شۆڤێنیزمی عەرەبی و دروشمی ”برایەتیی كورد و عەرەب”

09:34 - 2025-08-05
مامۆستا جەعفەر
104 خوێندراوەتەوە

ماوەیەكە شەپۆلی شۆڤینیزمی عەرەبی دواكەوتوو، سەرلەنوێ لەناو بازاڕی سیاسی بەغدا، لە هەڵكشاندایە

 

لە نێوان داگیركەر و داگیركراودا برایەتی نییە. كەسێك بە چەكەوە هەڵدەكوتێتە سەرت: ماڵت داگیر دەكات و ژن و كچەكانت و زەوی و موڵكت بە تۆپزی لێدەسێنێت (بڕوانە: بەیانەكەی ماهر عەبدولڕەشید)، برای چی و برازای چی؟ داگیركەر ناتوانێت و نایەوێت ببێتە برای تۆ، هەی كۆلكە سیاسی، كۆیلەی ساویلكە! ئەی خاك داگیركراو ئیتر خۆگێلكردن بەسە! ئەم دروشمە سیاسییە ناعەقڵانییە سواوە، دەبێ رەوانەی گۆڕستانە لە بیركراوەكانی رابردوو بكرێت.
ماوەیەكە شەپۆلی شۆڤینیزمی عەرەبی دواكەوتوو، سەرلەنوێ  لەناو بازاڕی سیاسی بەغدا، لە هەڵكشاندایە. ئەوەی سەیرە، هەندێك ئەندامی پێشووتری ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق، كەوا سووری بەر لەشكرن. هەر كەسێك  رەخنە لە حكومەتی هەرێم بگرێت، ئەوە زۆر ئاساییە، ئەگەر لێدوانێكی توند دژی سیاسەتی حكومەتی هەرێم بدرێت، ئەوەش دەخەینە سەرچاوان، بەڵام كەسێكی كۆنە دادوەری سەردەمی سەدام وەكو (وائل عەبدوللەتیف)، بڵێت: ”كوردستان خاكی ئاشوورییەكانە و كورد میوانە”، ئەمە رێك قسەی (میشێل عەفلەق و شبلی ئەلعەیسمی) و سەرانی تری بەعس و شۆڤێنستەكانە. 
ئەندامێكی پێشووتری ئەنجومەنی نوێنەران (كازم ئەلسەیادی) بە ئەوپەڕی بێشەرمییەوە دەڵێت : «دەبێ هێرشی سەربازی بكرێتە سەر هەرێمی كوردستان، سلێمانی، سلێمان قانوونی دایمەزراندووە. زاخۆ بەشێكە لە موسڵ و هەولێر شارێكی ئاشوورییە».
بێگومان من خۆم لەو ئاستەدا نابینم وەڵامی ئەمانە بدەمەوە، پێشمخۆش نییە بەرامبەر ئەم شاڵاوە شۆڤێنستییە، بەهەمان عەقڵی دواكەوتوو، بەرسڤ بدرێنەوە. 
ئەم شەڕی پروپاگەندەیە، سەرەتایەكە بۆ هێرش و پەلاماردانی سەربازیی، ئەمە هەمووی زەمینە خۆشكردنە و بۆ ئامانجێكی سیاسییە. ئەگەر هەندێك لەو عەرەبە شۆڤێنستانە حەز دەكەن (مێژوو) بكرێتە پێوەر، فەرموون ئەوە گەز و ئەوە مەیدان.
تا ساڵی 17هـ ( 639 ز ) شاری مەداین(سەلمان پاك)، پایتەختی دەوڵەتی ساسانی بووە، كە دەكەوێتە  30 كم باشووری خۆرهەڵاتی بەغداوە. بەگوێرەی (تأريخ الطبري) مێژووی تەبەری، هیچ عەشیرەتێكی عەرەب لەو ناوچەیە نەبوون.
نیشتمانی ئەسڵی عەشیرەتەکانی: شەمەر، جبور، حەدید و عەنزە، كەركووكە یان (نەجد و عەسیر ) و بیابان و بادی؟
بەڵگەنامەی رۆمانیی لەبەردەستە، كە ساڵی 360ز، پێش ئەوەی چەمكی كوردستان داسەپێنرێت نووسراوە، چەمکی كوردۆئێنا corduene  هەبووە، واتە: نیشتمانی كورد. سەركردەیەكی عەسكەری و مێژوونووس، بە هێزێكی گەورەوە هاتووە و ماوەیەك لەشكربەزی لە كوردۆئێنا كردووە (لە رۆژئاوای رووباری دیجلە) و زۆر شارەزای مێژووی ناوچەكە بووە.
ئەممیانۆس مارسیلینۆس(315-395)، كە سەركردەیەكی عەسكەری بووە و بە هێزێكی گەورەوە رووی كردۆتە كوردستان. زانیارییەكانی دەستی یەكەمن. 
ئەم كەسە كورد نەبووە تا گومان لە راستگۆیی و ناڕاستگۆیی بكرێت، هەر كەسێك زانیاریی  زیاتری دەوێت: ئەم مێژوونووسە، ناوەكەی بە لاتینی بەم شێوەیە دەنووسرێت -  Ammianus Marcellinus ، ناوی كتێبەكەی (مێژووی رۆمە)، بۆ زۆربەی زمانە ئەوروپییەكان وەریانگێڕاوە.
من باسی دەوڵەتی میدیا و شوێنەوارە دێرینەكان ناكەم، باسی لێكۆڵینەوی DNA ناكەم، كە دامەزراوە زانستییە نوێیەكان بڵاویانكردۆتەوە. زانیارییە نوێیەكانی بواری DNA دەریدەخەن، لە كوردستانەوە شۆڕشی كشتوكاڵی بە دنیادا بڵاوبۆتەوە. تەنیا سەیرێكی سەرچاوە فارسی و عەرەبییە كۆنەكان بكەین، تێدەگەین دانیشتوانی رەسەنی ئەم وڵاتە كێ بوون؟
كتێبەكەی د. جەمال رەشید (ظهور الكرد في التاريخ )، سەدان بەڵگە دەخاتە بەردەست، كێ دانیشتووی رەسەنی ئەم وڵاتەیە؟
حەیف كورد، نامەكەی چەرچڵی پشتگوێ خستووە و پێوەی پابەند نەبووە. ئەو بە مەلیك فەیسەلی یەكەمی وتووە: ئێمە نەهاتوین ئیمپراتۆریەت بۆ تۆ دروست بكەین، لە چیای حەمرینەوە بۆ خوارووی عیراقە، لە حەمرین بۆ سەرەوە كوردستانە. گەڕانەوە بۆ مێژووی راستەقینەی دەوڵەتی عیراق، كێشەكە بە قازانجی عەرەبە شۆڤێنستەکان یەكلاناكاتەوە. دوور بكەونەوە لە زمانی شەڕ، زمانی سەدام، میشێل عەفلەق و ماهیر عەبدولڕەشید و ....هتد.
*ئەندامی یەكێتی نووسەرانی جیهان PEN

وتارەکانی نوسەر