ئیمان ئامێدی*
هەلبژاردنێن جڤاتێن پارێزگەهان ب ئێك ژ پرۆسێن گرنگێن دیموكراسی ل پرانیا وەڵاتێن جیهانێ دهێنە هژمارتن و ل هندەك وەڵاتان ب هەلبژاردنێن باژێڕڤانیان دهێنە نیاسین، ئەڤ پرۆسە ئێكە ژ ئەزمونێن دەگمەن د بەرجەستەكرنا كلتورێ دیموكراسیەتێدا لسەر هەموو ئاستەكی و دیسان دەرگەهەكە بۆ فراوانكرنا بەشداریێ د بڕیارا سیاسیدا.
زێدەباری وێ چەندێ گەرەكە بهێتە گوتن كو جڤاتێن پارێزگەهان وەكو سازیەك رۆڵەكێ سەرەكی دگێرن بۆ باشكرنا ژیانا وەڵاتیان و ئاراستەكرنا سیاسەتا ناڤخۆ یا پارێزگەهان و دەستەبەركرنا دەلیڤێن زێدەتر بۆ وەڵاتیان بۆ بەشداریێ د دارشتنا بڕیارێن سیاسیێن گرێدای ب ژیانا وان ڤە.
دیسان هەلبژاردنێن جڤاتێن پارێزگەهان هاندەرەكە بۆ گوهرین و نووكرنا دیمەن و سیمایێ سیاسیێ گشتیێ وەڵاتی و خوشكرنا زەمینەكێ گونجایێ دەربرینا رەئیێ بۆ وەڵاتیان پێخەمەت دیاركرنا نوونەرێن خۆ د جڤاتان دا، ئەڤ پرۆسە هەلەكا زێرینە بۆ ئەنجامدانا گوهارتنێن ئیجابی ل سەر ئاستێ لۆكاڵ یێ خەلكێ پارێزگەهان، بەلێ گرنگە ئاماژێ بكەینە هژمارەكا قەبخوازیێن پێشیا هەلبژاردنێن جڤاتێن پارێزگەهێن عیراقێ دگرن.
هەڵبەت زیقترین قەبخوازیا بەرووكا ڤان هەلبژاردنێن جڤاتێن پارێزگەهان دگریت، هەڤڕكیێن سیاسی نە لسەر هەردوو ئاستێن ناڤخۆیی و ئەقلیمی، نەخاسم دناڤبەرا هێز و لایەنێن سیاسیدا، كو هندەك ژ وان هەوڵ ددەن بسەر چارچووڤێن یاساییدا باز بدەن و ب رێ و شێوازێن جودا جودا فشارێ لسەر ئاراستە و ئەنجامێن هەلبژاردنان بكەن.
زێدەباری وێ چەندێ رەوشا ئەقلیمی یا ئاڵۆز و بتایبەتی بەرپابوونا شەڕێ غەززە، باڵەكێ نە ئارامیێ بسەر عیراقێ دا راگێشایە و هندەك لایەن ڤێ پێشهاتێ بۆ خۆ ب دەلیڤە دزانن و بدوور ناهێتە زانین د رۆژێن دووماهیێ دا ژ بانگەشێ زەمینا ئەنجامدانا پرۆسێ تێك بدەن و ئاستەنگ و ئاڵۆزیان دورست بكەن.
دماوێ دەربازبووییدا هاتە تێبینیكرن هژمارەكا لایەن و كاندیدان هەوڵێن خۆ چڕ كرن بۆ سەپاندنا بژاردەكا تاك لایەنی لسەر دەنگدەری، نەخاسم دناڤ خەلكێ ئاوارە و ئاكنجیێن كەمپێن ئاوارەیان دا.
بۆ کوردا گرنگە ب سەنگ بەشداریێ د پرۆسێدا بکەن، نەخاسم ل پارێزگەهێن کەرکوک و نەینەوا و دەڤەرێن ڤەقەتیای ژ هەرێما کوردستانێ و ب شەرەکێ دیموکراسیانە بەڵانسا هێزێ ل وان دەڤەران بگوهرن و کوردستانیبوونا کەرکوک و خانەقین هەتا دگەهیتە شنگال بسەلمینن.
ئێکەتی نیشتمانی کوردستان، ب هەڤپەیمانی و لیستێن سەربخۆ هەڤرکیەکا دژوار دکەت بۆ مەبەست و ئارمانجێن ئاماژە پێکری ژلایەکی ڤە و پراکتیزە کرنا نەهج و سیاسەتا چەپکە گول یا سەرۆک مام جەلال، لەورا بسەرکەفتنا لیست و هەڤپەیمانیێن ئێکەتی نیشتمانی کوردستان بۆ کورد و دەڤەرێن کوردستانیێن ڤەقەتیای دێ بیتە وەرچەرخانەکا نووی و دێ هەردوو نەخشێن سیاسی و ئیداری دبەڕژەوەندیا کوردی دا گوهریت.
ب شێوەیەکێ گشتی دڤێ پرۆسێدا وەكو گشت پرۆسێن دەربازبوویی یێن هەلبژاردنان، خەلكێ عیراقێ چاڤەرێ یە پێدڤی و داخوازیێن وان یێن سەرەكی بهێنە دابینكرن، بتایبەتی ئاڤەدانكرن و دابینكرنا دەلیڤێن كاری و سەقامگیریا ئەمنی و ل پێشیا هەمووان ژی بلندكرنا ئاست و بوهایێ دینارێ عیراقی لهەمبەر دۆلاری، كو بوویە ئەگەرێ بارگرانیێ بۆ ژیانا رۆژانە یا وەلاتیان.
دڤێ پرۆسێدا پێدڤیە خەلكێ عیراقێ ل سەر ئاستێ پارێزگەهان هەڵواشێن سیاسی نووی بكەن و بگوهرن و خەلكێ تكنۆكرات و خودان شیان و دەستپاك هەلبژێرن، بەلكو هندەك گوهرینێن رێژەیی دبەڕژەوەندیا گشتی دا بهێنەكرن.
گرنگە بزانین هەلبژاردنێن جڤاتێن پارێزگەهان كو بڕیارە ل (18) ڤێ مەهێ بهێنە ئەنجامدان، وەرچەرخانەكە دناڤبەرا ژیوارێ سیاسی و خواست و ئارمانجێن خەلكی دا، دەنگدان دڤێ پرۆسێدا دەلیڤەیە بۆ دەنگدەری بەشداریێ د گوهرینێ دا بكەت و دیموكراسیەتێ ل پارێزگەها خۆ بەرجەستە بكەت، پێدڤیە هەلبژاردنێن (18) كانینێ ببنە سەكۆیێ ئاڤاكرنا جڤاكی و مسوگەركرنا گەشەپێدانا بەردەوام یا سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی و ئاگەدانیێ ل عیراقێ بگشتی.
*پەرلەمانتار
ژنانی یەکێتی چالاکانە بەشداریی بانگەشەی هەڵبژاردن دەکەن
