دەمارگیریی مێگەلی و پێچەوانەکەی

تایبەت بە کوردستانی نوێ

پێكەوەژیانی كورد و عەرەب زۆر قورس بووە ئەگەر مەحاڵیش نەبێت، یەكێك لە گرنگترین ئاستەنگەكانی بەردەم داهاتووی هاوبەشیان، ئەگەر عەرەب و كورد، لە پێش كوردیشەوە عەرەب، نەگەیشتن بەو قەناعەتەی كە پێویستیان بە یەكترە بۆ بنیاتنانی نیشتمانێكی هاوبەش لەسەر بنەمای قبووڵكردنی یەكتر و دانپێدانان بە یەكسانی تەواو لە پێگە و رۆڵی هەریەكەیاندا. ئەم قەناعەتە بنەمای زێڕینە بۆ پێكەوەژیان، دەبێ بەر لە كورد، لای عەرەب دروست بێت، ئەویش لە رێگەی دەستبەرداربوون لەو هۆشیارییە باوەی زۆرینە، كە بە مافی خۆی دەزانێت زاڵ بێت بەسەر هەمواندا و هەموو بچنە سەر رەگەزی ئەو و دینی ئەو. 
ئەم هەنگاوە دەبێتە گرەنتی بۆ هاندانی كورد، تا تێبگەن كە مانەوەیان لەگەڵ عەرەب و ئەوانی دی هیچ هەڕەشەیەك بۆ سەر ناسنامەیان دروست ناكات و چیتر نابنە كەمینەیەكی پشتگوێخراو و بەكۆیلەكراو لە ژێر فەرمانی زۆرینەدا.
ساڵانی ململانێ و هەڵوێستی ئۆپۆزسیۆن بە چوونەپاڵ ئەجێندای توركیا متمانەی نەهێشت لە نێوان كورد و عەرەبدا، دامەزراوە ئایدیۆلۆجی و میدیاییەكانیش ئۆپۆزسیۆنیان پڕكرد لە كەلتووری رق و كینە و دەمارگیری دژی كورد، لەپێناوی زۆر مەرامی سیاسیدا. ئەم رەفتارە پڕ لە رق و كینەیە لە بۆشاییەوە سەرچاوەی نەگرتووە، تەنیا لە ریكلامێكی میدیایی سادەوە نەهاتووە، رووداوەكانی 10 ساڵی رابردوو قەبارەی ئەو پەرتەوازەییەی دەرخست، كە لە  كۆمەڵگەی سوریادا خۆی حەشار دابوو، ئەو ئاستە لە شێواوی ئاكاریی و رەفتاریی بەرمەڵا كرد كە لە سایەی دەسەڵاتی چەوسێنەری بەعسدا هەبوو.
ئەم هەڵوێستە لادەرانەیە ئاماژەیە بۆ نەبوونی بەهای سیاسیی هاوبەش كە خەڵكی سوریا لە دەوری پابەندبوون بە نیشتمانەوە كۆبكاتەوە، ئەمەش قسەكردن لەسەر ناسنامەی نیشتمانیی گشتگیر لای خەڵكی سوریا پوچەڵ دەكاتەوە و دەریدەخات پرۆسەی سیاسی ئێستا هیچ پەیوەندییەكی واقیعی بە بنیاتنانی ناسنامەی نیشتمانییەوە نییە و لە باشترین دۆخدا خواستێكی یۆتۆپیانە و سیاسییە و ئەوپەڕی ساویلكەییە.
با بە راشكاوی و روونی دانی پێدا بنێین، خەڵكی سوریا لەم دابەشبوونەدا بەسەر هەموو گەلانی دیكەی سەر زەویدا سەركەوتن، لە ناكۆكی و رق و كینەی ئاشكرادا، ئەمەش واتە هەر هەوڵێك بۆ چارەسەر و یەكخستنی خەڵكی سوریا، لەژێر هەر ناونیشانێكی سیاسیدا بێت دەچێتە ژێر كاریگەریی ئایدۆیۆلجی و هەر لە سەرەتاوە مەحكومە بە شكست و قەیرانی ناسنامەی شێواوی مێژوویی خەڵكی سوریا.
دەستدرێژییە رەگەزپەرستانەكانی ئەم دواییە دژی پەنابەرانی سوریا لەلایەن بەشێک لە توركەکانەوە، هەستی خەڵكی سوریایان جوڵاند و بیریانكەوتەوە كە ئەوان قوربانیی دەستی دەمارگیریی نەتەوەیین، بەڵام نەبووە هاندەر كە بیری بكەوێتەوە كە خۆشی راپێچی دەمارگیریی كراوە بەرەو وتاری رژێمی سوریا و ئۆپۆزسیۆن، دژ بە هاووڵاتیانی سەر بە نەتەوە جیاجیاكان، بەتایبەتی كورد و دواتریش راگواستنیان و تاڵانكردنی ماڵەكانیان و داگیركردنی موڵكەكانیان.

ئێستاش كە هێرش و دەستدرێژی رەگەزپەرستانە دژی پەنابەرانی سوریا لە توركیا زیادی كردووە، سەرجەم بوقە ئیخوانییەكان و پیاوانی ئایینی هاوشێوەی حزبە نەتەوەییە توركییەكان بێدەنگییان هەڵبژاردووە 

تورکە نەتەوەپەرستەکان خراپ بیردەکەنەوە
(كەسایەتیی نەتەوەیی) تورک لووتبەرزە بەرامبەر بە نەتەوەكانی دیكە، بەڵام لە بەرامبەر خۆرئاوایی و ئەوروپیدا هەست بە كەمیی دەكات، هەوڵیش دەدات لاسایی بكاتەوە و لەو بچێت. 
بەردەوام لە دۆخی پیشخواردنەوە و هەڵچووندایە بەرامبەر بەوی دی كە جیاوازە لێی، بەردەوامیش لەو باوەڕەدایە كە هەموو جیهان پیلانی لێ دەگێڕن، تەڵەی بۆ دەنێنەوە، لەبەرئەوە دەبینین كاردانەوەی توندوتیژی هەیە بەرامبەر كەسانی نامۆ لەسەر خاكەكەی، وەك ئەوەی رووی داوە و رۆژانەش روو دەدات لە هەموو شارە توركییەكاندا بەرامبەر بە پەنابەران و گەشتیارانی عەرەب و خەڵكی كەنداو، بەرامبەر بە خەڵكی سوریا و یەمەن كورد و عیراقییەكان. 
پێویستە تێبینی ئەوەش بكەین، ئەو رەگەزپەرستی و دوژمنایەتییە لای خۆی نە عەیبە و نە ئیرادە، بەڵكو خوازراوە وەك میكانیزمێك بۆ بەرگری لە خود.
لەسەر ئاستی كۆمەڵگە و دەسەڵاتیش، وەك ئاماژەمان پێدا، بەهۆی لەدایكبوونی لادەرانەی دەوڵەتی توركییەوە و دوای هەڵوەشانەوە و هەرەسی ئیمپراتۆری عوسمانی، دەمارگیریی و رەگەزپەرستی لای خەڵكی سوریاش بەرەنجامی دەسەڵات و ئایدیۆلۆژیایەكە كە شەرعیەتی داوە بە دەسەڵاتی چەوسانەوە و سەركوتگەریی، ئەویش لە ناونیشانی گەورە و بە باقوبریقی وەك بەرژەوەندیی گەل و یەكێتیی نەتەوە و ناسنامەو.. هتد. 
دووفاقیی لە رەفتاری کۆمەڵگەی سوریدا
هاووڵاتیانی سوریا لەگەڵ ئەو هەموو دژایەتییەشدا بۆ دەسەڵات بە درێژایی 15 ساڵی رابردووی ململانێی خوێناوی، نەیانتوانیوە لەو ئایدیۆلۆژیایە دەربازبن و تا ئێستاش ئەو دووفاقییە بۆتە بەشێك لە رەفتاری كۆمەڵگەی سوریا.
ئەوەی جێگەی سەرنجە، لە ویلایەت و ئەو ناوچانەی توركیا كە كورد تیایاندا زۆرینەن، نەمابینی دەستدرێژییەكی رەگەزپەرستانە بكرێتە سەر ئاوارەی سوریا، هەرچەندە مێگەلی پڕ لە ژاوەژاوی ئاوارەی سوریا، بە پڕوپاگەندەی دەسەڵات، سووكایەتییان بە ناسنامەی كورد دەكرد و هەڵمەتی هاندان بۆ رق و كینە بەرامبەر بە كورد لە سۆشیال میدیادا كرابوو، هەر ئەوانەش دەستیان تێكەڵ كردبوو لەگەڵ هەڵمەتێكی كوێرانە و رەگەزپەرستانە كە لەلایەن ئیخوانیی تۆرانییەوە رێكخرابوو.
ئێستاش كە هێرش و دەستدرێژی رەگەزپەرستانە دژی پەنابەرانی سوریا لە توركیا زیادی كردووە، سەرجەم بوقە ئیخوانییەكان و پیاوانی ئایینی هاوشێوەی حزبە نەتەوەییە توركییەكان بێدەنگییان هەڵبژاردووە و بە دوای بیانوودا دەگەڕێن بۆ تاوانی ئەو کەسانە لە رەگەزپەرستە توركەكان. 
لە كاتێكدا تەنیا پەرلەمانتارە كوردەكانی پارتی یەكسانی و دیموكراتی لایەنی پەنابەرەكانی سوریایان گرت لە بەرامبەر ئەو وەحشیگەرییە رەگەزپەرستانەیە و گوێشیان نەدا بە نووزە نووزی بوقی دەسەڵات، ئەمەش ئەو دژبەیەكییە گەورەیەیە كە لە رەگەزپەرستی كوێرانەدا هەیە.
واقیعەكە ئەوەیە، رەگەزپەرستی نەیهێشتووە ئەو قوربانییەی كە هات و هاواری زۆریشی كرد، لە تەنگژەكەی خۆی تێبگات و دان بەوەدا بینێت كە بەپێی خۆی و بە پاڵنەری رق و كینە و رەگەزپەرستی پێی ناوەتە كوشتارگەی توركییەوە، بۆ ئەوەی لە فۆبیای كوردی و عەلەوی و ..هتد رزگاری بێت.
ئۆپۆزسیۆن یان قوربانییەکی بەکرێگیراو؟
تا ئێستاش ئەو فۆبیایە لێناگەڕێ ئۆپۆزسیۆنی عەرەبی دان بە هەڵەی خۆیدا بنێت، تا ئێستاش سوورە لەسەر ئەوەی رۆڵی قوربانییەكی بەكرێگیراو ببینێت، بەرامبەر بە دەسەڵاتە توركەكەی هاوار دەكات و بە جۆرێك لە لووتبەرزییەوە پێی دەڵێ: دەتەوێ بچمە پاڵ پەكەكە و خیانەتت لێ بكەم، وەك چۆن تۆ چوویتە پاڵ بەشار ئەسەد و خیانەتت لێ كردم؟ 
وەك چۆن پێشتر گوێڕایەڵی خواستەكانی تۆ بووم و خیانەتم لە كورد كرد كە رۆڵەی نیشتمانەكەم بوون، ئاواش دەتوانم پێچەوانەكەی بكەم، لەمەدا دانی پێدانا كە خیانەتی لە هاونیشتمانیانی كردووە و ناشتوانێ هیچ رۆڵێكی هەبێت، جگە لە پاشكۆیی ئەم و ئەو. ئەمەش جەوهەری دەمارگیریی مێگەلی و پێچەوانەیە.

*مامۆستای فەلسەفەی سیاسی لە زانكۆی كۆیە
لە عەرەبییەوە: كوردەوان محەمەد سەعید

ئاوارە سورییەکان مامەڵەی دژە مرۆییان لەگەڵ دەکرێت لەسەر سنووری تورکیا