له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج
زیاتر له 15 ساڵه خه‌یاڵی ئه‌وه‌م هه‌یه بۆ 100 گوند هه‌ر گونده‌ی به 100 لاپه‌ڕه‌یه‌ك فه‌رهه‌نگۆكێكی ئه‌نفالناسی دروست بكه‌م، ئه‌مه‌م چه‌ند جار باس كردووه، خه‌ریكه بێناوهێنان وه‌ك دیواربه‌ندی گونده‌كان حه‌په‌لوش ده‌كرێت
ئه‌م بابه‌ته، كورته‌ی توێژینه‌وه‌یه‌كه كه بۆ كۆنفراسی جینۆسایدی زانكۆی سلێمانی نووسرا، ته‌واوی بابه‌ته‌كه له‌سه‌ر دوو ته‌وه‌ر یان پرس هه‌ڵوه‌سته ده‌كات :
یه‌كه‌م: هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی
له بنه‌ڕه‌تدا ئه‌مه قسه‌كردنه له‌سه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی له نێوان مرۆڤ و زه‌ویدا هه‌یه و په‌یوه‌ندییه‌كی دیرۆكی و قووڵه و ریشه‌ی هه‌یه، مرۆڤ به تێپه‌ڕینی کات و مانه‌وه‌ی له شوێنێك، ده‌بێته گرێدراوی ئه‌و شوێنه و ناتوانێت لێی داببڕێت، به‌تایبه‌تی ئه‌گه‌ر ئه‌و شوێنه زه‌ویی ژیان و به‌روبووم و مانه‌وه بێت.
هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌م په‌یوه‌ندییه، زیانی دووانی هه‌یه، له‌لایه‌كه‌وه مرۆڤه‌كه تێكده‌شكێنێت و له به‌رهه‌مهێنه‌وه ده‌یكات به به‌رخۆر و شكسته، له‌لایه‌كی دیکەشه‌وه زه‌وییه‌كه‌ش وێران و كه‌له‌لا ده‌كات.
له‌م ته‌وه‌ره‌دا باسی ئه‌و بارودۆخه‌م كردووه كه به‌سه‌ر مرۆڤ و ژینگه و سروشتدا دێت .
دووه‌م: له‌بیربردنه‌وه
ئه‌مه‌ش بابه‌تێكی هه‌ستیار و گرنگه و ده‌چێته خانه‌ی جینۆسایده‌وه. ده‌مێكه هه‌ڵوه‌سته له‌سه‌ر ئه‌وه ده‌كه‌م كه چۆن به‌عس له رێگه‌ی دابڕین له شوێنه‌زا و له‌بیربردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیی مرۆڤ به شوێنه‌زاوه چۆن گه‌ره‌كییه‌تی جینۆسایدی داهاتووی مرۆڤه‌كان، به‌تایبه‌تی مرۆڤی كورد بكات، بۆیه له‌م كورته نووسینه‌دا هه‌ر بۆ پاراستنی مافی خاوه‌ن بیرۆكه‌كه، ئاماژه به دوو ته‌وه‌ره‌كه ده‌كه‌م و زۆریان له‌سه‌ر ناوه‌ستم، ئاماجی روونیش له‌م بابه‌ته‌دا ئه‌وه‌یه كه زۆر جار بۆچوون و پڕۆژه و قسه‌وباس و سه‌رنجه‌كانمان بێناوهێنان و پاراستنی ئه‌مانه‌ت ده‌برێت و ده‌كرێته هی خه‌ڵكی تر، به‌به‌رچاوی خۆمه‌وه بیرو بۆچوونم له‌لایه‌ن كه‌سانێكه‌وه براوه و باسكراوه، منیش به ده‌ردی قانعه هه‌قیقییه‌كه‌ی ته‌نیشت قانعه ساخته‌كه‌وە هه‌ر واقبوومه‌ته‌وه. زیاتر له 15 ساڵه خه‌یاڵی ئه‌وه‌م هه‌یه بۆ 100 گوند هه‌ر گونده‌ی به 100 لاپه‌ڕه‌یه‌ك فه‌رهه‌نگۆكێكی ئه‌نفالناسی دروست بكه‌م، ئه‌مه‌م چه‌ند جار باس كردووه، خه‌ریكه بێناوهێنان وه‌ك دیواربه‌ندی گونده‌كان حه‌په‌لوش ده‌كرێت، وتم با ئه‌مه‌ش وای به‌سه‌ر نه‌یه‌ت .
من بۆ ئه‌م بابه‌ته 15 گوندم هه‌ڵبژارد و كاتی خۆی توێژینه‌وه‌یه‌كی كورتم له‌باره‌یانه‌وه نووسی، بۆیه لێره‌دا ره‌نگه هه‌ر ناوبه‌ناو ئاماژه به یه‌ك یان دووانیان بده‌م به‌پێی پێویست .
بەعس چۆن کاری لەسەر ئەمە کرد؟
له پرسی تێكدانی په‌یوه‌ندیدا كه ئه‌وه بابه‌تێكی گرنگی جینۆسایده به مانا نوێیه‌كه‌ی، واتا به مانای برسیكردن و بێكاركردن و بێكه‌ڵك كردن ، به‌عس كاری له‌سه‌ر ئه‌وه كرد:
یه‌كه‌م :
وه‌ك وتمان په‌یوه‌ندیی نێوان مرۆڤ و زه‌وی بزاوت و ژیان هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه، هه‌رواشی كرد. بۆ چۆڵكردنی گونده‌كان به كۆكردنه‌وه‌ی خه‌ڵك له (ئۆردوگای سه‌دامی!)، هه‌موو په‌یوه‌ندییه‌كی هه‌ڵوه‌شانده‌وه .
دووه‌م:
نه‌هێشتنی پێكه‌وه‌یی نێوان مرۆڤه‌كان وه‌ك هه‌ره‌وه‌ز و پێكه‌وه كاركردن و هاوكاری و پێكه‌وه‌ژیانی گوندییه‌كان، له هه‌ره‌وه‌زدا بژار، سه‌رسواقی خانوو، دره‌و و... هتد، ئه‌مانه كاری پێكه‌وه‌یی بوون، ئه‌نفال بنه‌بڕی كردن.
سێیه‌م:
تێكدانی سروشت و ژینگه، دوورخستنه‌وه‌ی مرۆڤ له باخ و ره‌ز و كێڵگه، ئه‌و ناوچانه وێران ده‌كات، ئاو كه‌مده‌كات، دار و دره‌خت كزو لاواز ده‌كات، گژوگیای زیانبه‌خش زۆر ده‌كات .
چواره‌م:
نه‌هێشتنی خۆ بژێوی و خۆژێنیی و خۆ خاوه‌نی و ناچاركردنی مرۆڤ به ملدان و لاره خواری، ئه‌مه‌ش مرۆڤ ناچار ده‌كات په‌نا بۆ هه‌ندێك كار به‌رێت كه له ته‌ك ناوه‌ڕۆك و كرۆكیدا نایه‌ته‌وه، ئه‌م بابه‌ته ده‌بێتە هۆی ناجۆری، تێكشكانی ده‌روونی، خیانه‌ت و خۆفرۆشی و...هتد .
پرسی لەبیربردنەوە و تێکدانی نۆستالژیای مرۆڤ
له پرسی له‌بیربردنه‌وه‌دا، ده‌كرێت له‌سه‌ر چه‌ند خاڵێك بووه‌ستین له‌وانه :
1- تێكدانی نۆستالژیای مرۆڤ، واتا بچڕاندنی په‌یوه‌ندیی مرۆڤ به دوێنێی خۆیه‌وه، پارچه‌پارچه كردن و هه‌لاهه‌لا كردنی مرۆڤ.
2 -بیربردنه‌وه‌ی ناوی ناوچه و سروشت و شوێنه‌زا، هه‌ڵبه‌ت له‌هه‌ر گوندێك سه‌دان ناوی دۆڵ و یاڵ و په‌ل و گرد و چه‌م و شیو و كه‌نده‌ڵان و كانی و بان هه‌یه كه ناویان هه‌یه، جگه له تایبه‌تمه‌ندیی ناوی گوڵ و گژ و گیا، هه‌موو ئه‌مانه به دوورخستنه‌وه و مه‌رگی به ته‌مه‌نه‌كان چیرۆك و ناونانه‌كانیان بیرده‌چنه‌وه و ئیدی له‌نێو ده‌چن .
3- له كەلتوور دابڕین، دوورخستنه‌وه له شوێنێك بۆ شوێنێكی تر، هه‌ندێك تایبه‌تمه‌ندیی جلوبه‌رگ و خواردن و هه‌ست و كه‌وت و گه‌مه له‌گه‌ڵ خۆیدا له‌نێوده‌بات و مرۆڤ تێكه‌ڵ به دنیایه‌كی جیاوازتر ده‌كات .
ئه‌مه به كورتی ئه‌و بابه‌ته بوو كه من له یه‌كێك له كۆڕه‌كاندا پێشكه‌شم كرد، به‌ڵام ته‌واوی بابه‌ته‌كه بابه‌تی كتێبێكه و ده‌كرێت زۆر زیاتر هه‌ڵوه‌سته‌ی له‌سه‌ر بكرێت، به‌تایبه‌تی له ئاماژه‌دان به ناوی گوند و شوێنه‌كانی و تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی .
هەرەوەزیی لە نێوان گوندییەکاندا هۆکارێکی بەهێزیی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان بوو
