راپۆرتی/ رەوەست نەوزاد
بۆریی ئاوی ئیفراز سێ لە شاری هەولێر وەک دڵی کچان ناسکە و زوو زوو دەشکێت، ئەمە تازەترین نوکتەی سۆشیال میدیایە بۆ زۆریی جارەکانی شکانی ئەو بۆرییە ئاوەی کە کەوتووەتە باکووری هەولێر و هەرجارێک بە شکانی نزیکەی 40 %ـی دانیشتووانی هەولێر بەبێ ئاوی خواردنەوە دەبن.
هەولێر سێ پرۆژەی ئاوی ئیفرازی هەیە، ئیفراز یەک کە ساڵی 1967 دروستکراوە، ئیفراز دوو ساڵی 1982 و ئیفراز سێ ساڵی 2006 کەوتووەتە کار، پڕۆژەی ئیفراز سێ لە ساڵی 2005 لەلایەن ئەمریکییەکانەوە بۆ هەولێر دروستکراوە و هەر جارێک بۆریی ئاوی ئیفراز سێ بشکێت، لە هەر سەعاتێکدا نزیکەی 10 هەزار مەتر سێجا ئاو بەفیڕۆ دەچێت.
کارزان ماڵی لە گەڕەکی ئیسکانی شاری هەولێرە، هەرجارێک لەگەڵ شکانی بۆری ئیفراز بێ ئاوی خواردنەوە دەبن و وتی، هەموو جارێک ناچارین بە تەنکەر ئاو بکڕین ئەوەش جگە لەوەی بارگرانییە لەسەرمان لە پاکی ئاوەکەش دڵنیا نین.
بە هەر سێ هێڵەكەی ئیفراز ئێستا 50 % ی ئاوی هەولێر دابین دەکرێت كە قەبارەی پڕۆژەی ئیفراز(3) لە هەموویان گەورەترە كە پڕۆژەی ئیفراز(1) لەسەعاتێكدا 1200 مەتر موكەعەب ئاو دابین دەكات، ئیفراز (2) نزیكەی 2000 مەتر موكەعەب ئاو لەسەعاتێكدا دابین دەكات، بەڵام ئیفراز (3) 8300 مەتر موكەعەب لە سەعاتێكدا ئاو بۆ هەولێر دابین بكات.
بۆرییەکانی حکومەت دروستی کردوون دەشکێن
لە ماوەی ئەمساڵدا چەند جارێکی دیکەش پرۆژەی ئاوی ئیفراز شکاوە و تا ئێستا حکومەت نەیتوانیوە چارەسەری شکانی بۆری گەڕەکەکان بکات بە تەواوی، هاووڵاتیانی گلەیی ئەوە دەكەن بۆچی ئەو دوو پڕۆژەیەی ئیفراز 1 و 2 كە پێشووتر لەلایەن حكومەتەكانی عیراقەوە دروستكراون بۆریەكانی ناشکێن، بەڵام ئەوەی لەسەر دەستی حكومەتی هەرێم و ئەمریكیەكانەوە دروستكراون هەموو ساڵێك دەشكێن.
زەردەشت عەبدولخالق بەڕێوەبەری ئاو و ئاوەڕۆكانی هەولێر رایگەیاند، لە سەردەمێكی پێشكەوتوودا دەژین بۆیە دەبێت مادەی باش لە پڕۆژەكان بەكاربێنین، كاتێك پڕۆژەی ئیفراز 1 و 2 دروستكراون بۆری جۆری (دەكتایەڵ) بۆی بەكارهێنراوە، تەمەنی 50 تا 80 ساڵ دەبێت، لە ئاسن دروستكراوە كە مادەی چیمەنتۆی لەناویدا هەیە كە جۆرێكی خاوێنە و شكانی دەگمەنە، لەكاتی بەركەوتنی دەرەكی و پاڵەپەستۆی زۆری ئاو كێشەی شكانی لێ دروست نابێت.
کوالێتی بۆرییەکە خراپە
وتیشی، بۆری هێڵی ئیفراز 3 لە جۆری (grp)ە، لە مادەی شوشەی بەشیش كراو دروستكراوە كە لە رووی تەندروستیەوە ئەو جۆرە بۆرییە باشترە و دژە بەكتریایە، بەڵام بە بەركەوتنی دەرەكی زووتر دەشكێت ئەو جۆرە لە زیاتر لەپەنجا وڵاتی جیهان بەكاردێت و یەكێك لە هۆكارەكانی شکانی ئەو بۆریە بەرگەی پاڵەپەستۆی ئاوەكە ناگرێ و بەردەوام ئەو بەشەی بۆریەكە دەشكێت كە لە نزیك وێستگەی (مارعۆدا) یە، یان لە شوێنی بەستنی جۆینەكان و لە شوێنی قەفیزەكان دەشكێت، هەروەك مادەكەشی بۆ بەرگەگرتن توانای نەماوە، چونكە بەشێوەی تێكەڵ كراو دروستكراوە، بۆیە ئێستا بڕیاری گۆڕینی بۆ دەرچووە دەبێت نزیكەی 11 كیلۆمەتری بۆریەكە بگۆڕین، بەڵام ئێمە لە قۆناغی یەكەمدا نزیكەی 3 كیلۆمەتر لە بۆریەكە دەگۆڕین.
ئیفراز 4 و 5 پێویستن
ئێستا ئەو سێ پڕۆژەیە بەشی شارەكە ناكات و چەندین بیری ئاویش وشكیان كردووە، بەڕێوەبەری ئاوی هەولێر دەڵێت، ئەگەر بێت و پڕۆژەكانی ئیفراز 4 و 5 جێبەجێ بكرێن ئەو كاتە دەتوانرێت ئاوی خواردنەوەی بۆ هەموو دانیشتوانی هەولێر دابین بکرێت، دەتوانین ئاوی هەموو بیرەكانی شارەكە بكوژێنینەوە یاخود ئەگەر بێتو سێ پڕۆژەی تری ئاوی وەكو ئیفراز 3 مان هەبێت دەتوانرێت بەبێ بیر ئاوی پێویست بۆ هەولێر دابین بكەین.
زەردەشت عەبدولخالەق بەڕێوەبەری ئاو و ئاوەڕۆكانی هەولێر وتیشی، تائێستا تەنها دیزاینی ئیفراز 4 كراوە كە لە هەر سەعاتێكدا 25 هەزار مەتر موكەعەب ئاو دابین دەكات لە ساڵی 2015 بۆندێك لەگەڵ كۆمپانیای (بای وۆتەر) ی بەریتانی كراوە، بەڵام بەهۆی شەڕی داعش و بڵاوبوونەوەی پەتای كۆرۆنا ئەو كۆمپانیایە نەهاتەوە كوردستان، ئێستا دوای پەیوەندی پێوەكردنیان بڕیارە كۆمپانیاكە لە مانگی هەشتی ئەمساڵ بێنەوە كوردستان بە تەواوکردنی یا جێهێشتنی پڕۆژەكە وەڵاممان بدەنەوە.
سەرچاوەی ئاوی ئیفراز، زێی گەورەیە، رێژەی 59 % ئاوەكەی لە خاكی هەرێم هەڵدەقوڵێت، 41 % تری لە چیاكانی وڵاتی توركیاوە دێت لەبەرئەوەی لە ژێر كۆنتڕۆڵی دەوڵەتی توركیادا نییە و لەناو شاخەكانیەتی كە ناتوانێت بە ئاسانی كۆنتڕۆلی بكات، بۆیە هیچ كێشەیەكی كەمبوونی نییە و هەروەها مەترسی وشكبوونی بەهۆی وشكەساڵیشەوە لەسەر نییە.
