لە میدیای تورکییەوە

12:29 - 2024-09-04
جیهان
117 جار خوێندراوەتەوە

رێككەوتنی نێوان توركیا و عیراق


یەشار گولەر وەزیری بەرگریی توركیا رایگەیاند، بەپێی رێككەوتنی نێوان توركیا و عیراق ناوەندی هەماهەنگی هاوبەش لە بەغدا دادەمەزرێت و «هەم جەنەراڵێكی عیراقی و هەم جەنەراڵێكی توركی لەوێ دەبن». سەبارەت بەو پرسیارەی ئایا هەردوولا ئۆپەراسیۆنی هاوبەش دەكەن یان نا؟ یەشار گولەر وتی: دوورنییە لە داهاتوودا هەردوو حكومەتی توركیا و عیراق ئۆپەراسیۆنی سەربازی هاوبەش دژ بە پەكەكە ئەنجام بدەن، وتیشی: بەعشیقە دەكەینە ناوەندێكی پەروەردەیی هاوبەش.
یەشار گولەر وەزیری بەرگریی توركیا سەرنجی خستۆتەسەر ئەوەی، حكومەتی عیراق باش تێگەیشتووە كە ئیتر پەكەكە لە عیراقدا جێی نابێتەوە، لەبەر ئەوەش هەماهەنگی پێویست دەنوێنێت.
حورییەت

هودا پار داوای نەهێشتنی كەمالیزم دەكات


جێگری سەرۆكی هودا پار داوای كرد دەستووری توركیا لە بیر و بۆچوونەكانی كەمالیزم پاكبكرێتەوە، چونكە عەلمانیەت و توركچێتی لەگەڵ بنەماكانی كۆمەڵگەی توركیا ناگونجێت.
خەڵەف یڵماز جێگری سەرۆكی هودا پار لەمیانی یادكردنەوەی داستانی مەلازگرد سەرنجیڕاكێشایەسەر ئەوەی دروشمەكانی وەكو «چەند بەختەوەرە ئەوەی كە دەڵێت: من توركم» نادروستە و شۆڤێنیستییە و لەگەڵ بنەماكانی ئیسلامیش یەك ناگرێتەوە و دەبێت نەهێڵدرێت.
سەبارەت بە ریفۆرمی دەستووریی چاوەڕوانكراویش خەڵەف یڵماز تەئكید دەكاتەوە، ئەگەر چوار ماددەی یەكەمی دەستوری توركیا لانەبرێت، هەموو ریفۆرمێك بێ مانایە، چونكە سێ ماددەی یەكەمی دەستوور تەئكید لە سەر توركچێتی و كەمالیزم و یەك زمانی دەكاتەوە، ماددەی چوارەمی دەستووریش داوا دەكات ئەم سێ مادەیەی سەرەوە كە بنەماكانی كۆماری توركیان لە هیچ بارودۆخ و زەمانێكدا نەگۆڕدرێن و دەستكاری نەكرێن، لەبەرئەوە ئەگەر ئەم ماددە دەستووریانە لانەبردرێن، ناتوانرێت هیچ ریفۆرمێكی دەستووریی مانادار بكرێت.
جمهورییەت

 


كۆنترین ساڵنامە لە گۆبەكلی تەپە دۆزرایەوە


دۆزینەوە شوێنەوارییەكان لە گۆبەكلی تەپە لە شاخەكانی ئورفا بووە هۆی گۆڕانكاری لە تێڕوانین و تیۆری زانایان سەبارەت بە یەكەم ساڵنامەی بۆ حیسابكردنی ساڵان لە سەرانسەری جیهاندا.
بە پێی لێكۆڵینەوەیەك كە لەم دواییەدا كراوە و لە گۆڤاری جۆرناڵ ئۆف ئاركیۆلۆجی دا بڵاوكراوەتەوە.، وادیارە یەكەم ساڵنامە بۆ حیسابكردنی ساڵان دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمێكی زۆر زووتر لەوەی زاناكان تا ئێستا بیریان لێدەكردەوە.
لە گۆبەكلی تەپە  توێژەران كۆمەڵێك ستوونی بەردیان دۆزیوەتەوە كە نووسراوی ئاڵۆز و نهێنییان لەسەر بووە مێژووەكەیان زیاتر لە 12 هەزار ساڵ پێش ئێستایە، وێنەیان لەسەر هەڵكەندراوە كە ئاماژە بەوە دەكات مرۆڤی كۆن ئاگاداری یەك لە دوای یەكبوونی وەرزەكان و درێژیی ساڵی خۆر بووە.
شوێنی شوێنەواری گۆبەكلی تەپە ساڵی 1965دۆزراوەتەوە و دەكەوێتە ناو چیاكانی دەوروبەری ئورفا بە دووری پازدە كیلۆمەتر و رووبەرەكەی زیاتر لە 9 هێكتار دەبێت. ئەم شوێنە بەشێكی لەخۆگرتووە، لەنێویاندا دوو دامەزراوەی بازنەیی هەیە، هەریەكەیان 11 شوێنەوارە بەردینەكان لەخۆدەگرن كە سەری ئاسۆیی و جەستەی راستیان لە شێوەی پیتی «T»یە، ئەمە جگە لە كۆمەڵە پەیكەرێكی گەورە كە زۆربەیان نووسراوی یەكسانیان لەسەرە لە شێوەی پیتی «V».
بەپێی بەیاننامەیەكی رۆژنامەوانی نووسەری توێژینەوەكە پێیوایە كە رەنگە نەخشەكانی شێوەی “V” ئاماژە بە ژمارەی رۆژەكان بكەن لە ساڵێكدا. دوای ئەوە توانی ساڵنامەیەكی خۆر شیبكاتەوە كە پێكهاتووە لە 365 رۆژ كە دابەشكراوە بەسەر 12 مانگ و 11رۆژی زیادە.
بە بڕوای سویتمان، ئەم نووسراوانە وێناكردنی خولگەی خۆر و مانگن و ئاماژە بەوە دەكەن كە ئەو كۆمەڵگا كۆنانەی لەم شوێنەدا ژیاون توانیویانە تێبینییەكانیان لەسەر خۆر و مانگ و ئەستێرە بۆشاییەكان تۆمار بكەن و ئەمەش وایكردووە كە بتوانن  ساڵنامەی lunisolar دابنێن كە هەزاران ساڵ پێش ساڵنامە ناسراوەكانی تری لەمجۆرە بووە.
تورك پریس

بابەتە پەیوەندیدارەکان