ئومێد ئیبراهیم*
مەرزەکە پێویستی بە تەرخانکردنی رووبەرێکی فراوانی زەوییە بە مەبەستی پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری بە هاووڵاتیان بەگشتی و گەشتیاران بە تایبەتی
دەڤەری راپەڕین لە رووی کارگێڕییەوە زاراوەیەکە گوزارشتە لە سنوورێکی شێوە سێگۆشەیی کە بریتییە لە ناوچەکانی سنووری هەریەک لە قەزاکانی «رانیە، پشدەر و قەزای دوکان». ئەوەی جێگەی باس و بابەتی ئێمەیە، ئەوەیە کە ئاماژە بدەین بە پڕۆژەیەکی بازرگانیی و خزمەتگوزاریی گرنگ کە یەکێکە لە پڕۆژە ستراتیژییە ئابوورییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان.
پڕۆژەی دەروازەی «مەرزی نێودەوڵەتی کێلێ» لە سنووری قەزای پشدەر مەبەستی سەرەکی ئەم نووسینەمانە، ئەم پڕۆژەیە لە «3/2/2023» بەشێوەیەکی رەسمی لەلایەن بەڕێز «قوباد تاڵەبانی» جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە کرایەوە.
بەم هەنگاوەی حکومەت، دەروازەیەکی گرنگی ئابووریی لە بواری بازرگانی و ئاڵووگۆڕی کاڵا و شمەک و خزمەتگوزارییەکان لەهەرێمدا هێنایە ئاراوە، پڕۆژەکە پێویستییەکی هەنووکەیی دەڤەرەکە بوو؛ چونکە کوردستان و ناوچەکە بە وڵاتێکی گرنگی هەرێمی و نێودەوڵەتیی وەک ئێرانەوە دەبەستێتەوە و چالاکی ئابووری و بازرگانیش بە ئاستێکی زۆر گەشەپێدەدات، و قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی هەرێمیش گەورە دەکات (کە ئێستا قەبارەکەی بە ئەندازەی زیاتر لە 100 ملیۆن دۆلارە) ئەمە جگە لەوەی دەڤەرەکەش لەڕووی بازرگانیيەوە بە شار و پارێزگاکانی تری کوردستانەوە گرێ دەدا، بەشێوەیەک لە باکوورەوە دەیبەستێتەوە بە سنوورێکی فراوانی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران لە پارێزگای هەولێر، لە خۆرئاواوەوە سنووری قەزای کۆیە و لە باشووری خۆرئاواشەوە بە شاری سلێمانی و دەورووبەری.
هەروەها چاوەڕوانی ئەوە لە پڕۆژەکە دەکرێت لە داهاتوودا هەلی کاری زۆر و جووڵەی کار و کەسابەت لە ناوچەکەدا بڕەخسێنێت و گەشەی ئابووری و داهاتی تاکەکەس لەم دەڤەرەدا بەرزبکاتەوە، بەڵام خاڵی سەرەکی ئەوەیە کە پڕۆژەکە نیوەناچڵە و پێویستیی بە تەواوکاری و وردە پڕۆژەی تر هەیە بۆئەوەی مەرزەکە سیما و رووخساری سەردەمیانە وەربگرێت، هاوشێوەی مەرزەکانی تر و سوودی زیاتر بە دانیشتووانی سنوورەکە ببەخشێت.
بە نموونە؛ لە رووی رێگاوبانەوە، هەر لە شاری قەڵادزێ -ـەوە کە سەنتەری قەزای پشدەرە، تا دەگاتە دەروازەی مەرزەکە، رێگەکە لە شێوەی رێگای مەرگدایە بەهۆی بەرتەسکی و بوونی چاڵ و چۆڵی و ناڕێکیی زۆرەوە کە مەترسيی لەسەر ژیانی هاووڵاتیان و گەشتیاران و سەلامەتیی ئەو ئۆتۆمبێلانە دروستدەکات کە بۆ ئاڵوگۆڕی شمەک و کاڵا پیایدا رەت دەبن.
جگە لەوە، مەرزەکە پێویستی بە تەرخانکردنی رووبەرێکی فراوانی زەوییە بەمەبەستی پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری بە هاووڵاتی و گەشتیاران، بۆ دانانی دوکان و بازاڕ و شوێنی حەوانەوە و تەرخانکردنی جێگەیەکی تایبەت بە پارککردن و تێرمیناڵ بۆ گواستنەوەی گەشتیاران و چەندین خزمەتگوزاری تر.
بێگومان بە تەواوکردنی کەموکورتییەکان و ئەنجامدانی پڕۆژە تەواوکارییەکانی، وێڕای گەشەکردنە ئابوورییەکەی، بایەخێکی جیۆسیاسی و دیپلۆماسیی زیاتر بە ناوچەکە و پێگەی هەرێمی کوردستان دەبەخشێت.
* ماستەر لە مێژووی نوێ و هاوچەرخ
