هونەری ئیدارەدانی ئابووری

سەدەی نۆزدە، سەدەی خەڵووز بوو، سەدەی بیست سەدەی نەوت بوو، سەدەی بیست و یەكیش سەدەی گازە. 
تادێت گرنگی گازی سروشتی  لە جیهاندا زیاد دەكات، رەنگە لە داهاتوویەكی نزیكدا خواست لەسەر ئەم وزەیە چەند بەرامبەر بێتەوە، یەدەكی گازی سروشتی لە جیهاندا دادپەروەرانە تر لە نەوت لە رووی جوگرافیاوە دابەش بووە، بەسەر چەندین وڵاتی جیاوازدا. 
بڕی187 ترلیۆن مەتر سێجا گاز لە هەموو جیهاندا هەیە، بەشێكی زۆری دەكەوێتە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستەوە، ئەوەش وای كردووە دیسانەوە رووی خۆرئاوا و ئەوروپا جارێكی تر بەرە و خۆرهەڵات بێت و چاوی لەسەر لانەبەن.
ریزبەندیی وڵاتان لە رووی یەدەكی گازی سروشتییەوە بەم جۆرەیە: روسیا، ئێران، قەتەر، توركمانستان، سعودیە، ئیمارات، هەرێمی كوردستان، جەزائیر، میسر، نەرویج. 
گازی سروشتی بەچەند رێگەیەك دەنێردرێتە دەرەوە لەوانە:
1- رێگەی بۆری.
2- لەرێگەی گۆڕینی گازی شل بۆ دۆخی شلی و دوایی بە رێگەی کەشتییەوە.
3-  هەندێك جار گازەكە خۆی لە دۆخی شلی دایە و بە كەمێك پەستان دەبێت بەگازی شل. ئەم جۆرەشیان بەهەمان شێوە دەنێردرێتە دەرەوە، ئەم جۆرەیان بە زۆری بریتیە لەگازی ماڵان و بۆ ئۆتۆمۆبیلیش بەكار دێت. 
گازی سروشتی پێویستە شیرین بكرێت، بە واتایەكی تر چەند مادەیەكی تری لێدەردەهێنرێ وەك(گۆگرد، نایترۆجین، ئاو). 
لە هەندێك وڵاتدا بەهۆی دواكەوتویی تەكنۆلۆژیا و نەبوونی بۆری بۆ گواستنەوەی، بەشێك لەگازەكە لەگەڵ دەرهێنانی نەوت دا دەسووتێت، وەكو عیراق كە ساڵانە زیانی دوو ملیار دۆلار دەكات بەهۆی سووتانی گازە سروشتیەكەوە.
هەرێمی كوردستان لە رووی یەدەگی گازی سروشتییەوە پلەی هەشتەمی لە جیهاندا گرتووە، بەپێی ئاماری وەزارەتی سامانە سروشتییەكان بڕی5،7 ترلێون مەتر سێجا گازی سروشتی لە هەرێمی كوردستاندا هەیە كە بەم شێوەیە دابەش بووە؛
1- بلۆكی چەمچەماڵ لە زێی بچووكەوە درێژ بۆتەوە تا سەر رووباری باسەڕە.
2- بلۆكی میران: لە تاسڵوجەوە دەست پێدەكات بە درێژایی خەتی دوكان سلێمانی، بەشێك لە ناحیەی ئاغجەلەر و سەیرانگای چەمی رەزان و بازیان دەگرێتەوە.
3- بلۆكی كۆرمۆر: كە ناحیەی قادر كەرەمی سەر بە قەزای چەمچەماڵ دەگرێتەوە. 
4- بلۆكی كۆرەمیر: خوارووی ناحیەی سەنگاو و باكووری قەزای كەلار تا سەر رووباری سیروان دەگرێتەوە.
گازی سروشتی بۆتە چەكێكی گرنگی ستراتیژی، تەنانەت ئەو شەڕەی نێوان روسیا و ئۆكرانیا بەشێكی پەیوەندی بەگازی سروشتییەوە هەیە، بەگوێرەی هەندێک لێدوان و راپۆرتی رۆژنامەنووسیش
(مووشەكبارانكردنی هەولێر لەلایەن ئێرانەوە، پەیوەندی راستەوخۆی بەگازی سروشتییەوە هەیە، وەكو بەدیلێك بۆ گازی سروشتی روسیا و ئێران)گوایە روسیاش ئاگادارە لە مووشەكبارانكردنی هەولێر.
 دەبێت یەكێتیی نیشتمانیی کوردستان رێگەنەدات گازەكەش وەكو نەوتەكەی لێبێت و تاك لایەنە پارتی تەحەكومی پێوە بكات و بەرێكەوتنی گوماناوی و ژێربەژێر بیفرۆشێ، بەشێوەیەكی ناشەفاف هەڕاج و تاڵان فرۆش بكرێ، بەتایبەتی كە بەشی زۆری گازەكەش لە ناوچەی زۆنی سەوزدایە.

دەبێت یەكێتیی نیشتمانیی کوردستان رێگەنەدات گازەكەش وەكو نەوتەكەی لێبێت و تاك لایەنە پارتی تەحەكومی پێوە بكات و بەرێكەوتنی گوماناوی و ژێربەژێر بیفرۆشێ

 بە ئێستاشەوە نادیارە رێكەوتنی پەنجا ساڵەی فرۆشتنی نەوت لەگەڵ توركیا ناوەڕۆكەكەی چییە، ئەگەر بە وردبینییەوە مامەڵە لەگەڵ مەلەفی گازی سروشتی نەكەین دوور نییە ناوچەكەمان ببێتە گۆڕەپانی شەڕێكی گەورە و تەڕ و وشك پێكەوە بسووتێنێ، هەروەك ئێران لەم چەند رۆژەی رابوردوو دا رایگەیاند كە ئەو كۆشكەی لە هەولێر كراوەتەوە ئامانجی موشەكەكانمان، جێی كۆبوونەوەی سێ قۆڵی پارتی و توركیا و ئیسرائیل بووە سەبارەت بە دەرهێنانی گازی سروشتی كوردستان. 
بۆیە گرنگە كە رێگە بە پارتی نەدرێت تاكلایەنە گازەكەش بە دەردی نەوتەكە ببات، ئیدارەدانی سەرچاوە ئابووریەكانی هەر وڵاتێك هونەرە، لەپێناوی خزمەت و خۆشگوزەرانی بۆ هاووڵاتیانی وڵاتەكە بەبێ جیاوازی، باوای لێ نەیەت كە دەڵێن: نەوت بۆ خەڵك نیعمەتە، بەڵام بۆ ئێمە نیقمەتە.