سوریا و ئاساییكردنەوەی پەیوەندیی لەگەڵ توركیا

09:59 - 2024-09-08
بورهان شێخ رەئوف
63 خوێندراوەتەوە

ئەگەر بەرژەوەندیی توركیا، بۆ ئەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ سوریا ئاسایی بكاتەوە، ئەوە بێت كە ئاوارە سورییەكان بگەڕێنێتەوە بۆ وڵاتەكەیان و بەر بەهەژموون و پەلهاویشتنی كورد لە سوریا و ناوچەكە بگرێت، ئەوا حكومەتی سوریاش پاڵنەر و بەرژەوەندیی جیاواز و هاوبەشیشی هەیە بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی كە لێرەدا دەیانخەمە روو:-
1. دۆخی خراپ و داتپەینی ئابووری سوریا هۆكار و پاڵنەری سەرەكییە، بۆ ئاساییكردنەوەی ئەو پەیوەندییانە، لەم رێگەیەوە دەرگای وەبەرهێنانی زۆری بۆ دەكرێتەوە، لە كاتێكدا وەبەرهێنانی عەرەبی زۆر دابەزیوە لە سوریادا بەهۆی شەڕی ناوخۆییەوە . 
2. چارەسەركردنی قەیرانی ئاو، چونكە سەرچاوەی سەرەكی ئاوی سوریا رووباری فوراتە و سەرچاوەكەی لە توركیایە .
3. فشارەكانی روسیا، مۆسكۆ فشارێكی زۆر لە دیمەشق دەكات بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەنقەرە، ئەوەش بە ئاشكرا دیارە لە كۆبوونەوەكانی نوێنەرانی توركیا و سوریا بە ئامادەبوونی بەرپرسانی روسیا، تائێستا مۆسكۆ میوانداری چەند كۆبوونەوەیەكی لەوە جۆرەی كردووە، وەكو وتوێژەكانی مۆسكۆ لە كانونی یەكەمی 2022، بەو پێیەی روسیا یەكەم هاوپەیمانی ستراستیژی سوریایە، لە هەمان كاتدا پەیوەندی باشیشی لەگەڵ توركیادا هەیە، زۆر بەرژەوەندبی و پەیوەندیی ئابووری و توند و تۆڵیان لە نێواندایە، روسیا دەخوازێت لەم رێگەیەوە هاوسەنگی هێز لە بەرژەوەندی خۆی بگۆڕێت، پێش هەڵبژاردنە سەرۆكایەتیەكەی ئەمریكا لە تشرینی دووەمی 2024، لە كاتێكدا واشنتۆن هاوپەیمانی كوردە لە سوریا و هەر ئەو پێگە و دۆستەی هەیە لەو وڵاتەدا .
4. فراوانكردنی ناوچەی دەسەڵات و وەرگرتنەوەی جۆرێك لە رەوایەتی بۆ فەرمانڕەواییەكەی، دیارە حكومەتی سوریا دەسەڵاتی بەسەر نزیكەی 63 % خاكی وڵاتەكەیدا هەیە لە ناوەڕاست و باشوور، لەكاتێكدا تاقم و گروپە چەكدارەكانی ئۆپۆزسیۆنی نزیك لە توركیا نزیكەی 10.9% خاكی سوریایان لە بن دەستە لە باكوور، هەروەها هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) واتە كوردەكان نزیكەی 25.5 % خاكی سوریایان لە بن دەستە لە خۆرهەڵات و باكووری وڵات، لەبەر هەموو ئەوانە حكومەتی سوریا كێشەی شەرعیەتی هەیە لەسەر ئاستی ناوخۆ و نێودەوڵەتیش، بۆیە ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ توركیا گەلێك دەستكەوتی دیبلۆماسی و شەرعیەتدان بە دەسەڵاتەكەی بۆ دەگەڕێنێتەوە، لە كاتێكدا حكومەتی ئەنقەرە لە پێش هەموو وڵاتانی ترەوە رەخنەی توندی لە حكومەتی سوریا دەگرت، لەهەمبەر ئەو توندوتیژیانەی دەرهەق بە گەلەكەی ئەنجامی دابوو، هەروەها پشتیوانی توركیا لە تاقم و گروپە چەكدارەكانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا، لە نزیكبوونەوە هەردوو وڵات كاریگەری نیگەتیفی بۆ هەسەدە دەبێت و فشاری زیاتری دەخرێتە سەر، كە ئەمە مەبەستی سەرەكی ئەنقەرەیە، بەڵام ناوچەی دەسەڵاتی حكومەتی سوریا فراوانتر دەبێت .

وتارەکانی نوسەر