رۆژئاوای كوردستان لەبەردەم هەڕەشەكانی توركیادا

راپۆرتی -  سەرتیپ جەوهەر

چەند رۆژێكە هێزێکی هاوبەشی ( روسیا، سوریا و هەسەدە) بە درێژایی سنووری شاری قامیشلو و خۆرهەڵاتی ئەو شارە بەرامبەر بە هێزەکانی توركیا هاتوچۆ دەكەن و چاودێریی ئەو سنوورە دەكەن، هاوكات باس لە جێگیركردنی هەشت  فڕۆكەی شەڕكەری روسیا لە فڕۆكەخانەی قامیشلو دەكرێت، گوایە بەهۆی ئەگەری پەلاماردانی توركیاوە هێنراونەتە ئەو فڕۆكەخانەیە كە ئێستا لەژێر كۆنترۆڵی دەوڵەتی سوریادایە.
لەبەرامبەردا ئەمریكا بە ناڕاستەوخۆ ئەنقەرەی لە ئەگەری هێرشی سەربازیی بۆ سەر رۆژئاڤای كوردستان (باكووری خۆرهەڵاتی سوریا) ئاگاداركردۆتەوە. بەڵام هەموو ئەو دیمەنانە، لە مەترسی پەلاماردانی رۆژئاڤای كوردستان لەلایەن سوپای توركیاوە كەم ناكەنەوە، چونكە بۆ كورد نە ئەمریكا و نە روسیا جێگەی متمانە نین و چەند جارێك لە چوارچێوەی رێكەوتنی دووقۆڵی بەشێك لە خاكی سوریایان رادەستی توركیا كردووە! 
لە سەرەتا 2018 دا روسەكان عەفرینیان رادەستی توركیا كرد لە چوارچێوەی رێكەوتنێكی دووقۆڵی و دوای ساڵێكیش واتە كۆتایی 2019 ئەمریكییەكان سەرێكانی تا گرێ سپیان بە درێژایی 120 كیلۆمەتر و قووڵایی 35 كیلۆمەتر رادەستی سوپای توركیا و گروپە تیرۆریستەكان كرد.
پێدەچێت ئەو پێشهاتە نوێیەی ناوچەكە، بەشێكی پەیوەندیی بە شەڕی ئۆكرانیاوە هەبێت، هەرچەندە لێكدانەوە و شرۆڤەی جیاوازی بۆ دەكرێت، بەڵام ئەوەی لێمانەوە دیارە، توركیا هەڕەشەی جددی پەلاماردانی رۆژئاڤای كوردستانی كردووە و هێزەكانی سوریای دیموكراتیش ئامادەکاریان لە شار و شارۆچكە جیاوازەكانی ئەو سنوورانەوە كردووە كە توركیا هەڕەشەی پەلاماردانیان دەکات.
ئەو هەڕەشانەی توركیا لێكدانەوەی جیاوازی بۆ دەكرێت كە دەتوانین لە چەند ئەگەرێكی جیاوازدا بیانخەینەڕوو  كە هەریەكەیان رەهەند و وردەكاریی دیكە لەخۆدەگرێت.
هەندێك پێیانوایە ئەو هەڕەشانەی توركیا، گوشارە بۆ سەر ئەمریكا كە سەرقاڵی شەڕی ئۆكرانیایە، ئەنقەرە دەیەوێت دەستكەوتێكی نوێی لەناو سوریادا چنگ بكەوێت. ئینجا چ بە داگیركردنی بەشێكی دیكە لە خاكی سوریا بێت یاخود دەستكەوتی دیكەی وەك ئابووریی، سیاسی بێت. 
هاوكات توركیا بە رەسمیی ناڕەزایی خۆی بەرامبەر وەرگیرانی سوید و فینلەندا لە رێكخراوی ناتۆ دەربڕی بەو پێیەی خانەخوێی پارتی كرێكارانی كوردستانن، بەڵام پێدەچێت توركیا بیەوێت ئەو ناڕەزاییە بكاتە گوشار بۆسەر ئەمریكا تا دەستكەوتی هەبێت جا چ بە داگیركردنی بەشێك لە خاكی سوریا بێت بەتایبەتی لە رۆژئاڤای كوردستان، یاخود دەستكەوتی ئابووریی یان سیاسی بێت. 
هەروەك دەشێت ئەو ناڕەزابوونەی توركیا لە وەرگیرانی سویدو فینلەندا، هۆكارێك بێت تا روسیا پاداشتی توركیا بكاتەوە.
بۆچوونێكی دیكە هەیە دەڵێت: لە بنەڕەتدا ئەو هەڕەشانەی توركیا بۆ پەلاماردانی رۆژئاڤای كوردستان، گوشارە بۆ سەر روسیا كە راستەوخۆ لەناو شەڕی ئۆكرانیادایە. 
بەپێی هەندێك زانیارییش، توركەكان لەگەڵ روسیادا چەند جارێك گفتوگۆیان كردووە تا ناوچەیەك بە ناوچەیەكی دیكە هەر لەناو سوریادا بگۆڕنەوە، هەردوولا كۆك بوون لەسەر ئەو بنەمایە، بەڵام ناكۆكیی هەردوولا لەسەر گۆڕینەوەی ناوچەكان بووە.
توركەكان هەمیشە داوای ناوچە كوردییەكانی سوریا دەكەن لە بەرامبەر گۆڕینەوەی بە ناوچەیەكی دیاریكراو كە دەكەوێتە ئیدلب لەسەر هێڵی (M4) لە سەرووی پارێزگای حەلەبەوە بۆ روسیا كە ئێستا هێزەكانی توركیا و گروپە توندڕەوەكانی لێیە، بەڵام روسەكان پێشنیازی ناوچەیەکی دیكەیان كردووە بەتایبەتی ئەو ناوچانەی شەهبا لە خۆرئاوای فورات کە نزیكە لە عەفرینەوە و لەژێر کۆنترۆڵی هێزەكانی سوریای دیموكراتدایە.
تائێستا هەڵوێستی رەسمیی روسیا و ئەمریكا لەبارەی هەڕەشەكانی رەجەب تەیب ئەردۆغان-ی سەرۆكی توركیاوە رانەگەیەنراوە، بەڵام هاتوچۆی هێزی هاوبەشی (روسیا، سوریا و هێزەكانی سوریای دیموكرات) بە درێژایی سنووری قامیشو و خۆرهەڵاتی ئەو شارە خوێندنەوەی جیاجیای بۆ دەكرێت. لەلایەك ئاماژە و نامەی روسیایە بۆ توركیا كە رێگە نادات هێزەكانی توركیا بپەڕنەوە بۆ رۆژئاڤای كوردستان و هەڕەشەكان رەتدەكاتەوە. 
لەلایەكی دیكەشەوە پەیامی هێزەكانی سوریای دیموكراتە بۆ ئەمریكا و دەیانەوێت لە رێی ئەو جموجۆڵە (دورییە)ی هاوبەشەکانی لەگەڵ هێزەکانی روسیا و دەوڵەتی سوریاوە گوشار بخاتە سەر ئەمریكا و پەیامێك بدەن كە روسەكان ئامادەن سنوورەكە بپارێزن، چونكە تائێستا ئەمریكا هیچ پەیامێكی راستەوخۆ و روونی لەبارەی هەڕەشەكانی توركیاوە رانەگەیاندووە.
هەر لەبارەی ئەو هەڕەشانەی توركیاشەوە، هەندێك پێیانوایە پەیوەندیی بە دۆخی ناوخۆی ئەو وڵاتەوە هەیە، چونكە گوشارێكی زۆر لەسەر رەجەب تەیب ئەردۆغان دروستبووە لە ناوخۆدا بۆ چارەسەركردنی ئاوارەكانی سوریا لە توركیا كە بەپێی ئاماری رەسمیی توركیا 3.7 ملیۆن کەسی ئاوارەی سوریا لەو وڵاتەدا نیشتەجێن و بوونەتە بارێكی گران بەسەر ئابووری ئەو وڵاتەوە. بۆیە ئەردۆغان دەیەوێت سەرنجی ناوخۆ بگۆڕێت بۆسەر دۆخی سوریا و هەڕەشەی داگیركردنی بەشێكی دیكەی خاكی سوریا بكات، چونكە پێشتر پەیمانی بە خەڵكی توركیا داوە چەند ناوچەیەكی دیكەی خاكی سوریا داگیربكات و ئەو ئاوارانەی لێ نیشتەجێ بكات، هەروەك چۆن ژمارەیەكی زۆر خەڵكی ناوچە جیاوازەكانی سوریا كە لە توركیا دەژیان لە ناوچە داگیركراوەكانی وەك عەفرین و سەرێكانی و گرێ سپی و ناوچە كوردییەكانی دیکە نیشتەجێی كردوون.
لەنێو ئەو بارودۆخە ناهەموارەدا، كورد لە سوریا بەرچاو روون نین لە سیاسەتی ئەمریكا و روسیا. چونكە ئەو دوو لایەنە تائێستا لەسەر ئاستی رەسمیی و سیاسی، مامەڵە لەگەڵ ئیدارە یان رێڤەبەریی خۆسەر ناكەن و سیاسەتیشیان رۆشن نییە. ئەوەی هەیە ئەمریكاییەكان زیاتر مامەڵەیەكی ناڕەسمیی لە چوارچێوەی روبەڕوبوونەوەی تیرۆر لەگەڵ هێزەكانی سوریای دیموكراتدا دەكەن و روسەكانیش كە خۆیان بە نێوەندگیر لە نێوان هەسەدە و دیمەشقدا نیشان دەدەن، لە بنەڕەتدا نێوەندگیر نین، بەڵكو هەمیشە بەلای سوریادا دایدەشکێنن و هەمیشە هەوڵیانداوە كورد وەك كارتێك چ بەرامبەر توركیا، یاخود بەرامبەر دیمەشق بەكاربهێنن.
 لەو نێوانەشدا كورد بێچارە و ناچار مامەڵە لەگەڵ هەردوولادا دەکات، چونكە هیچ دەریچەیەكی نییە. هەموولایەکیش ئەو راستییە دەزانن کە تا ئەمریكا و روسیا لە سوریا نەگەنە رێكەوتن، هیچ ئاسۆیەك لەبارەی دۆخی كوردەوە لە سوریا، یاخود شێوەی حوكمڕانی داهاتووی دیمەشق روون نابێتەوە.