دانــا لوقمان بۆتانی
پێش شەڕ و هێرشەکانی داعش، ژمارەی کورد لە سنووری پارێزگای نەینەوا بەپێی ئاماری نافەرمی 600 هەزار کەس دەبوو، بەڵام ئێستا ئەو رێژەیە زۆر کەمی کردووە
دوای پڕۆسەی ئـازادی عیراق لە 2003، کورد خاوەنی زۆرترین ژمارەی دانیشتوانی ناوچە دابڕاوەکان بوو، بەشێکی زۆری پۆستە ئـیدارییەکانی پارێزگای نەینەوا لەدەستی کورددا بوون و پارێزگاری کەرکوک-يش و گرنگترین پۆستە ئـیدارییەکانی ئەو پارێزگایە کورد بەڕێوەی دەبردن .
کورد پێشتر هاوپەیمان بوون
سەرەڕای ململانێ سیاسیی و مەزھەبیی و نەتەوەییەکان و دەستوەردانی وڵاتانی ئـیقلیمیی و درووستکردنی مەترسی بۆ سەر هاووڵاتیانی ئەو ناوچانە و ھاوردەکردنی خەڵکی دیکە بۆ بۆ ناوچە جێناکۆکەکان، بەلام کورد دەرفەتێکی زۆری بۆ دروستبو لە کەرکوک و بەتایبەتیش بەشداریکردنی (یەکێتی - پارتی) وەکوو دوو ھێزی سەرەکی لە ھەڵبژاردنەکانی رابردوودا وەکو ھاوپەیمان، ئەوەش دەستکەوتی گرنگی بۆ کورد لێکەوتەوە، ھەم بۆ بەدەستھێنانی زۆرترین کورسی ھەمیش بۆ مسۆگەرکردنی پۆستە ئـیدارییەکانی ئەو دوو پارێزگایە.
ھاتنی داعش
ھاتنی چەکدارانی داعش لە ساڵی 2014دا، پاشەکەشی زۆری بە ژمارەی دانیشتووانی کورد لەو ناوچانە کرد، ئەمە چ جای لە دەستدانی بەشێکی ناوچەکانی سەر بەو دوو پارێزگایەو دواتریش لە دەستدانی بەشێک لە پۆستە ئـیدارییەکانی نەینەوا و کەرکوک و بەتایبەتی لە نەینەوا.
پێش شەڕ و هێرشەکانی داعش ژمارەی کورد لە سنووری پارێزگای نەینەوا بەپێی ئاماری نافەرمی 600 هەزار کەس دەبوو، بەڵام ئێستا رێژەی کورد لەو سنوورە زۆر کەمی کردووە، بەڵام ئەگەر بێت و کورد یەک دەنگ بێت لەناوچە دابڕاوەکان، ئەوا دەتوانێت :-
1- زۆرترین پۆستە ئـیدارییەکانی پارێزگای کەرکوک و پارێزگای نەینەوا مسۆگەر بکات .
2 - جموجۆڵی ئـابووری و گەشەی داھات بەرزتر دەبێتەوە.
3 - ھەڵی کار و دەرفەتی دامەزراندن، بۆ بەشێکی زۆری دانیشتوانی سنووری ناوچە دابڕاوەکان دروست دەبێت.
4 - لایەنی ئـاسایش و ئـەمنیەتی سنوورەکان لەنێوان ناوچە دابڕواەکان و هەرێمی کوردستان بەھێزتر دەبێت.
پێکهێنانی ئیدارەی پارێزگاکان دواکەوتن
ئێمە دەزانین کە پێکهینانی ئیدارەی ئەو دوو پارێزگایە و پارێزگای دیالەش کە بەشێکی ناوچە جێناکۆکەکان دەکەوێتە سنوورییەوە، دوای هەموو پارێزگاکانی تری عیراق هات، بە هۆی ناکۆکی نێوان نەتەوەو پێکهاتەو مەزهەبەکان و هەروەها لایەنە سیاسییەکان، ئەوەش مەترسی دروست کرد، دەنگۆی ھاتنەوەی چەکدارانی داعشیش لە سنووری سوریا بۆ عیراق موسڵ بڵاوبۆوە، لەبەر ئەوە زۆر گرنگ بوو کە حکومەتی ھاوبەش پێکهێنرا لە نەینەواو و کەرکوک و پارێزگارێکی کوردیش لە یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بۆ کەرکوک دانرا و ئێستاش هەوڵ دەدرێت پۆستی یەکە ئـیدارییەکان دابەش بکرێت، کە ئەوەش دواجار لە بەرژەوەندیی هاووڵاتیانی کەرکوک و باقی ناوچە جێناکۆکەکان دەبێت.
