بۆردومانی گوندی پەرەخی زاخۆ لە 2022 _ 7 _20، نێوانی عیراق و توركیای بەجۆرێك ئاڵۆزكردووە، هیچ كەس و لایەنێك تەنانەت بە خودی دەوڵەتی توركیاشەوە، چاوەڕێی شتێكی ئاوای نەدەكرد، ئەم رووداوە بە بەراورد بە هەر كردەوەیەكی دیكەی توركیا لە ناوچەكەدا هەم قەبارەكەی گەورەتر بوو هەم كردەوەیەك نەبوو كە گەریلا و سەرباز و هەر جۆرە چەكدارێك شەهید بكات و توركیا وەك چالاكی بۆخۆی لە دژی تیرۆر هەژماری بكات.
خۆپیشاندان و ناڕازییەكان لە پێشوودا
لە ساڵانی رابردوودا چەندە هاووڵاتیانی ناوچەكانی شیلادزێ و ناوچە سنوورییەكان و لە شارەكانی كوردستان و عیراقدا خۆپیشاندان بکرایە و ناڕەزایەتییان دەربڕیایە، بەڵام هیچ لایەن و حكومەتێكی وەك هەرێم و ناوەند وەك ئەمڕۆ لەسەر بۆردومانەكانی توركیا نەدەهاتنە دەنگ، ئەمەش دەرفەتی زیاتری بۆ توركیا رەخساندبوو بەردەوام بێت لە كردەوە دوژمنكارانەكەی دژی خاكی هەرێم و عیراق، بۆیە ژمارەی شەهیدەكان لەو ناوچەیەدا گەیشتە نزیكەی 140 شەهید و 204 بریندار.
بە بەراورد بە تەواوی ناڕەزایەتییەكانی پێشوو دژی لەشكركێشییەكانی توركیا، رووداوی ئەمجارەی پەرەخ، هەم بەهێزتر و هەم توندتر لایەنە كوردستانی و عیراقییەكانی هێنایەسەر خەت و بڵاوكردنەوەی بەیاننامە و هەڵوێستی خۆیان پیشاندا، ئەگەر لە پێشوودا ئەم كۆدەنگییە عیراقییە دژی هەر لەشكركێشییەك و دژی خوێنی هەر هاوڵاتییەكی كورد یان عەرەب هەبوایە، ئەوا رەنگە ئەوەی ئەمڕۆ لەنێوان عیراق و توركیادا دەگوزەرێت، رووینەدایە و نەگەشتایە بەم ئاستە توندە.
كورد و بۆچوونەكەی ئەلفرێد بلوێتز
ئەلفرێد بلوێتز پێیوایە «هەموو ئەو كۆمەڵكوژیانەی لەلایەن وڵاتێكە دژی هاووڵاتی وڵاتێكی دیكە دەكرێت و رای گشتی جیهانی لە ئاستیدا بێدەنگ دەبێت، پەیوەستە بە لەناوبردنی نەوەی خراپی مرۆڤەوە» مەخابن ئەگەر بێدەنگی جیهانی لەئاست ئەو ژمارە زۆرەی هاووڵاتی كورد كە بە دەستی دوژمنانی كورد شەهید كراون، بەراورد بكەین بە رووداوەكەی پەرەخ، ئەم جیاوازییە لەنێوان خوێنی «عەرەب و كورد»دا، هەڵگری هەمان دیدو بۆچوونەكەی ئەلفریدە و بێدەنگی گشتیی جیهانییە لەبەرامبەر مرۆڤی كورددا كە ئەمەش مایەی دڵتەنگی و خەمی گەورەیە.
ئەوەی لە دنیابینی هەردوو نەتەوەی سەردەستی تورك و عەرەبدا هەیە لە ئاست كورددا، پێویستە بسڕێتەوە و چیتر كوردیش وەك نەتەوەیەك لێی بڕوانرێت كە كوشتنی هاووڵاتی كورد جیاواز نەبێت بە هەر هاووڵاتییەكی عەرەبی عیراقی یان هەركەسێكی دیكە. بڕوابوون بە رۆحی تاكی باڵا، لە ماوەكانی رابردوودا وایكرد بێدەنگییەكی گشتی هەبێت بەرامبەر مەرگی كورد بەدەستی دراوسێكانی كوردستان، ئەمەش بۆچوونێكی «سەمانسا پاوەر»ی نووسەری ئەمریكیمان بیردێنێتەوە لەسەروبەندی «تاوانی ئەنفال»دا كە دەڵێت «بەبۆنەی نەبوونی میدیایەكی كوردییەوە بۆ پیشاندانی تاوانی ئەنفال، جیهان بێدەنگی هەڵبژارد لە تاوانەكە» لەم روانگەیەوە پێویستە حكومەتی عیراق هەم هەرێمی كوردستان بە خاكی خۆی بزانێت و هەم كوردیش بە بەشێك لە هاوڵاتی و پێكهاتەیەكی عیراق بزانێت و بەرگری لێ بكات و بەرگری لە خوێنی بەناهەق رژاوی كوردیش بكات.
كۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران
رۆژی شەممە 23_7_2022 ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق كۆبووەوە بە ئامادەبوونی وەزیری دەرەوەی عیراق، ئەم كۆبوونەوە بەپەلەیە بە یەكێك لە دیارترین ئەو هەڵوێستانە دادەنرێت كە عیراق دژی توركیا گرتوویەتیەبەر، دوای لێكۆڵینەوەی ئەو لیژنانەی پێكهێنرا، وەزارەتی دەرەوەی عیراق لە راگەیەنراوێكدا ئاماژە بەوە دەكات توركیا دوو هەزار و 740 جار پێشێلكاری دژی عیراق و هەرێمی كوردستان کردووە. ئەمەش بۆخۆی مایەی رەخنە و گلەییەكی زۆرە كە لەو ماوەیەدا توركیا ئەو هەموو پێشێلكارییەی کردووە، دەسەڵات لە هەرێم و لە بەغدا لە كوێ بوون و بۆچی بێدەنگ بوون لەو كارەساتە؟
سەرۆك ئەركانی سوپای عیراق «فەریق روكن عەبدولئەمیر رەشید یارەڵڵا» رایگەیاندووە ساڵی رابردوو توركیا تەنها «40» خاڵی سەربازی لە سنوورەكانی هەرێمدا هەبووە، بەڵام ئەمساڵ 100 بنكەی هەیە، ئەمە جگە لەوەی بەقسەی سەرۆك ئەركان بێت 376 كیلۆمەتر لەسنووری نێوان هەرێم و توركیادا هیچ هێزێكی عیراقی تێدا نییە، ئەمانە هەموو جێگەی پرسیارە لەماوەكانی رابردوودا ئەو بێ ئاگاییە بۆ گەیشتۆتە ئەو ئاستە و بە پیلانی كێ و بۆچی سنووری عیراق بێ پەرژین بووە؟
عیراق لە چاوەڕوانی ئەنجومەنی ئاسایشدا
هێزە سیاسییەكانی عیراق نەدەبوو چاوەڕێی ئەنجومەنی ئاسایش بكەن لە كاتێكدا ئەوان بەڵگەیان لەلایە توركیا بەچەكی قورس هێرشی كردۆتەسەر گەشتیارەكان و سەروەری خاكی عیرقی پێشێلكردووە و لەناوچەی شەشدارانیشدا ملیۆنان درەختی بڕیوەتەوە و بۆ خۆی بردووە. ئەگەرچی عیراق باڵیۆزی خۆی لە توركیا بانگكردەوە، ژووری بازرگانی عیراقیش داوای بایكۆتی كاڵای توركی دەكات، بەڵام هێشتا هەڵوێستەكان بە هێندەی ئەوە بەهێز نابن كە عیراق بە كۆدەنگی تەواوی هێزە كوردستانی و عیراقییەكانی ناو ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقەوە، بڕیار لەسەر وەدەرنانی هێزە بیانییەكانی ناو خاكی عیراق و هەرێمی كوردستان بدەن.
ئەگەر عیراق هەر هەنگاوێكی توند دژی توركیا بهاوێژێت، ئەوا توركیا چەندان هەنگاوی هەیە دژی عیراق، لەسەروو هەمووشیانەوە «ئاو» و «ناردنی تیرۆر»، لەم روانگەیەوە و لە روانگەی گەورەیی خەونی ئەردۆغانیشەوە، پێناچێت توركیا لە خاكی عیراقدا بچێتە دەرەوە و ئەو پرۆژە مێژووییەی توركیا لە ناوچەكەدا هەیەتی، بە هاوكاری هێزی دیكەی هەرێمی و عیراقی، هەڵبووەشێنرێتەوە و هێزی عیراقی بڕۆنە جێگایان، چونكە ئەوە چەندانبارە رەنگڕێژكردنەوەی نەخشەی ناوچەكەیە بۆ توركیا و عیراق و هەرێمی كوردستانیش.
دەرئەنجام
وتاری ناسیۆنالیستی عەرەبی «شیعە و سوننە» لە پرسی هێرشەكەی سەر سەیرانگەی پەرەخدا، بەجۆرێك لە جۆرەكان ناكۆكییەكانی تێپەڕاند ئەگەر بەشێوەیەكی كاتیش بێت، بەڵام دەبوو ئەم وتارە لەپێناو خوێنی كورد و داگیركردنی كوردستانیش بوایە نەك تەنها بۆ پێكهاتەیەكی عیراق و بێدەنگیی بكرێت لە هەر پێكهاتەیەكی دیكەی عیراق.
لەشکرکێشی سوپای تورکیا بۆ سەر خاکی عیراق
