مەحمود عەبدولکەریم باجەڵان
گۆڤاری منداڵان هۆکارێکی گرنگی کات بەسەربردن و فێربوونن، کاریگەرییەکی زۆریان لەسەر پەرەپێدانی لێهاتوویی و ئارەزووی منداڵان هەیە، لەم ماوانەی دواییدا خۆشبەختانە دوای دابڕانێکی زۆر لە بڵاوبوونەوەی گۆڤاری منداڵان، ئێستا دەرچوونی گۆڤاری منداڵان لە فراوانبووندایە، بەڵام زۆرێک لەم گۆڤارانە لە پێشکەشکردنی ناوەڕۆکدا نەخشێکی دیاریکراو پەیڕەو دەکەن. زۆرجار نووسەر و سەرنووسەر، لەنووسینی بابەت و چیرۆکدا خۆیان دووبارە دەکەنەوە، ئەمەش هۆکارێکە بۆ لەدەستدانی تازەگەریی و داهێنان، ئەم دیاردەیە وا دەکات گۆڤارەکان لەیەک بچن، منداڵان هەست بە بێزاریی و بێ نا پەرۆشبوون بکەن لە کاتی خوێندنەوەیدا. منداڵان بە سروشتیی بزێون، پێویستیان بە ناوەڕۆکی نوێ و جۆراوجۆرە کە خەیاڵیان فراوانتر بکات و هانیانبدات بۆ گەڕان و دۆزینەوەی زیاتر. ئەمەش پرسیار لەسەر رۆڵی راستەقینەی ئەم گۆڤارانە لە ژیانی منداڵاندا دەوروژێنێت، لەچەند روویەکەوە لەوانە:
نەبوونی هەمەچەشنی
کاتێک باس لە فرەچەشنیی دەکەین لە گۆڤاری منداڵاندا، ئاماژە بە هەمەچەشنیی بابەت و شێوازەکان لەگەڵ تەمەن و قۆناغەکانی منداڵیدا دەکەین. لە کاتێکدا هەندێک گۆڤار ناوەڕۆکێکی باش پێشکەشدەکەن، بەڵام زۆربەیان بابەتگەلێکی جۆراوجۆریان نییە تا رەنگدانەوەی خواستە جۆراوجۆرەکانی منداڵان بن. زۆرێک لەگۆڤارەکان سەرنج دەخەنە سەر کۆمەڵە بابەتێکی تایبەت وەک شیعر یان لاپەڕە پڕکردنەوە. بابەتەکانی وەک زانست، هونەر و کەلتور بەجێدەهێڵن. ئەم نەبوونی هەمەچەشنییە توانای منداڵان بۆگەڕان بەدوای بوارە نوێیەکاندا سنووردار دەکات و ناهێڵێت ئاسۆکانیان فراوانتربێت.
نەبوونی داهێنان
داهێنان رەگەزێکی سەرەکییە لە وروژاندن وسەرنجڕاکێشانی ئاگایی منداڵان و پاڵنەرە بۆ بیرکردنەوەی رەخنەگرانە، بەڵام زۆرێک لە گۆڤارەکان رێبازی داهێنەرانەیان نییە بۆ پێشکەشکردنی ناوەڕۆک، لەبری بەکارهێنانی تەکنیکە نوێکانی وێنەکێشان و دیزاینی تایبەت بە منداڵان و کەسانی پسپۆڕی بوارەکە و داهێنەران، زۆرێک لە گۆڤارەکان پشت بە هەمان نەخشە نەریتییەکان دەبەستن و کۆپیی هەمان چەشنی یەکترن ئەمەش هۆکارە بۆ ئەوەی ناوەڕۆکەکە وەک کارێکی رۆتینیی دەربکەوێت و کاریگەریی نەرێنی لەسەر ئەزموونی خوێندنەوە هەبێت.
گرنگیی نوێگەری
بۆ دڵنیابوون لەوەی گۆڤارەکانی منداڵان سەرکەوتوو بن و سەرنجی منداڵان بۆ لای خۆیان رابکێشن، پێویستە گرنگیی بە نوێگەریی و جۆراوجۆریی بدرێت. پێویستە بڵاوکەرەوە و سەرنووسەران، لە دەرەوەی سندوقەکە بیربکەنەوە، ناوەڕۆکێکی تازە پێشکەش بکەن کە پەروەردە و کات بەسەربردن بە شێوەیەکی داهێنەرانە تێکەڵ بکات. ئەم نوێگەرییانە دەتوانن بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا لەخۆ بگرن، وەک ئەپەکانی کارلێک یان ئەو ماڵپەڕانەی هاوڕێی گۆڤارەکەن، منداڵان دەتوانن بەشداریی چالاکی کارلێککارانە بکەن لە ناویاندا.
لە جیهانێکدا کە کێبڕکێی نێوان گۆڤارەکانی منداڵان لە زیادبووندایە، وا پێویست دەکات ئەم گۆڤارانە هەوڵی پێشکەشکردنی ناوەڕۆکی هەمەچەشن و داهێنەرانە بدەن، بە ئامانجی هاندانی خەیاڵی منداڵان و پەرەپێدانی تواناکانیان بە گرنگیدان بە هەمەچەشنیی و داهێنان، نەک پێشکەشکردنی ناوەڕۆکی دووبارە و نا سەرنجڕاکێش و زیادبوونی ژمارەی ناوی گۆڤارەکان.
بەمجۆرە دەتوانن رۆڵێکی گەورەتر بگێڕن لە داڕشتنی هۆشیاریی منداڵان و فراوانکردنی ئاسۆکانیان و بەشداربن لە بنیاتنانی نەوەیەکی هۆشیار و داهێنەر.
