هێرشە ئەلكترۆنییەكەی ئیسرائیل بۆ سەر لوبنان و ئەندامانی حزبوڵڵا -ی لوبنانی، سەرلەنوێ مشتومڕێكی لەسەر مەترسییەكانی تەكنەلۆژیاو بەدیاریكراویش تەكنەلۆژیای زانیاری و پەیوەندییەكان دروستكردۆتەوە. ماڵپەڕی گۆڤارێكی ئەڵمانیی وەك دێرشبیگڵ كە گۆڤارێكی بەناوبانگی جیهانە، گەیشتۆتە ئەوەی بنوسێت: ئەو شەڕە ئەلكترۆنییە پەیامێكی بە هەموو جیهاندا بڵاوكردۆتەوە:(ئێمەی تەكنەلۆژیا لەناو سیستەمی ژیانی ئێوەداین، ئێمەین كۆنترۆڵی پەیوەندیی ناوەندی و سیستەمی خوێن و دەمارەكانتان دەكەین، ئێمە ئەو متمانەیە ناهێڵین كە لە نێوان كۆمەڵگەو تەكنەلۆژیاكاندا هەیە)..
بێگومان لەگەڵ ئەو رووداوە تراژیدییەی لوبناندا، یان بە بیانوویەوە، نەك ئەو گۆڤارە بە تەنها، زۆر ناوەندو ناو لە جیهاندا جارێكی دی كابوسی مەترسییەكانی تەكنەلۆژیامان بیردەخەنەوە، هەم لەسەر ئاسایش و گیانمان، هەم لەسەر ژیانی تایبەت و نهێنی و زانیاری و داتای كەسی، كە هەر هەمووی لە ژێر كۆنترۆڵی كۆمپانیا زەبەلاحەكانی بواری كۆمەنیكەیشن و پەیوەندییەكاندان. رووداوەكە، ئەو ترسەی بوژاندۆتەوە كە ئێمە لە جیهانێكی ئارامدا نین. لەواقعیشدا، ئەم تێگەیشتنە هەڵە نییە، بەڵام نەوتراوی راستەقینە ئەوەیە، خودی تەكنەلۆژیا لەم جیهانە نائارامە بەرپرس نییە، بەڵكو بەرپرسیاری یەكەم و كۆتایی خودی مرۆڤ خۆیەتی.
بەڵگەنەویستێكی سادەیە كە تازە رەوڕەوەی ژیانی مرۆڤایەتی و دەسكەوتە شارستانییەكانی بەرەو دواوە ناچن. بەهۆی هەندێ رووداو و زیانەوە، یان ئاكام و دەرەنجامی نەخوازراو و تراژیدییەوە كە زادەی قەیرانی تێپەڕن لە رەوتی مێژوودا، راناگیرێن. تێزو ئایدیۆلۆژیایەكی دواكەوتووانەیە كە هەندێ لە دەركەوت و ئاقیبەتە مەترسیدارەكانی بەكارهێنانی تەكنەلۆژیا لە رێكخستنەوەو ئاراستەكردنی كۆمەڵگەی مرۆڤایەتیدا، بكرێنە پێوەر بۆ ئەوەی قەزاوەت لەبارەی ئەو گۆڕانكارییە دراماتیكی و وەرچەرخێنەرانەوە بكرێت كە خەیاڵ و بیركردنەوەی داهێنەرانەی مرۆڤ لەرێی تەكنیك و گەشەكردنی تەكنەلۆژیاوە، بۆ دەیان بوارو سێكتەری ژیانی مرۆڤایەتیان بەدیهێناوە.
ئێمە لەم سەردەمەدا، كە سەدەی بیستویەك و هەزارەی سێیەمە، ناتوانین، بگەڕێنەوە بۆ چاخی بەردین و دژی رەوڕەوەی شارستانییەت بین، ناتوانین وەك ئەوەی لە دیسكۆرسی بەشێكی ئەنارشیزمی سەرەتایی و دواتردا هەیە شارستانییەتی پیشەسازی و تەكنەلۆژی رەتبكەینەوە، بەناوی ئازادیی مرۆڤ و گەڕانەوە بۆ سروشت و لێدان لە سەرمایەداران و خاوەن كۆمپانیاكان – بۆ نموونە -بە رووتووقوتی بە شەقامەكاندا بسووڕێینەوە، یان بە سواری فیل لە چین و هیندستانەوە بڕۆین بۆ مەككە بۆ بەجێهێنانی فەریزەی حەج!، ئیتر با بەشێك لە رەخنە هاوچەرخەكانیشیان، بەتایبەتی لە بواری ئیكۆلۆژیاو ژینگە پارێزیدا، بابەتییش بن.
ئێمە لەم سەردەمەدا، ناتوانین، بە سواری فیل لە چین و هیندستانەوە بڕۆین بۆ مەككە بۆ بەجێهێنانی فەریزەی حەج!
لەوەش زیاتر، ئێمە لەم چەرخەدا ناتوانین وەك جوڵانەوەی كۆمەڵایەتیی شۆڕشگێڕانەی ڵادایتی-یەكانی(Laddite)ی ئینگلتەرای سەرەتای شۆڕشی پیشەسازیی ئەوروپای سەدەی نۆزدە، هەڵوێستی پەڕگیرانە لە داهێنانە تەكنەلۆژییەكان وەربگرین، ناتوانین وەك كرێكارانی كارگەكانی رستن و چینین و هی تر، بەهۆی بڵاوبوونەوەی هەندێ لە ئامێرو ماشێنەكانەوە كە بە سروشتی حاڵ دەبنە جێگرەوەی بەشێكی هێزی كارو دروستكردنی بێكاری، یان دابەزینی كرێی كرێكاران لە كۆمەڵێك بواردا، بێین و پەلاماری كارگەو كۆمپانیاكان بدەین و ئامێرەكانیان بشكێنین و بسووتێنین. ئەو سەردەمە تێپەڕیوە، تەنانەت خودی ئەو جوڵانەوەیە، بەپێی هەندێ توێژینەوەی مێژوویی، لەدواجاردا بۆی روونبووەوە كە ئەوە ئامێرەكان نین ناحەزیان بن و لە قوت و بژێویان دابن، بەڵكو ئەوەی روودەدات زادەی لێكەوتەكانی سەرمایەداری و دیاردەكانی چاوچنۆكیی مرۆڤ و خەونی بزنسمانە هەلپەرستەكانە كە ژیانی ئەوانیان وێرانكردووە، بۆیە ئاكام، ئەگەرچی جوڵانەوەكە، بە درێژایی سەدەی نۆزدە، چوار شەپۆلی جیاجیای بۆخۆوە بینی(1816،1811، 1873، 1879) و بە بەشێكی ئەوروپاشدا بڵاوبووەوە، بەتایبەتی لە سایەی كەشی دڵڕەقی ئابووریی دەورانی جەنگەكانی ناپلیۆندا، بەڵام دواتر كۆتایی پێهات.
ئێمە لە راستیدا ناتوانین لەگەڵ نموونەی لۆكاڵی وەك شاعیری پایەبەرز فایەق بێكەس-یشدا(1905-1948ز) بڵێین:(عیلمە ئێستا بۆتە مایەی دەردی سەر، عیلمە بۆتە واسیتەی مەحوی بەشەر، عیلمە تەسخیری ئەکەن هەر بۆ زەرەر، عیلمی چی؟ وابێ، هەزار خۆزگەم بەکەر، با وجوودی ڕادیۆ و شەمەندەفەر، تف لە عیلم و سەنعەت و سەد کارەبا، مەرحەبا ئەی جەهل و وەحشەت مەرحەبا).. هەموو دەزانین بێكەس كە ئەم شیعرە دەنوسێت لەروانگەی رەخنەیەكی سیاسیی توندەوە دێت لە بەكارهێنانی چەكی ئەتۆم لە جەنگی جیهانیی دووەمدا(1939-1945ز)، بەڵام بێگومان هەر خودی ئەتۆم، وزەیەكی بەكەڵكیشە بۆ مرۆڤایەتی. ئەمڕۆ لە دەیان بواری تری مەدەنی و پڕ سوودو بەرژەوەندیی مرۆڤ بەكاردەهێنرێت و هەموو كەرەستەیەكی تەكنەلۆژیی بۆ بەكارهێنانی ئاشتییانەی خراوەتەگەڕ، بەتایبەتی رۆڵی وزەی ئەتۆم لە بواری بەرهەمهێنانی كارەبا، بوارەكانی پزیشكی و دۆزینەوە ئاسمانییەكان و پاكژكردنەوەی ئاو(یەك لەسەر پێنجی مرۆڤایەتی ئاوی پاكی خواردنەوەی دەستناكەوێت بە بێ وزەی ئەتۆم و تەكنەلۆژیاكانی) و بواری كشتوكاڵ و هتد..
هەڵبەتە ئاراستەی فەلسەفەی و ئەدەبی و میللی لەسەر ئاستی جیهانیش كەم نین كە دژی عەقڵانییەتی تەكنەلۆژین، بەهۆی لایەنە تاریكەكانی بەكارهێنانی تەكنەلۆژیاوە، نەفرەت لەم ئاستەی شارستانییەتی مرۆڤایەتی دەكەن، بەتایبەتی كاتێك كە تەكنەلۆژیای سەربازیمان بیر دەكەوێتەوە كە بە گشتی ئامانج تیایدا، بە ناوی پاراستنی ئاسایشەوە بێت، یان مافی بەرگری لەخۆكردن، دواجار وا كەوتۆتەوە كە دەبێتە هۆی كوشتن و خوێنڕشتن، ئەمە ئەگەرچی لەسەر ئەم رەهەندەشیان تێزی جیاواز هەن و پێچەوانەی قەبارەی زیانەكان دەسەلمێنن، واتە پێیانوایە گەشەی تەكنەلۆژیای سەربازی و چەكی زیرەك یەكسانیشە بە كەمكردنەوەی كوشتنی رەمەكی و كوێرانە لە جەنگەكاندا، هاوشانە بە سنورداركردنی زیانە گیانییەكان و پاراستنی روحی سەربازو جەنگاوەران. بەهەرحاڵ، زۆر بە كورتی و سادەیی، ئەگەر تەكنەلۆژیا، زیانێكی بۆ مرۆڤایەتی هەبێت، ئەوا مرۆڤ خۆی لێی بەرپرسە، خزمەتگوزارییەكانیشی هەرگیز بە زیانەكانی پێوانە ناكرێن. لەگەڵ مارشاڵ ماكلۆهان(1911-1980ز)ی گەورە زانای كەندیی بواری كۆمەنیكەیشن -یشدا دەڵێین، تەكنەلۆژیا بۆتە پێویستی، بگرە بۆتە حەتمییەتێكی مێژوویی.
