کورد لە نێوان خێڵ و گلۆبالیزمدا

09:54 - 2023-08-09
ئازاد جۆڵا
352 خوێندراوەتەوە

لەدوای هاتنی گلۆبالیزم و کرانەوەی دەرگا داخراوەکانی گەلان بە رووی  یەکتردا،  خاڵێکی گرنگی ئەمە گەیاندن و ئاڵوگۆڕی زانیاری و لابردنی سانسۆر و ئازادیی رادەربڕین و تێکەڵاوی و ئاشنابوونی زیاتر بە دابونەریت و کەلتوری گەلان و بچووک بوونەوەی جیهان بوو  وەک ئەوەی دەڵێن  جیهان بوو بە گوندێکی بچووک. 
یەکێک  لە کاریگەرییەکانی جیهانگیری لەسەر گەلانی جیهان و شێوازی ژیان و بیرکردنەوەیان،  بە پیرۆز نەمانی سنوور  یان دەوڵەت و نەتەوەیە،  ئەمە  لە کاتێکدایە دەیان و سەدان ساڵە  گەلان  قۆناغی دروستبوونی  دەوڵەت و کیانی نەتەوەیی خۆیان بەجێهێناوە و ئێستا بە ئاسانی دەتوانن و سوودمەندیش دەبن لەم کرانەوە جیهانییە و بەرەو پێشچوون و دانەبڕان لە رەوتی پێشکەوتنی گەلانی جیهان، چونکە  لە پاڵ کرانەوە و وەرگرتنی زانیاری و بەرەو پێشچوون لە هەموو رووێکەوە لەهەمانکاتیشدا سنووری وڵات و ناسنامەی نەتەوەییەکەیان پارێزراوە و هەرواش دەمێنێتەوە.
ئێمەی کورد وەک گەلێکی بێناسنامەی داگیرکراوی دابەشکراوی جینۆسایدکراو،  بە ئاسانی ناتوانین، لەگەڵ رەوتی گۆڕانکارییەکانی جیهان هەڵبکەین و خۆبگونجێنین، چونکە بۆچوونی جیهانی و باردۆخەکە بەگشتی، لەگەڵ ماف و خواست و ویستی ئێمە یەکانگیر نەبوو. 
 هەر ئەمەش هۆکارێک بووە لەپاڵ هۆکارە خۆییەکان کە نەتوانین دەستکەوتێکی نەتەوەیی و نیشتمانی مسۆگەر بۆ گەلەکەمان  بەدەستبهێنین، لەکاتێکدا  کورد هەموو هەوڵ و خەباتی چەندین ساڵەی شۆڕش و قوربانییەکانی لەژێر ناو و دروشمی رزگاریی نەتەوەیی و دروستبوونی کیانێکی سەربەخۆ بووە، بەڵام  ئاڕاستەی گشتی جیهان پێشوازی بووە لە گلۆبالیزم،  واتە  هەڵتەکاندن و سڕینەوەی سنوورەکان و پێداگری بووە لەسەر ‌پێکەوەژیان و ئاوێتەبوونی زیاتری گەلان و ئایینەکان و ئیتیکە جۆراوجۆرەکان و نەهێشتی جیاوازییە رەگەزی و جێندەری و کەلتورییەکان، لەلایەکی تریشەوە پێکهاتە کۆمەڵایەتی و کەلتوری و لاوازیی ئاستی رۆشنبیری و نەتەوەیی خودی کورد، هۆکارێکی گەورەتری دواکەوتن و بێبەشبوونی بووە لە گەیشتن بە خەونی بەدەستهێنانی ناسنامە نەتەوەیی و نیشتمانییەکەی،  بەجۆرێک تا ئێستاش بیرکردنەوە و هەوڵ و کۆششەکانی کورد هێندەی لە چوارچێوەی پاراستن و دەرخستنی خێڵ و بنەماڵەیی دەسووڕێتەوە و هەنگاو دەنێ، نیو هێندە نەپەڕیوەتەوە بۆ پێکهێنان و دروستکردنی هێزێکی سیاسی و فکری و فەلسەفی لە چوارچێوەی رێکخستنێکی تۆکمەی خاوەن ئایدیا و ستراتیژ   بە بیری نەتەوەیی و پاراستنی بەرژەوەندیی گشتی و نیشتمانی،   واتا کورد بەگشتی تائێستاش نەیتوانیوە قۆناغی خێڵ بەجێبهێڵی و بە حزبی  ببێ  جا چ جای بەناسیۆنالیست بوون. 
ئەمەش پێمان دەڵێ دەکرێ دۆخی ئێستای کورد وەک قۆناغی پێش دروستبوونی نەتەوە ئەژماربکرێ، چونکە هەمیشە خێڵ و بنەماڵەکان هێندەی ئینتیمایان بۆ خێڵەکەیان و سەرۆکەکەیان هەبووە،  هیچ کاتێک بەدوای بەرژەوەندیی گشتی نەتەوەیی و یەکڕیزی و یەک هەڵوێستی گەلەکەیاندا نەبوون.  بەجۆرێکی تر خێڵ هەڵگری ناسنامەی نەتەوەیی نەبوون، ئەمە جگە لەوەی کورد لە رووی چینایەتییەوە، لە نێوانی قۆناغی دەرەبەگایەتی و نیمچە سەرمایەداری دەخولێتەوە و قۆناغەکانی چینایەتی بەشێوەیەکی تەندروست و وەک خۆی نەبڕیوە، بۆئەمەش بێگومان جیۆسیاسی و بەکارهێنانی کارتی ئایینی و دڵڕەقی و تموحی ئیمپراتۆرەکانی مێژوو و دەوڵەتە داگیرکەرەکانی ناوچەکە هۆکارێکی تری دواکەوتن و بێبەشبوون و بەجێمانی کورد بوون لە گۆڕنکارییە چینایەتی و نەتەوەیی و جیهانییەکان .

وتارەکانی نوسەر