ریشۆڵەی كوڵاو (کێشکەی کورای)

لە دەستگێڕییەوە بۆ خواردنگە جێگیرەکانی ئێستا

راپۆرتی / رەوەست نەوزاد

(كێشكەی کورای) یان (ریشۆڵەی كوڵاو) ئەو خواردنەیە كە نزیكەی 100 ساڵە لە هەولێر هەیە و بۆتە کەلتورێکی تایبەت بەو شارە.
 پێشتر فرۆشیارانی ئەم خواردنە، شەوان بە مەنجەڵ و شێوەی عەرەبانە و دەستگێڕ لە گەڕەكەكان و بەڕۆژیش لە بازاری هەولێردا دەیانفرۆشت، بەڵام ئێستا شێوازی نوێی بەخۆوە گرتووە و لە چەند چێشتخانەیەكی گەڕەكی تەعجیلدا دەفرۆشرێت.
جاران بازاڕی كێشكەی كوڵاو باشتربوو، چونكە نرخەکەی هەرزانتر بوو، نرخی دانەیەك بە یەك درهەم بووە و دواتر بوو وردە وردە بەرز دەبۆوە و لە ساڵانی نەوەدەكاندا نرخی دانەیەك گەیشتە حەوت دینار و هەندێك لە فرۆشیارەکان لەبەردەم یانەی فەرمانبەراندا دەیانفرۆشت و ئێستا نرخی دانەیەك دوو هەزار دینارە.
لەوبارەیەشەوە ئەحمەد شەهاب كە یەكێكە لە كۆنترین فرۆشیارانی (کێشکەی کورای) دەڵێت: بازاڕ بە شێوەیەكی گشتی لاواز بووە ، بەڵام ئێمە بەهۆی ئەوەی کڕیاری تایبەت بەخۆمان هەیە، بۆیە هێشتا فرۆشمان تا رادەیەك باشە و زۆرجار بەشێوەی سەفەرییش دەیفرۆشین.
وتیشی: ئێستا ریشۆڵە لە هەولێر زۆر كەمبۆتەوە، بەهۆی ئەوەی زەوییەكانی دەرەوەی شارەکە بوونەتە پڕۆژەی شوقە و ڤێللا، بۆیە راوچییەكان دەچنە گوندی دۆڵەزە كە لە نێوان هەردوو شارۆچكەی پردێ و قوشتەپەدایە، لەوێ راوی کێشکە دەكەن.

لە راوکردنییەوە بۆ کوڵاندنی
راوكردن و كوڵاندن و خواردنی ریشۆڵە تەنیا لە وەرزی زستاندا لە هەولێر رەواجی هەیە، ئەمەش بەهۆی هاتنی ئەم باڵندە كۆچەرییەوەیە لەم وەرزە، ئەو كەسانەی كە پێشتر و ئێستاش كاری راو و فرۆشتنی ریشۆڵە دەكەن زۆرن، بەڵام ناوی ئەو كەسەی بۆتە رەمزێك بۆ ئەو باڵندەیە، تەنیا پیاوێكە ئەویش خوالێخۆشبوو (سەلیم قاقا) یە كە هەركاتێك ناوی ریشۆڵە بێت، ئەوا ناوی ئەوەیشی بەدوادا دێت. 
هەر لەوبارەیەوە سەڵاح عەزیز كە یەكێكی ترە لە فرۆشیارە دێرینەكانی کێشکە، دەڵێت: پاككردنەوەی گۆشتی كێشكە كارێكی سەختە و بە هەموو كەس ناکرێت، بۆیەش كەم كەس ئەو كارە دەكات، وتیشیڵ راوكردنیشی بۆ ئێستا كارێكی سەختە كە لە وەرزی زستان و سەرمادا لە مانگی 12 ی هەموو ساڵێكدا دوای ئەوەی جووتیار تۆوی گەنم و جۆ دەكات، ئەو جۆرە باڵندەیەش تەنیا لە مانگەكانی 12 تا مانگی سێ لە هەرێمدا دەمێنێتەوە.
روونیشکردەوە كە راوكردن و فرۆشتنی كێشكەی كوڵاو بۆ نزیكەی 100 ساڵ لەمەوبەر لەشاری هەولێر دەگەڕێتەوە و كۆنترین ریشۆڵە فرۆشی هەولێر بریتیبوون لە (سەلیم قاقا و مام ڕەشید)، فرۆشیارانی كێشكەی كوڵاویش لە سەردەمی زوودا بریتیبوون لە (مام حەمید) و چەند كەسێكی تر، راوچییە كۆنەكانیش بریتیبوون لە (غەریب شاكر مێخە) و (كەمال) و چەند کەسێکی تر.

سوودە تەندروستییەکانی  کێشکەی کوڵاو
ئەو کەلتورە تایبەتە بە هەولێر و لە شارەكانی ترەوە خەڵك دێنە هەولێر بۆ خواردنی، جگە لە گۆشتەكەی، گۆشتاوەكەشی زۆر بەتام و چێژە و بۆ قوڕگ و دەمارەكانی دڵی مرۆڤ بەسوودە لەڕووی تەندروستییەوە و دەشڵێت: زۆر كەس لەلای من ریشۆڵە دەكرێت و دەیباتە ماڵەوە و لەگەڵ ساوەر و داندۆكدا دەیخۆن، هەندێك كەسیش دێنە لامان پێنج تا 20 دانە دەخۆن.
وەستا یونس كەبابچی، خاوەن چێشتخانەیە لە گەڕەكی تەعجیلی هەولێر، یەكێكیتر بوو لە فرۆشیارانی كێشكەی كوڵاو و دەڵێت: دانەی بە 1500 دینار دەكڕین و بە كوڵاویش بە دوو هەزار دینار دەیفرۆشینەوە، ئەو كارەش بەرلە لەدایكبوونی من هەبووە، ریشۆڵە بە مەنجەڵ دەفرۆشرا، بەڵام من بۆ یەكەمجار كێشكەی كوڵاوم لە چێشتخانەكەمدا فرۆشت كە لە سەرەتادا دانەیم بە 250 فلس دەفرۆشت، هەرچەندە ئێستا لە جاران زیاتر دەفرۆشرێت، بەڵام سوودی فرۆشتنی كێشكەی كوڵاو لە ساڵی نەوەدەكاندا زۆر لە ئێستا باشتر بوو، هۆكارەكەشی نرخەكەی بوو.
وتیشی: راوچییەكانی گەڕەكی تەعجیل بریتی بوون لە (عیرفان) و (خواڵخۆشبوو مام جەمال) و (فەرۆ) و (سوار) و (تەها).

لە درهەمەوە بۆ  دوو هەزار دینار
تەها یاسین وەهاب یەكێكە لە راوچیە دێرینەكانی شاری هەولێر، ماوەی چەندین ساڵە راوی ریشۆڵە دەكات، لەوبارەیەوە رایگەیاند: لە ساڵی 1982 ەوە ئەوکارە دەكەم، ئەوكات لەگەڵ عیرفان و مام جەمالی راوچی ئەو کارەمان دەکرد و کەرەستەی راوكردنەكەشمان تۆڕ بوو، ئێمە لەگەڵ نانەوەی هەر تۆڕێكدا نزیكەی 200 تا 1200 ریشۆڵەمان راو دەكرد، لە ساڵانی هەشتاكاندا ریشۆڵەیەكمان بە یەك یان دوو درهەم دەفرۆشت، بەڵام لە سەرەتای نەوەدەكاندا هەر دانەیەكمان بە پێنج دینار دەفرۆشت و ساڵی رابردووش جووتێكم بە 750 دینار تا 1000 دینار دەفرۆشت، پێشتر 40 تا 50 راوچی لە هەولێر هەبوون، بەڵام ئێستا راوچی زۆر بووە.

راوکردنیان لە تۆڕەوە بۆ تاپڕ
دەشڵێت: ریشۆڵەکان بەزۆری لە دەشتاییدا هەن، من بە زۆری لە گوندەكانی دۆڵەزە و گردەسۆر و عەلیاوە راوم دەكردن و پێشتریش دەچووینە ناوچەی خالیس تا نزیك شاری بەغدا دەچووین، لە هەر شوێنێك ئاژەڵی ماڵی وەك مەڕ و بزنی لێ بێت، لەوێش دەبن كە ئەویش بەهۆی بوونی ئالیكی ئەو ئاژەڵانەوەیە و هەر لەكاتی زووشدا بەهۆی ئەوەی لەناو هەولێردا سەربازگە هەبوو كە خواردن بۆ سەربازەكان دەهات و پاشماوەی خواردنی لێ كۆدەبۆوە، زۆر دەهاتنە ناو هەولێر، بەڵام بەمدواییانە كە تفەنگی تاپڕ بە رێژەیەكی زۆر پەیدا بوو، ئەو باڵندەیە لێرە كەمبۆتەوە.

ئاراستەی کوچی ریشۆڵەکان
 هۆكارێكی تری كەمبوونیشیانی گەڕاندەوە بۆ نەمانی ئەو كەشوهەوا زۆر ساردەی كە لە ساڵانی هەشتاكاندا هەبوو.
ئاماژەشی بەوە دا کە ریشۆلە لەگەڵ باراندا پەیدادەبن و تا كەشوهەوا بەرەو گەرمی دەچێت دەمێننەوە، ئیتر دوای ئەوە لە كوردستان نامێنن و روو دەكەنە سنوورەكانی روسیا و ئێران.