەر بکات، هەروەها لە رێگەی ئاخاوتنی زمانی دایکەوە دەتوانرێت پارێزگاری لە شوناس و کەلتور و مێژووی خۆی بکات، کە سەرەنجام هۆکاری پاراستنی نیشتیمان خاکەکەیەتی، ئەمەش وادەکات لەڕووی جوگرافی و سیاسییەوە رۆڵی گەورە و گرنگ بگێڕێت.
