(3)
ئەوەی مامۆستا باڵدار بۆ پەروەردە و فێركردن كردی
زۆرجار، نووسین لەبارەی كەسایەتییەك، یان باسكردن لەبارەیەوە، تەنیا لە چوارچێوەی ژیاننامە یان چەند بەسەرهاتێك دەمێنێتەوە، بێ ئەوەی ئاماژە بە گەورەیی نووسین و پەیام و كارەكانی بەگشتی بكرێت. بەڵام ئەوەی لەبارەی مامۆستا ئیبراهیم ئەمین باڵدارەوە هەیە، زۆر جیاوازە، چونكە هەمووان لەرێگەی كتێبە نایابەكەی (ئەلفوبێی كوردی) ناسیوومانە و وەكو دانەرێكی مەزنی بناغەی فێربوونی رێزمانی كوردی.
ئەمین باڵدار، كە پەروەردەكارێكی گەورە بوو چەندین نووسین و بابەتی لە رۆژنامە و گۆڤارەكانی سەردەمی خۆی بڵاوكردۆتەوە، كە مەبەستی لەو نووسینانە زیاتر بۆ مامۆستایان و فەرمانبەران و پەروەردەكاران بە گشتی بووە، نەك قوتابیان، چونكە ئەو كاتێك ئەلفوبێی كوردی نووسی، ئەوەشی لە بیر نەكرد كە دەبێت چەندین نووسین و وتار و رێنماییش بنووسێت بۆ ئەو مامۆستا و كەسانەی كە پەروەردەی منداڵەكان دەدەن، چونكە بناغەی رێچكەكەی مامۆستا باڵدار پەروەردەیە دواتر فێربوونە.
ئیبراهیم ئەمین باڵدار، زۆر مەبەستی بووە، بۆ پەروەردەكارانی گەورە روونبكاتەوە كە پێویستە دەست لە سزادانی منداڵان هەڵبگرن و شێوازی مۆدێرن پەیڕەو بكەن بۆ پەروەردەكردنیان
فێربوون و قسەیەكی تری باڵدار
لە یەكێك لەو وتارانەی كە مایەی سەرنجی من بووە، وتارێكی تێروتەسەلی بوو كە بەچەند ئەڵقەیەك بڵاوی كردۆتەوە بەناوی (فێربوون)، كە بەشێكی سەرەكی تەرخانكردووە بۆ مەسەلەی پاداشت و سزا، بەڵام دەبێت ئەوەمان لە بیر بێت كاتێك مامۆستا باڵدار ئەم بابەتەی نووسیوە، هیچ مامۆستایەك و بەڕێوەبەرێكی مەكتەبەكان نەبووە كە بە بێ دار و كێبڵ و گوێ راكێشان و زللە لێدان دەرس بڵێتەوە، بەڵكو گەورەترین ترسی منداڵ لە مامۆستا بوو، كە بەداخەوە دەبێت بڵێم لەو سەردەمە پەروەردە و فێربوون یەكسان بوو بە شەق و زللە و تێهەڵدان، كەچی لەو سەردەمەشدا، مامۆستا ئەمین باڵدار، دەنووسێت:
«بەتاقیكردنەوە یەكلابۆتەوە كە لە فێركردنی منداڵدا پاداشتكردن و هاندان و دڵدانەوە، لە سزادان و هەڕەشە و لۆمەكردن و گاڵتەپێكردن بە سوودترە. بەتایبەتی لەگەل ئەو منداڵانەدا كە نا ئاسایین و توانستی فێربوونیان كزە، ئەو جۆرە منداڵانە بە سزادان و لۆمەكردن و پیاهەڵشاخان ئەوەندەی تر سەركوێر و سەرلێشواو دەبن، بەڵام ئەوانەی ژیر و چالاكن لەوانەیە سوكە رەخنەیەك جاروبار سوودێكی هەبێت بۆ هاندانیان و زیادكردنی گوژم و گوڕیان».
مامۆستا ئیبراهیم ئەمین باڵدار، كاتێك لە ساڵی 1949 كتێبی (ئەلف و بێ)یەكەی تەواو كرد و دوای دوو ساڵ واتە لە ساڵی 1951 چاپكرا و لەلایەن وەزارەتی مەعاریفی عیراقی ئەو كاتە دانی پێدانرا، دواتر وەكو دەڵێن دڵی ئۆقرەی نەگرتوو لە ساڵی 1955یش كتێبی (ئەلف و بێ)یەكی بۆ گەورانیش دانا، لەبارەی كتێبی یەكەمی ئەلف و بێ-ی منداڵان، مامۆستا ئەمین باڵدار لە بیرەوەرییەكانی خۆی دەنووسێت:
«لە ساڵی 1949 وەزارەتی مەعاریف بڕیاری لەچاپدانیدا، ئەو كات خەت خۆش-ی بەناوبانگ (صبری خەتات) كە هیچ كوردی نە ئەزانی دوای رەنج و هیلاكییەكی زۆر لەگەڵیا، كتێبەكەی بە دوو مانگ، بە نقە نق بە دەستخەت نووسیەوە. وە (حاجی سوعاد سەلیم)ی رەسامیش كە هیچ جێیەكی كوردستانی نەدیبوو وە رۆژ بە رۆژ هەموو شتێكی بۆ روون ئەكرایەوە، رەسمەكانی كتێبەكەی بە جیڕە جیڕ لە ماوەیەكی درێژا تەواو كرد و لە ساڵی 1951 لە چاپخانەی (نەجاح) لە شاری بەغدا چاپكرا».
بە دوو ساڵ وێنەكانیان بۆ كێشاوە !
بە پێی وتەی ئەم پەروەدەكارە گەورەیەی كورد بێت، ئەو هەرچەندە موافەقەی وەزارەتی مەعاریفی هەبووە، بەڵام چونكە كورد بووە بە هەزار حاڵ و بە دوو ساڵ كاری نووسینەوە و دروستكردنی وێنەكانیان بۆ كردووە، بۆیە چاپەكەشی دوو ساڵ دوا كەوتووە.
مامۆستا باڵدار، دیارە نە چاپەكە و نە نووسینەوەی و نە وێنەكانی كتێبەكەشی بە دڵ نەبووە، بۆیە لە ساڵی 1953، لەلایەن هونەرمەندی گەورەی كورد بەدیع باباجان وێنەكانی بۆ كێشراوەتەوەو چاپكراوەتەوە، ئەوەتا باڵدار دەڵێت: « ئەم كتێبە لەلایەن هونەرمەند بەدیع باباجانەوە بە وێنەی رەنگاورەنگی جوانی كوردەواری رازێنرایەوە.
هەرچەندە كەمێك لە باسە ئەسڵەكە لامدا، كە مەسەلەی وتارە پەروەردەییەكانی باڵدار بوو بۆ گەورەكان، بەڵام بە پێویستم زانی كە ئێوەی خوێنەریش ئەوە بزانن كە كاتی خۆی ئەو كتێبە نازدارەی زۆربەی نەوەكانی پێ پەروەردە كراوە و فێری زمانی كوردی بووین، بەم شێوە سەخت و دژوارە هاتۆتە چاپكردن.
دەست لە سزادانی منداڵان هەڵبگرن
باڵدار-ی نەمر، لە وتارە دورودرێژەكەی لەو بەشەی كە پەیوەندی بە پاداشت و سزاەوە هەیە، رەخنەیەكی توند لە مامۆستایان و بەشێك لە دایكان و باوكان دەگرێت و دەنووسێت: «گەلێكجار هەندێك مامۆستا و دایك و باوك، كە لە منداڵێك تووڕە دەبن دادەگیرسێن و وەك دڕەندەی بەڕەڵڵای بێ جڵەو، زۆر دڵڕەقانە، پەلاماری منداڵەكە دەدەن و داخی دڵی گوشراوی پڕ لە ژان و سوێی ژیانی خۆیان بە منداڵەكە دەڕێژن. یان ئەوەی بە منداڵی لە گەڵیانا كراوە و لەسەر راهاتوون، بێ لێكدانەوە، وەك داب و دەستوورێك لەگەڵ منداڵەكانی خۆی بەكاری دەهێنن».
مامۆستا ئەمین باڵدار، زۆر مەبەستی بووە، كە بۆ پەروەردەكارانی گەورە روونبكاتەوە، كە پێویستە دەست لە سزادانی منداڵان هەڵبگرن، بۆیە بۆیان دەنووسێت:
« منداڵی وا هەیە لەبەر ئەوەی وا هەست دەكات پشتگوێخراوە، حەز دەكات خۆی بەلێدان بدات تاكو لێی بپرسنەوە، منداڵی تری وەهاش هەیە، لەسەر چاك و خراپ ئەوەندەی لێدراوە، خۆشە بووە و لێدانی لابووە بەشتێكی ئاسایی ژیان چونكە سەری لێ تێكچووە، نازانێ چی بكات تاكو سزا نەدرێت، لەوانەشە ئەو جۆرە منداڵە بێ ئاگا لەناخەوە حەز بە ئازاردانی خۆی بكات و لەزەتی لێوەربگرێت، وەك منداڵێكی سەرلێشواوی سەر بەگۆبەند بە بەڕەڵڵایی رەفتار بكات».
باڵدار، بۆ ئەمەش بیری مامۆستایان دەهێنێتەوە كە لە وڵاتە پێشكەوتووەكان ئەو جۆرە منداڵانە بە جیا دەرسیان پێدەوترێتەوە.
