هیوا محەمەد
عیراق و هەرێمی کوردستان، لە دۆخێکی باشدا نین، سەقامگیریی سیاسی و ئەمنی جێگیر نییە، شەڕە درۆن لە نێوان هەندێک لایەن و هێزەکانی ئەمریکا زۆر خاڵی ئەم وڵاتەی گرتۆتەوە، مانەوەی سوپای ئەمریکا لە عیراق، کەوتۆتە نێوانی چەند دیدێکەوە، یەکیان بە توندی داوای چوونەدەرەوەیان دەکەن، یەکێکی دیکەیان پێیوایە بە چوونە دەرەوەیان دۆخە ئەمنییەکە خراپ دەبێت و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی سەرهەڵدانی داعش.
ئەمەی دووەمیان بێئاگایە لەوەی کە ئەمریکا بە ئاسانی ملنانێت بۆ خواست و ئیرادەی ئەو گەلانەی ئەم چۆتە وڵاتەکانیانەوە، بۆیە ئەگەر ناچار بکرێت بکشێتەوە، ئەوا دوای خۆی گۆبەنێکیان بۆ دروست دەکات، کە خەڵک هانای بۆ بەرنەوە و بڵێن قەدەمت لەسەر چاوان وەرنەوە.
هەرچی رای یەکەمیشە ئەگەر لەسەر هەقیش بن و داواکەیان رەوا بێت بەو پێیەی کە ئەم وڵاتە دەبێت لەلایەن پێکهاتەکانی ناو عیراق خۆیەوە بەڕێوەببرێت و هاوشێوەی وڵاتانی دیکە ئازاد و سەربەخۆ و سەروەریی خۆی هەبێت، بەڵام ناکرێت بێ رێکخستنەوەی ناو ماڵی عیراقی هیچ هەنگاوێکی لەو چەشنە بنرێت.
لایەنە سیاسییە سەرەکییەکان، فرە بۆچوونی دوور لەیەکیان هەیە، ئەوەی تورکیای لاپەسەندە ئێران رەت دەکاتەوە، ئەوەش کە ئێرانی لاپەسەندە تورکیا یان سعودیە رەتدەکاتەوە، خراپییەکەش لەوەدایە، هەندێک لەم لایەنانە بەتەواوی چوونەتە ژێر هەژموونی ئەو وڵاتە دراوسێیانەوە و لە چوارچێوەی دۆستایەتی و بەرژەوەندیی هەردوو لا چۆتە دەرەوە.
هەمیشە باوەڕمان وابووە، کە رێزگرتن لە درواسێکان و پاراستنی دۆخی ئەمنییان و دروستنەکردنی کێشە بۆیان، بنیاتنانی پەیوەندیی هاوبەش و خزمەتکردنی گەلانی هەردوولا، ئەرکی سەرشانی هەموو لایەکە، ئەگەر ئەمە نەکرێت، ناوچەکە سەقامگیریی بەخۆوە نابینێت، بە واتایەکی تر، ناسەقامگیریی هەرێمی کوردستان، دەبێتە هۆکاری تێکچوونی باری ئەمنی درواسێکانی هەرێم و خودی عیراقی فیدراڵیش.
لێرەوە ئەرکی هەموانە بیر لە رێکخستنی کۆنفرانسێکی گشتیی نیشتمانیی عیراقی بکرێتەوە و بە زووترین کات بە بەشداربوونی هەموو هێزە سەرەکییەکان و ئەوانەی کورسییەکیان لەناو پەرلەماندا هەیە بە ئۆپۆزسیۆن و بەشداریی حکومڕانەوە، تەنانەت ئەوانەش وەک هێزی چەکدرن و رۆڵیان هەیە لە گۆڕەپانەکە.
عیراق پێویستی بە پێکهێنانی یەک دەنگییە لەسەر هەموو ئەو کێشانەی کە هەن لەوانە، چوونە دەرەوە یان مانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان بە سەرپەرشتیی ئەمریکا، دانانی میکانیزمی مانەوە یان نەمانەوە بۆیان، ئیدیعاکانی تورکیا سەبارەت بە پەکەکە و گرتنەبەری رێگە چارەی عیراقییانە، نەخشاندنی سیاسەتی دەرەوەی عیراق بە هەرێمی کوردستانیشەوە و دیاریکردنی چۆنێتی بەڕێوەچوونی ئەو پەیوەندییانە، هاوکارییکردنی ئەمنیی هەموو یەکە ئیدارییەکانی پارێزگاکان لەگەڵ یەکتر و بەستنیان بە ناوەندێکی ئەمنییەوە تا زاڵببن بەسەر کێشە ئەمنییەکان و تیرۆریستاندا.
چارەسەرکردنی کێشە ناوخۆییەکانی نێوان هەرێم و بەغدا و دوورخستنەوەی دەستی دەرەکی لێی.
بە دیاریکردنی هێڵی گشتیی و ئامانجە سەرەکییەکان و رێکەوتنی هەموو لایەنەکان لەسەری، ئەوا کێشەکانی نێوان ئەو لایەنانەش کە وەک ئۆپۆزسیۆنی نووستوو خۆیان دەردەخەن، لەگەڵ ئەوانەی لە پەرلەماندان و بەشداریی حکومڕانی دەکەن، چارەسەر دەبێت و هەموان پێی رازی دەبن، عیراق و هەرێمیش بەرەو خۆ بنیاتنانی زیاتر و ئاشتی ئارامی دەچن، ئەمەش سوودی بۆ ناوچەکە هەمووی هەیە.
