گەڕانەوەی زەمەن

حەسەن زیرەك، جگە لە راستیی هیچی تری نەدەوت !

58

دیوی دووەمی ژیانی، كەم كەسمان بیستوومانە، یان لەبارەیەوە خوێندومانەتەوە، چونكە ئەو هەمیشە پیاوێك بووە زەوقلیی و خۆشمەشڕەب و  بە چڕینی گۆرانیی مەشهوریی گشت عالەم بووە. 
بەڵام دیوی دووەمی ژیانی، كە كەمی لەبارەوە وتراوە، من هەوڵدەدەم چەند نموونەیەكی زیندووی لەبارەوە بڵێم كە بە زاری خۆی وتراوەو  بە قەڵەمی ژنە نازدارەكەی (میدیا خانم) و هاوڕێیەكی تەمەنی نووسراون.
ئەو زاتە، حەسەن زیرەك-ە، كە هەموو ژیانی چەرمەسەریی و دەردەسەریی و (قوڕبەسەری) بووەو وەكو دەڵێن مەگەر بە مردن ئیسراحەتی كردبێ‌ ئەگینا هەر ماڵوێران و دەربەدەر بووە، بەڵام لەگەڵ ئەمانەش بە پێی سەرچاوەكان 36 ژنی هێناوەو زیاتر لە هەزار گۆرانی هەیە و هەمیشە كەیف و سەفای خۆی كردووە.
حەسەن زیرەك كە ئەمساڵ 50 ساڵ بەسەر كۆچى دوايی تێپەڕ دەبێت، لەیەكەم كتێبی خۆی پێشەكییەكی كورتی نوسیوەو بە شیعرێك باسی ژیانی مناڵی خۆی دەكات، بەمشێوەیە:
«ئەم چەند وشە، کە لەم چەند لاپەڕەیەدا، دیاری کراوە، ئەمەوێت ببێتە هۆی نەسیحەتێک، نەک هەر بۆ تۆی برای خوێندەوار، بەڵکو بۆ هەموو برایەکی کورد، کە ببێتە هۆی ئەوەی کە لە خراپە لادەن و ڕووبکەنە چاکە، چونکە چاکە چاکەی لە شوێنە و بەرێکی شیرینی هەیە، لە دونیا و قیامەت داو خراپەش، خراپەی لە دووایە.
خەڵكی بۆكانم، كوردێ خوێن پاكم
برام (حسەین) و خاتوو (ئامین) دایكم
ناوم (حەسەن)ە، باوكم (عبدالله)
خوشكم (سارا)یە كاك (مینە) كاكم
دەستی قەدەربوو، بابم كۆچی كرد
دایكم مێردی كرد، زۆر بە دەست و برد
بەو جۆرە ماڵی ئێمەی بە قوڕ گرت
بزنی دەفرۆشت، دەیگوت مانگا مرد
خوشك و برامی  وا دەربەدەر كرد
خەڵكی بۆكانی لێمان خەبەر كرد
بناغەی ماڵی لە بن دەرهێنا
سەبارەت بە مێرد گشتمانی دەركرد
هەشت نۆ ساڵە بووم، بووم بە عەمەلە
لە كار كردنا زۆر ئەمكرد پەلە
لەم دێ بۆ ئەو دێ، لەم شار بۆ ئەو شار
لەبەر بێ كەسی كەوتمە ئەو هەلە
تا یازدە ساڵی ئاوا كارم كرد
 مانگی (شەش تمەن) من بێگارم كرد
زیرەك، بەم شێوە كارەساتبارە ژیانی مناڵی خۆی دەگێڕێتەوە، كە من تەنیا كەمێكم بۆ ئێوە داناوە.

لایەنێكی تری ژیانی زیرەك، مەسەلەی ژنهێنان و ژنخواستن بووە، كە زۆری لەبارەوە دەوترێت، بەڵام راستییەكەی لای هاوڕێی تەمەنی (میرزا كەریم خۆشناوە) كە لە بەشی یەكەمی كتێبی حەسەن زیرەك و هەندێك لە بەسەرهاتەكانی، دەنوسێت: 
«حەسەن زیرەك (36) سی و شەش ژنی هانیوە لە فارس و كورد و عەجەم، بە گوفتەی خۆی كە من لە دەمی خۆیم بیستووە و زۆربەی ئەو ژنانەشی بە شێوەی (سیغە) مارەكردووە و تا ئێستاش لە ئێران و عەجەموستان ئەو شێوە مارەكردنە كە (سیغە)ی پێ ئەگوترێ، باوەو زۆریش هەڕمێنی هەیە!! بەڵام خۆشەویسترین ژنی ناوبراو (زێنێ)بووە، چەند جار لای من باسی كردووە و ئێستاش دەنگی خۆیم هەیە لەسەر شریتێكی تایبەتی كە لە ماڵی ئێمە و بۆ من تۆماركراوە و ئەڵێ: ئەگەر مردم و یان ئازاری سیلم گرت ئەوە بزانن لەتاوی (زێنێیە) هەروەك من ئەوم خۆش ئەوێ، ئەویش زۆرتر منی خۆش ئەوێ «.
حەسەن زیرەك، جگە لە هونەرە پاك و بێگەردەكەی ، تەمەنێكی ئێجگار كورت و كەمی هەبوو، (51) بەهاری بینیی، هەموو بەهارەكانیشی بە ناخۆشیی و راكە ڕاك بەڕێكرد، بەڵام لەگەڵ ئەمانەش هەمیشە راستگۆیانە قسەی دەكرد و بەسەرهاتەكانی خۆی دەگێڕایەوە، ئەوەتا لە تەمەنی 38 ساڵیی بەسەرهاتێكی خۆی دەگێڕێتەوە، كە كەم كەس ئەو بوێرییەی هەبووەو هەیە لە یاداشتیی خۆی وا بنووسێت، لەبارەی رووداوەكە، حەسەن زیرەك بە زاری خۆی دەڵێت:
«لە ساڵی 1959 كاتێ كە لە ئێستگە گۆرانیم ئەگوت، زۆرجار نامەم لە خانمێكی تەبرێزی یەوە بۆ ئەهات، باسی سووتان و كڕوزانەوەی ئەوینداری تیا ئەنوسی و داوای لێ ئەكردم كە بچم بۆلای و سەرێكی لێ بدەم و خۆمی نیشان بدەم و بەقسەی خۆش خۆش نامەكانی ئەڕازاندەوە.
ڕۆژێك وا ڕێكەوت ڕێگام كەوتە ئەو شارەی خانمەكەی تیایە. دوای بەجێ گەیاندنی كارم بەبیرم كەوتەوە كە لەم شارە خانمێك بەردەوام نامەم بۆ ئەنووسێت و داوام لێ ئەكات كە سەری لێ بدەم، ئێستاش وا گەیشتوومەتە ئێرەو ئەدرەسەكەشم لایە، ئەی بۆ نەچم سەرێكی لێ نەدەم و نیوەڕۆیەكەشم لای ئەو نەخۆم؟ پشوێك بدەم و بشزانم ئەم خانمە چی لێم ئەوێت و چ كارێكی پێم هەیە!
دەستم خستە گیرفانم و ئەدرەسی خانمەكەم دەرهێناو هەندێك سەیرم كرد و لەدوایی دا تەكسیەكم ڕاگرت و سواربووم.
بە شۆفێرەكەم وت: كاكە بێ زەحمەت ئەم ئەدرەسە ئەزانی؟
لەم كاتەدا بەدەسمەوە بوو.. نیشانی كاكی شوفێرم دا، تەماشای كرد و وتی بەڵێ پێ ئەزانم.
ــ دەباشە كاكە بمگەیەنە ئەو شوێنە.
ــ بەسەرچاو.
ماشێنەكەی وەرسوڕاند و ڕووی كردە جادەیەك، پاش ماوەیەك ڕۆیشتن لای دایە جادەیەكی تر، هەندێك ڕۆیشت و لەبەر دەرگای ماڵێك ڕایگرت.. دەستی بۆ خانووەكە درێژ كرد و وتی:
برا ئەمەیە ئەدرەسەكەت.
منیش حەقەكەی خۆیم پێداو دابەزیم، كە سەیری خانووەكەم كرد كۆشكێكی دەوڵەمەندانەم هاتە بەرچاو، هەندێك لە دار و دیوار و دەرگاو پەنجەرەكەی ورد بوومەوە و لەدڵی خۆما ئەموت باشە بچم؟ نەچم؟ كەوتبوومە دوو دڵی.. كە بیرم كردەوە تازە تا ئێرە هاتوومە چۆن خۆم ئاشكرا نەكەم و ڕاست بگەڕێمەوە! پاشان غیرەتم هێنایە بەرخۆم و چوومە بەر دەرگاكە و دەستم برد و زەنگم لێ دا.. هەندێك گەڕامەوە دواوە، وەك بڵێیت مەترسیم هەبوو لەوەی كە سەربەخۆ بۆلای ئافرەتێكی نەدیتە و نەناس هاتووم، تۆزێك بەلامەوە سەیر بوو دڵیشم بە توندی لێی ئەدا. 
دوای ماوەیەكی كورت ــ ئافرەتێكی جوان دەرگاكەی كردەوە.. كە تەماشای منی كرد وتم: ئەمەیە ماڵی فڵان خانم؟
وتی: بەڵێ ئێرەیە.. بەڵام تۆ كێی؟
وتم: من حەسەن زیرەكم، هەر ئەم وشەی لێ بیستم یەكسەر ڕەنگی گۆڕاو كەوتە پەلە پەل و وتی: ئاغای زیرەك تو خودا ڕاوەستە تا موژدە بۆ خانم ئەبەم و موژدانەی لێ ئەسێنم، ئێستا بزانێ تەشریفت هێناوە بۆ ئێرە لە خۆشیان خەنی ئەبێ و موژدانەیەكی زۆر چاكم پێ ئەدا!
ئەمەی گوت و بەغاردان بۆ ژوورێ هەڵات، هەر لەڕێگا هاواری كرد: خانم خانم.. موژدانەم بەرێ حەسەن زیرەك هات..
ئا ئەمەی وت لە دەرگای حەوشە چوومە ژوورێ.. حەوشەكەی گەورەبوو.. چەمەن و گوڵی ڕەنگاو ڕەنگی تیابوو.. چواردەوریشی بەدارسێو و هەرمێ و هەڵووژە و داری تری سێبەری دەورەدرابوو هەموو داری ڕێك و جوان بوون.. دیمەنی حەوشەكەیان ڕازاندبۆوە.. بەناو حەوشەكەدا بەرەو ژوورێ ئەڕۆی چەند پلیكانەیەك سەر ئەكەوێ باڵكۆنێكە بەسەر حەوشەكەدا ئەڕوانێ.. لەم كاتەدا من لەژێر باڵكۆنەكە لەنێو حەوشەكە وێستابووم.
خانم بە غاردان هاتەدرە و وتی: كوا حەسەن زیرەك؟
كە تەماشام كرد چ ببینم.. سوبحانەڵڵا (احسن الخالقین) لە دڵی خۆما گوتم:
خودایا.. ئەم ئافرەتەت چۆن وا بەجوانی و ڕێك و پێكی و بێ عەیبی دروست كردووە؟؟!! لەجوانی و ناسكی ئەم ئافرەتە بەڕاستی سەرم سوڕمابوو! خانم گەیشتە سەر باڵكۆن و تەماشایێكی منی كرد و گوتی:
كوا حەسەن زیرەك؟
وتم: من حەسەن زیرەكم خانم گیان!
خانم كە ئەمەی لەمن بیست وەك بڵێی جامێ ئاوی ساردت بەسەریا كردبێت.. سەری لێ شێوابوو.. شتی وای باوەڕ نەئەكرد كە حەسەن زیرەكی ناودار پیاوێكی ئاوا قەیرە و ڕەنگ پیاو بێت، بێگومانم لە دڵی خۆی وایزانیوە كە حەسەن زیرەك كوڕە لاوێكی زۆر جوان و ناسكە و جوانی یەكەی لە دەنگە خۆشەكەی دڵگیرترە. بەڵام لە خەوە خۆشەكەی داچڵەكی بەجوانی سەیری كردم و هەر لەبەر پێم تا تۆقی سەری ڕوانیم..
لە دوایە لە دەمی دەرچوو وتی: خۆزیا هەر لە دوورەوە دەنگم بیستبای ئاغای زیرەك!! وای ئەزانی گوێم لێ نەبوو.. منیش وەسەر خۆم نەهێنا..:».

*بۆ ئەم بابەتە سوودم وەرگرتووە لە كتێبی (چریکەی كوردستان) و (حەسەن زیرەك و بەسەرهاتەكانی) و (حەسەن زیرەك چریكەیەك بۆ شادی).