وردتر

سەردەمی دووەمی ناتۆ

بەپێچەوانەی پێشبینی و لێكدانەوەكانی دوای كۆتاییهاتنی جەنگی سارد، رێكخراوی پەیمانی باكووری ئەتڵەسی (ناتۆ) نەك بەرەو پووكانەوە نەڕۆیشت، بەڵكو بەپێچەوانەوە لەم چەند ساڵەی رابروودا ئەو رێكخراوە لەسەر رێگەی بەدەستهێنانی پێگەی گرنگتر و هەستیارترە و زۆرجار دەبێتە ئەلتەرناتیڤی رێكخراوەكانی وەك نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەوانی تر.
ناتۆ رێكخراوێكی سەربازیی نێودەوڵەتییە و لە ساڵی 1949 لەسەر بنەمای پەیمانی باكووری ئەتڵەسی دامەزراوە كە لە 4ی نیسانی 1949 لە واشنتۆن ئیمزا كراوە. لە رووی بنچینەییەوە ناتۆ سیستمی بەرگریی بەكۆمەڵە، وڵاتانی ئەندام لە وەڵامی هەر دەستدرێژی و هێرشێكی لایەنە دەرەكییەكاندا بەرگری لە یەكتری دەكەن.
ئەم رێكخراوە بایەخی سیاسی و ستراتیژیی گەورەی هەیە لەسەر ئاستی جیهان. هەرچەندە ناو و كار و كارنامەكەی پەیوەست بووە بەسەردەمی جەنگی ساردی نێوان هەردوو بلۆكی سۆشیالیزم و كاپیتالیزمەوە، بەڵام ئەو پێشبینی و لێكدانەوانە كورتیانهێنا كە پێیان وابوو لە دوای ئەو جەنگە، ئەرك و ماهیەتی ئەم رێكخراوە پاشەكشە دەكات، بەڵكو لەگەڵ پێشهاتەكاندا خۆی ئەپدەیت و تەنانەت ئەپگرەیتیش كردەوە. 
لە رووی مێژووییەوە بایەخی ئەم رێكخراوە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی جەنگی سارد، بەتایبەتی كە سێ زلهێزی وەك ئەمریكا و فەرەنسا و بەریتانیا هەم هەڵسوڕێنەری سەرەكی ناتۆ بوون، هەمیش ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بوون. واتە بەجۆرێك لە جۆرەكان ئەم رێكخراوە و وڵاتە ئەندامەكانی تری بوونە درێژكراوەی یەكتری و بوونە بەربەستیش لە بەردەم گەشەكردن و فراوانبوونی رووبەری بلۆكی سۆشیالیستی، بگرە گەمارۆدان و  ناچار بەپاشەكشەكردنی یەكێتی سۆڤێەت و پاشان روسیای فیدراڵ.
لە رۆژگاری ئەمڕۆدا، پەیمانی ناتۆ بایەخێكی ستراتیژیی هەیە بۆ هەریەك لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و تا رادەیەكی زۆریش ئەوروپا، بەو پێیەی دەبێتە چەتری كۆكەرەوەی وڵاتە دۆست و هاوپەیمانەكان و ئەوانەی لە رووی ستراتیژییەوە نزیك یان هاوشێوەن، ئەمە جگە لە هەندێك وڵات كە بەهۆی پێگەی جیۆپۆڵەتیكی یان هی ترەوە هەمیشە جێگەی بایەخپێدانی هەر دوو بلۆكەكە بوون، بەتایبەتی لە دوای بەهێزبوونەوەی روسیای سەردەمی ڤلادیمیر پوتن و بەدەستهێنانەوەی رۆڵ و پێگە هەرێمایەتی و جیهانییەكەی، هەر لە جەنگی ناوخۆیی سوریاوە تا دەگاتە بارودۆخی وڵاتانی وەك ئۆزبەكستان و تەنانەت ئەوەی ئێستاش لە ئۆكرانیا روودەدات، یان ئەوەی رەنگە لە داهاتووی نزیك یان دووردا لە وڵاتانی وەك لیتوانیا و لاتیڤیا و ئیستۆنیا و تەنانەت مۆڵدۆڤاش رووبدات.
وردتر، لەم سەردەمە و تەنانەت لە قۆناغی نزیكی داهاتووشدا رێكخراوی پەیمانی باكووری ئەتڵەسی (ناتۆ) وەك چەتری كۆكەرەوەی هاوپەیمان و دۆستەكان دەبێت و رەنگە رۆژ بە رۆژ بەهێزتر و فراوانتر بێت، هەم بۆ دژایەتیكردن و سنووردانان بۆ روسیا، هەمیش بۆ سەپاندن و جێگیركردنی ئەجێندایەكی هەرێمایەتی و جیهانی، بێگومان زۆرجاریش دەبێتە ئەلتەرناتیڤی كار و چالاكی رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان كە شەرعیەتی كار و پڕۆژەی جیهانییان هەیە، بەو پێیەی ئەمریكا و دۆست و هاوپەیمانەكانی رەنگە نەتوانن لەو رێكخراوانەدا ئەوەی دەیانەوێت بیكەن، بەڵام ناتۆ زۆر بۆشاییان بۆ پڕ دەكاتەوە.