دیوەکانی دیکەی وشە

یەكەم ریكلامی (ژنهێنان) لە رۆژنامەگەری كوردییدا ! پیرەمێردی سەرمەشق، چۆن لە خەمی كارمەندەكانی چاپخانەكەیدا بوو؟ بۆچی جاڕی بۆ دكتۆر شۆ دا؟!

03:27 - 2024-08-27
مەریوان مەسعود
116 خوێندراوەتەوە

(2)
كێشەی من لەگەڵ (پیرەمێرد)ی مەزن ئەوەیە، من هەرچەندی لەبارەوە بخوێنمەوە، زیاتر سەرسام دەبم بەو زاتە، چونكە هەمیشە شتێكی كردووە كە پێشتر نەكراوە، یان دركی پێنەكراوە، ئەو كردوویەتی بەتایبەت لە بابەت نووسین و رووداوی رۆژنامەوانی و كوردەواری و خەبات و تێكۆشاندا.

زۆربەی كات، پیرەمێرد دەستپێشخەربووە و سەركەوتووش بووە لە دەستپێشخەرییەكەدا، زۆر وتراوە لەسەر ئاگری نەورۆز و گردی مامەیارە و یادەكانی جەژنی نەورۆز و سردووی نەورۆز، كە پیرەمێرد بۆ هەتاهەتایە خاوەنییەتی، هەروەك چۆن لە هێنانی پێشكەوتووترین ئامێری جیهان لەسەردەمی خۆی كە ئامێری چاپ و پاشان دەركردنی چەندین بڵاوكراوە و رۆژنامە بووە لەسەر دەستی ئەم زاتە بلیمەت و عەبقەرییەی كورد. دیارە باسی رۆڵی لە دەوڵەتی عوسمانی و پۆستە حكومییەكانی هەر ناكەم، كە دواجار هەمووی بۆ خزمەتی كورد بەكارهێناوە، بێگومان سەروەرییەكانی لە بواری فەرهەنگ و پەندەكانیش هەمیشە بە درەوشاوەیی دەمێننەوە.

جاڕنامەكەی رۆژنامەی ژیان!
ئەوەی من ئەمجارە لەم نووسینەدا باسی دەكەم، باوەڕم وایە كەس دركی پێنەكردووە، كەچی ئەمەشیان دڵنیام (پیرەمێرد) كردوویەتی، ئەویش مەسەلەی بڵاوكردنەوەی ئاگاداری (ریكلام)ە بۆ ژنهێنان لە یەكێك لە ژمارەكانی رۆژنامەی (ژیان) لە ساڵی 1936دا، كە بە پێی شارەزایی خۆم لە شێوازی نووسین و داڕشتنەكەی دیارە پیرەمێرد خۆی نووسیوێتی، بەتایبەت كە ئەو كات سەرنووسەری رۆژنامەكەش بووە و كاریگەرترین رۆژنامەی سەردەمی خۆشی بوو، هەروەك لە هەموو شارەكانی كوردستان و تەنانەت كوردانی بەغداش ئیشتراكیان تێدا هەبووە و خاوەن زۆرترین فرۆشی رۆژنامە بووە لەو سەردەمەدا.
جارێ‌ من دەقی ئاگادارییەكەتان وەكو خۆی بۆ دەنووسمەوە و دواتر درێژە بە شیكارییەكەم دەدەم:

(ژن هێنان)
ئەحمەد شكری ئەفەندی رەفیقی مەتبەعەمان، كوڕێكە نەوجوان و خوێندەوار، خەریكین ژنی بۆ بێنین، دایك و خوشك و كەس و كاری نیە تا شەڕی بوك و خەسوی لێ‌ پەیدا بێ‌.
عارەق ناخواتەوە، قومار ناكا، جگەرەناكێشێ‌، خۆش صحەتە.
(هەڕاج) كێ‌ شوی پێ‌ دەكا یا، كێ‌ كچی هەیە بیداتێ‌؟ بۆمان بنووسێ‌.

ئێوە، سەرنج بدەنە ئەو ئاگادارییە (جاڕدانە)، بێگومان ئەو كەسەی ناوی هێناوە كارمەندی چاپخانەكەی (پیرەمێرد) خۆی بووە كە چاپخانەی بەلەدیەی سلێمانی بووە، واتە ریكلام و بانگهێشتی بۆ یەكێك لە كارمەندەكانی خۆی كردووە بۆ ئەوەی ژنی پێبدەن، دوای بەدواداچوونم و بەهاوكاری هاوڕێی نووسەرم خەلیل عەبدوڵڵا و لە رێگەی مامۆستا عومەر مارف بەرزنجییەوە بۆمان دەركەوت ئەو ئەحمەد شوكریەی لە ئاگادارییەكەی رۆژنامەی ژیان ناوی هاتووە تا ژنی بۆ بێنن ئەوە (دكتۆر شۆ)ی شاعیری میللییە، كە خاوەنی سەدان پارچە شیعری میللییە و یەكێكە لە كەسایەتییەكانی شاری سلێمانی.

دكتۆر شۆ، كارمەندی سەرەكی چاپخانەكە بووە
بۆ بیرخستنەوە، پیرەمێرد، لە ساڵی (1934) چاپخانەكەی شارەوانی بەكرێ دەگرێت و مافی رۆژنامەی (ژیان) دەگرێتە ئەستۆی خۆی و ئیدی وەك رۆژنامەیەكی (ئەهلی) سەربەخۆ دێتە ژیانی رۆژنامەگەریی كوردییەوە، لە ساڵی (1937) نێوانی پیرەمێرد لەگەڵ كاربەدەستانی شاری سلێمانی لەو سەردەمە تێكدەچێت، ئەویش بەهۆی ئاژاوەی كابرایەكی توركمان، ئیتر پیرەمێرد دەكرێتە (موتەسەریفی سلێمانی) و چاپخانەكەی شارەوانی واتە (بەلەدیە)ی سلێمانی لێ دەسەندرێتەوە، دواتر لەلایەن كاربەدەستانی شاری سلێمانییەوە چەند ژمارەیەك بەناوی (زبان) لەسەر وەزنی (ژیان) دەردەكرێت، هەر بۆ ئەوەی نەڵێن (ژیان) داخراوە و نەبێتە فەوزا لە شاری سلێمانی و لای خوێنەوارانی كورد بە گشتی، چونكە (ژیان) خۆشەویسترین رۆژنامەی سەردەمی خۆی بووە و ئەو دكتۆر شۆیە-ش لەو چاپخانەیە كارمەند بووە و یەكێك بووە لە خوێندەوارەكانی سەردەمی خۆی و پیشەی تایپكردن و رێكخستنی پیتەكانی چاپخانەكەی لە ئەستۆ بووە كە قورسترین كاری چاپ بووە لەو سەردەمەدا، دیارە پیرەمێرد زۆری خۆشویستووە و ویستوویەتی ژنی بۆ بێنێت و ئەو بیرۆكەیەی بۆ هاتووە.



یەكەم ریكلام و دوا ریكلامی ژنهێنان !
ئەوەندەی من سەرنجم داوە نە لە پێش رۆژنامەی (ژیان) و نە لەدوای (ژیان)یش ئەو جۆرە ریكلام و ئاگادارییە بڵاونەبۆتەوە و راستییەكەی من زانیاری ئەوەشم نییە، كە دكتۆر شۆ لەو رێگەیەوە ژنی هێناوە یان لە رێگەیەكی تر، بەڵام ئەوەی مایەی سەرنجی من بوو، هەم داڕشتنی ریكلامەكە و هەم ئەو بایەخەی پێشی دراوە، بۆ نموونە تایتڵی بابەتەكە لە چوارچێوەیەكی جوان دانراوە و لەخوار تایتڵەكەش چەند زەخرەفەیەكی گوڵدار هەیە بۆ ئەوەی سەرنجی خوێنەر رابكێشێت.
دیارە، ئەو ئەحمەد شوكری ئەفەندی-ییەی ناسراوە بە دكتۆر شۆ كە ریكلامەكەی بۆ كراوە، یەكێك بووە لە شاعیرە میللییە ناسراوەكانی سلێمانی و ئەوەی لێی دەگێڕنەوە لە زۆربەی كۆڕ و دانیشتنە ئەدەبیی و رۆشنبیرییەكانی ئەو سەردەمەدا، ئەو زاتە شیعری میللی و هەندێكجار كۆمیدی و بەكارهێنانی وشەی شەعبی تێیاندا وتووە، بە پێی وتەی چەند هاوڕێیەكی نزیكی بێت زیاتر لە 150 هەزار شیعری كورت و میللی هەبووە و زۆربەشی لەبەر وتووە و پشتی بە نووسینەوەیان نەبەستووە، هەروەها چەند چیرۆكێكی كورتیشی هەبووە. جگە لەمەش یەكێك بووە لە كەسایەتییە خۆشەویستەكانی سلێمانی و هەمیشە لە كۆڕ و دانیشتنەكاندا رێزی زۆریان لێگرتووە و ئەویش بەهرەیەكی سەیری هەبووە لە وشەسازی و وەزن و قافیەدا.
مامۆستا ئەحمەد حسێن، لە وتارێكدا لەبارەی مامۆستا ئەحمەد شوكری، دەڵێت:  (شاعیرێكی میللی فرە شیعر بوو، وەك خۆی دەیوت فیردەوسی ئێرانم بە جێ هێشتووە ئێستا خاوەنی 150000 بەیتە شیعرم‌ و پتر لە 500 چیرۆكی كورت ‌و درێژم هەیە،  هی وایان هەیە خۆی دەدات لە پەنجا لاپەڕە ‌و هەشیانە دوو سێ دێڕە).


وتارەکانی نوسەر