کێشەی کەرکوک هێشتا یەکێــکە لــە کێشـە هـەرە ئاڵـۆزەکانی عیراق و ئاڵوگــۆڕی دەســەڵاتی ئیداری و ئاسایشــی شارەکە و زۆربــەی ناوچــە جێناکۆکەکان لە رابردوودا دۆخەکەی هێندەی تر دژوار کردووە، بەدواشیدا هاتنە پێشەوەی هەڵبژاردنی پارێزگاکان لەنێوان خەونی بەدەستەوەگرتنی ئیدارەی شار و خەمی چارەسەری ریشەیی کێشەی کەرکوک ململانێی پێکهاتە و لایەنە بەشدارەکانی لەسەر سینەی کەرکوک قورستر کردووە.
چارەسـەری ریشەیی پرسەکە
نەبوون یان لاوازی و نا ئامادەیی ویسـتێکی سیاسـی هاوبەشی کوردستانی و عیراقی، بـۆ چارەسـەری ریشەیی پرسەکە و پەرتەوازەیی دەنگی پێکهاتە رەسەنەکانی، یەکێک لـە هـۆکارە سـەرەکییەکانی بەردەوامیی کێشەکانی، خۆنوێکردنەوەی ئاڵەنگاری و ئاریشـەکانی بەردەمێتی، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان وەک بنەما بە خوێندنەوە و تێگەیشتن لەم حەقیقەتە، پێچەوانەی ئەو حزب و لایەنە کوردی و عیراقیانەی لەبری چارەسەری ریشەیی پرسی کەرکوک و ناوچە جێناکۆکەکان، تەنها چاویان لەسەر بەدەستەوەگرتنی ئیدارەی شارەکە و ناوچەکە بووە و هەیە، داوای یەک لیستی و یەک هەڵوێستی حزب و لایە کوردییەکانی بۆ بەشداری هەڵبژاردنی پارێزگاکانی عیراق لە کەرکوک و ناوچە جێناکۆکەکان کرد.
کەچی لەبری بەدەنگەوە چوونی دەستپێشخەرییەکەی یەکێتی، هەڵوێست و بانگەوازەکە وەک لاوازی پێگەی جەماوەری و ناچاری حزبی لێکدرایەوە لەلایەن هەندێک لایەنی سیاسییەوە، بێئاگا لەوەی یەکێتی بەدوای چارەسەری ریشەیی پرسەکەوەیە و دەیەوێت ئەم دەرفەتە بکاتە سەرەتا و پێنگاڤێکی گرنگ، یەکێتی وەک هەمیشە پێیوابووە بەبێ چارەسەری پرسی کەرکوک، شتێک بەناوی چارەسەری پرسی کورد لە عیراق و ناوچەکەدا بەدی نایەت، هەموان دەبێ وتە بەناوبانگەکەی سەرۆک «مام جەلال»یان بیر بێت «کلیلی چارەسەری کێشەی کورد کەرکوکە و فەقەت کەرکوکە»، ئەو یەک لیستی و یەک هەڵوێستی و کۆدەنگییە کوردی و کوردستانییەی یەکێتی داوای کرد و پێداگریی لەسەر دەکات، دەکراو هێشتاش دەکرێ ببێتە سەرەتای هەنگاو و وێستگەیەکی گرنگی ئەو چارەسەرە ریشەییە.
هەوڵدان بۆ زیاتر ئاڵۆزکردنـی دۆخەکە
نکۆڵی لەوە ناکرێت کە بارودۆخی نوێی کەرکــوك و ناوچە جێناکۆکەکان، توندوتیــژی و ناســەقامگيری تێدا زاڵــە، ئەم راستییە بووە بەڕێگە خۆشکەر لەبەردەم گروپە جیاوازە ئیتنی و مەزهەبی و تیرۆرستییەکاندا بـۆ ئاڵۆزکردنـی زیاتری دۆخەکە و ململانێی لایەنە سیاسی و پێکهاتە جیاکانی تری شارەکە و ناوچەکە، لێکەوتەکانی بەجۆرێکن ئەگەر تا دوێنێ نەوت لەو شارەدا پاڵنەر و هاندەری حکومەتە یەک لەدوای یەکەکانی عیراق بووبێت، بۆ گۆڕینی جوگرافیا و دیموگرافیای کەرکوک، ئەوا ئەمڕۆ هەوڵی پەرتکردنی دەنگ و پێگە و سەنگی کورد بەژێر هەژموون و کاریگەری ئەم هەوڵ و گوتارە نەگریسەی هەندێک لایەندا، خەریکە ریسەکە یەکجاری لە کەرکوک و کەرکوکییەکان و کوردیش دەکاتەوە بەخوری.
تەرحیل و تەبعیسی دوێنێی نزیک
دوێنێی نزیک تەرحیل و تەبعیس ببوون بە مۆرانەی شارەکە و ئەمڕۆ سیاسەتی تەحزوب و حزبۆکراتی لەپێناو خوددا خەریکە کوێری دەکاتەوە، دوێنێی نزیک بـۆ کـورد کۆنتڕۆڵکردنـی ناوچـە جێناکۆکـەکان لـەلایەن هێزی پێشـمەرگەوە تەنها هەر قۆسـتنەوەی دەرفـەتێک نەبـوو، بەڵکو پێویسـتییەكی مێژوویی و نیشتمانی بوو، بەڵام بەداخەوە ئەو دەرفەتە لەدەست درا، دەنگدەری ئەمڕۆی کورد لە کەرکوک و ناوچە جێناکۆکەکان ئەگەر ئەمجارە زۆر بەوریایی و بەرپرسیارێتییەوە بەشداری نەکەن و دەنگ نەدەن، هیچ بەدوور نازانرێت هەمان ئەو بەر و بازاڕەی هەڕاجکاری چاوەڕوانی بکات.
کۆدەنگی و یەکدەنگی و یەکهەڵوێستی
لەم دۆخ و قۆناغە هەستیارەدا، کەرکوک لەهەر کاتێک زیاتر پێویستی بە کۆدەنگی و یەکدەنگی و یەک هەڵوێستی کوردی هەیە، نەک هەر ئەوە، دامەزراندنی ناوەندی دیالۆگی پێکهاتە رەسەنەکانی کەرکوک و خستنەگەڕی، پێویسـتییەکی حەتمی و بابەتییە و دەکرێت ببێتە هۆکاری یەکڕیزی و پێکەوە کارکردنی کەرکوکییەکان جا لەهەر بەرگ و رەنگێکدابن، پێویســتە وەبەرهێنــان لــە بــوارە فەرهەنگی و جیاوازەکانی تریدا بکرێ و بکرێتە فاکتەری سـەرەکی لێـکنزیکردنـەوە و یەکخسـتنی دەنگە رەسەنەکانی کەرکوک، دیالـۆگ و ئاشـتەوایی بنچینـە و بنەمای گەیشـتنە چارەسـەری سـەرکەوتوون و کاریگەریی نەرێنی کەم دەکەنەوە.
