راپۆرتی/ رەوەست نەوزاد
ئێستا شاری هەولێر لە رووی پانتاییەوە گەورەترین شاری هەرێمی كوردستانە بەو هۆیەشەوە قەرەباڵغترین شارە كە ژمارەیەكی زۆر لە دانیشتوان و ئۆتۆمبێل تێیدا هەیە، ئەوەش کاریگەری راستەوخۆی هەیە لەسەر پیسبوونی ژینگەی شارەکە، بۆ پاراستن و پاكردنەوەی ژینگەكەی پێویستی بەڕێژەیەكی زۆر سەوزایی هەیە، هەرچەندە هاووڵاتیان و لایەنی پەیوەنداری حكومەت رێژیەك دار و درەختیان رواندووە، بەڵام رێژەكە زۆر لە رێژەی ستانداردی جیهانی بۆ سەوزایی کەمترە.
هەرێم عوسمان هاووڵاتیەکی هەولێرە و دەڵێت، بەراورد بە 20 تا 30 ساڵی رابردوو رێژەی دانیشتوان و بینا و ئۆتۆمبێل لە هەولێر زۆر زیاتر بووە، ئەوە بێجگە لە دانانی سەدان موەلیدە و کارگە كە هەموویان هۆكارن بۆ پیسبوونی ژینگە، بۆیە پێویستە رێژەی سەوزایی و دارستان زیاتر بكرێت، راستە هاووڵاتیان لەبەردەرگای ماڵەكانیان دارێكی زۆریان رواندووە یان حكومەت ژمارەیەك پاركی دروستكردووە و لەسەر شەقامەكانیش داری رواندووە، بەڵام هێشتا رێژەکە کەمە بۆ پاکبوونەوەی کەشوهەوای شارەکە.
رێژەی سەوزایی لە هەولێر نزیکەی ٪13 یە لە کاتێكدا رێژەی ستاندار بۆ هەر شارێک ٪30
رێژەی سەوزایی هۆكارێكە بۆ دابەزاندنی پلەی گەرما
زۆریی رێژەی سەوزایی و دارستان بێجگە لەوەی سوودی بۆ پاك راگرتنی ژینگە هەیە لەهەمانكاتیشدا هۆكارێكە بۆ دابەزاندنی پلەی گەرما لەسەر زەوی و شارەکە لە کاتێکدا لە وەزری هاویندا پلەی گەرمی بەرز دەبێتەوە بۆ سەروو 50 پلەی سەدی و چارەسەری ئەو گرفتە تەنها بە زیادکردنی رێژەی سەوزایی دەکرێت.
سەروەر وەیسی لێپرسراوی بەشی راگەیاندنی بەڕێوەبەرایەتی ئەندازەی پاركەكانی هەولێر رایگەیاند، سنووری كارەكانی ئێمە ناو سنووری سەرۆكایەتی شارەوانی هەولێرە واتا تا شەقامی 150 مەتری ئێستا رێژەی سەوزایی تیایدا بەنزیكەیی %19,5 یە.
لەناو سەنتەری شاری هەولێر 22 پارك و 177 دارستان و 84 دورگە ناوەندی دارستان و 22 پشتێنەی سەوزایی و 33 شوێنی شورەی دار هەیە كە رووبەرەكەی دەکاتە 4 ملیۆن و 185 هەزار و 425 مەتر دووجا.
وتیشی، لەساڵی 2019 تائێستا زیاتر لە 591 هەزار دار لەلایەن بەڕێوەبەرایەتییەكەمان روێنراوە ئەمەش جگە لەژمارەی ئەو دار و سەوزاییەی لەلایەن هاووڵاتیانەوە روێنراوە، بەپێی رێژەی ستانداردی جیهانی پێویستە رێژەی سەوزایی%30 بێت و لەپلانماندایە لەساڵی 2024 بیگەیەنینە %20 و لەوانەیە لەساڵانی 2028 بۆ 2029 رێژەكە بۆ %30 بەرز بکەینەوە.
بەرهەمی شەتڵگەکانی ناوخۆ دەڕوێنرێت
ئاودان و پارێزگاریکردن لەو دارو درەختانەی روێنراون هۆکارێکی گرنگە بۆ مانەوەیان، لێپرسراوی بەشی راگەیاندنی بەڕێوەبەرایەتی ئەندازەی پاركەكانی هەولێر دەڵێت، رۆژانە دار و سەوزاییەکان لەڕێگەی 100 تەنكەرەوە ئاو دەدرێن كە 85 یان گرێبەستن و 15 شیان حكومین، جگە لەوەش 75 بیری ئیتیوازی ئاوی خاوێنمان هەیە سەڕەرای ئەوانەش رێژەیەك ئاوی قورسی ماڵان بەفلتەر خاوێن دەكەینەوە و دارەكانی پێ ئاو دەدەین، ئەمساڵ تائێستا 2 ملیار لیتر ئاوی خاوێن و هەزار و 814 ملیۆن لیتر ئاوی قورسمان بۆ ئاودان بەكارهێناوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا كێشەی ئاودانمان بۆ دروست دەبێت لەبەرئەوەی تەنیا ئەمساڵ 15 بیر وشکی کردووە.
پێشتر ئەو دارانەی لەسەر شەقام و پارکەکاندا دەڕوێنران لە ئیتالیا، توركیا، ئێران و سوریا و گوڵیش لە هۆڵەنداوە دەهێنران، بەڵام ئێستا 30 شەتڵگەی ناوخۆ هەیە و دار و گوڵی ئەو شەتڵگانە دەڕوێنرێن کە بۆ کەشوهەوای شارەکە گونجاون.
سەروەر وەیسی لێپرسراوی بەشی راگەیاندنی بەڕێوەبەرایەتی ئەندازەی پاركەكانی هەولێر دەڵێت، لەداهاتوودا پڕۆژەی (ماڵ بەماڵ) یان دەبێت كە پێویستە هەر ماڵێك دارێك لەبەردەرگاكەی خۆی بڕوێنێت و لە ساڵی داهاتووەوە دەچێتە بواری جێبەجێ کردنەوە.
پێوانەی وردی رێژەی سەوزایی نییە
هاوکات دڵشاد حسێن بەڕێوەبەری فەرمانگەی ژینگەی هەولێر رایگەیاند، رێژەی سەوزایی لە شاری هەولێر ئێستا نزیکەی %13 یە، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە تائێستا لەهەولێر هیچ شتێكی وامان نییە بزانین رێژەی سەوزایی لەشارەكە و تەنانەت هەرێمی كوردستانیش بە وردی چەندە.
وتیشی، بڕیارمانداوە هەموو پڕۆژە جۆراوجۆرەكانی وەك پیشەسازی، نیشتەجێبوون، بازرگانی و وەبەرهێنان کە دەکرێت رێژەی %25ی بکرێتە سەوزایی بە درەخت نەک چیمەن، لەبەرئەوەی درەخت كاریگەریی لەسەر زیادكردنی ئۆكسجین و كەمكردنەوەی دوانەئۆكسیدی كاربۆن هەیە و هەر کەسێكی دارێک ببڕێتەوە سزاكەی رواندنی پێنج درەختی نوێیە.
