میدیای كوردی لە سەردەمی هێزی نەرمدا

ئەگەر سەیری خەباتی بەشێكی زۆری گەلانی جیهان بكەین، دەكرێت بە دوو بەشەوە، بەشێكیان خەباتی هێزی رەقە (هێزی چەك و لۆجستی و خەباتی شۆڕشگێڕانەیە) و بەشێكیشیان خەباتی هێزی نەرمە كە «میدیا، كەلتور و زمان و فەرهەنگ» دیارترینی نموونەی ئەم هێزە نەرمەن. خەبات بە هێزی رەق بە رادەیەكی زۆر لەو شوێنەدا دەوەستێك كە هەر نەتەوەیەك دەگاتە ئامانج و هیوای خۆی و خەباتەكەیان سەركەوتن بە دەست دەهێنێت ئەم دۆخە پێیشی دەوترێت دۆخی گەرمی نەتەوەیی، بەڵام خەباتی هێزی نەرم قۆناغێكی درێژتر و جیاوازتر و نەرمترە، هەتا زمان و میدیا و كەلتوور و فەرهەنگ هەبن، هێزی نەرمیش بەردەوام دەبێت و كۆتایی نایەت. بە هەر شێوەیەك بڕوانینە ئەم دوو خەباتە، ئەوا هیچ یەكێكیان لەوی دیكەیان لە پێشتر و گرنگتر نییە بەپێی قۆناغ، هیچ گەلێك نییە پێویستی بە تەنها خەباتێكیان بێت و پێویستی بە خەباتێكی دیكەیان نەبێت، هەردووكیان پێكەوە مێژووی نەتەوەیەك تەواو دەكەن.
هەردوو خەباتەکە پێکەوە
كوردیش وەك هەر نەتەوە و گەلێكی دیكەی سەر ئەم گۆی زەمینە، هەردوو خەباتەكەی پێكەوە دەست داوەتێ، بەڵام بە دوو وێستگەی جیاواز. مێژووی خەباتی چەكداری و هێزی رەقی كورد نەك كەم نییە، تەنانەت گەلێك دەوڵەمەند و پڕ چالاكی و گیانفیدایی بووە، خەباتی هێزی رەقی كورد لە خەباتی هێزی رەقی زۆر نەتەوە و گەلانی گەورەی جیهانیش گەورەتر و لە پێشترە، بەڵام بەو پێیەی كە كورد هەمیشە لە لایەن دوژمنەكانییەوە رووبەڕووی ئازار و جەنگی قورس بووەتەوە هەموو جارەكان ئەم خەباتە چەكدارییە بە هێزی رەق نەگەشتۆتە ئامانج و كۆتایی پێهێنراوە و خەباتی كورد بە ئازار و ماڵوێرانی كورد و تێكدانی دیموگرافیای كوردستان كۆتایی پێهێنراوە.
راپەڕینی كورد لە باشووری كوردستان لە ساڵی 1991، قۆناغێكی نوێ بوو بۆ كورد هەم خەباتی هێزی رەقی كورد بە ئەندازەیەكی باش گەیشتە ئاستی سەركەوتن و چنینەوەی بەشێكی بەرهەمی خەباتەكە، هەم خەباتی هێزی نەرمی كوردیش دەستی پێكرد. لە دوای ئەو بەروارەوە كوردستان كەمێك هەوای كرانەوە و ئازادی هەڵمژی، ئینجا كورد بە دەستپێكێكی ئەو خەباتەی هێزی نەرم چاوی ناوخۆیی عیراق و ناوچەكە و جیهانیشی كەوتەسەر. یەكێك لەو هۆیانەش كە وەك هێزی نەرمی كورد دەركەوت، «میدیا» بوو، ئەم خەباتەش وەك سەرەتای هەموو خەباتێكی هێزی رەق جوان و كاریگەر بوو، وەك هەر خەباتێكی هێزی رەقی كورد، تاكی كورد بەم دەستپێكە میدیاییە دڵخۆش بوون.
هێزی نەرمی کورد
مەخابن لە ئێستادا خەباتی هێزی نەرمی میدیایی كورد لە ئاست ئەو هەڵكشانە گەورەیەدا نییە كە میدیای جیهانی تێدایە و خەبات بۆ بەرگری لە هەر پێدراوێكی نەتەوەیی و نیشتمانیی خۆیان دەكەن. میدیای جیهانی ئێستا لە قۆناغێكدایە پێكدادانی ئاگرینی نێوان جەمسەرەكان بوونیان هەیە، هێزی نەرم بەشێكە لەو خەباتەی كە ناپسێت و وەك پرۆسەیەكی بەردەوامی خەبات دەبینرێت، لەو روانگەیەوە میدیای كوردی نەیتوانیووە بە شێوەیەكی زۆر باش و ورد ئەم هێزە نەرمە بخاتە خزمەت دەرئەنجام و بەرهەمەكانی خەباتی خۆیەوە پێش راپەڕین و پاش راپەڕینیش، ئەمەش بۆئەوەی هەر كەموكورتییەك لەو خەباتەدا هەبێت میدیاكان بیشارنەوە و میدیای كوردیش وەك میدیای نەتەوەكانی دیكە، هێزی نەرمی خۆی پیشان بدات.
بە بڕوای زۆرێكی شارەزایانی میدیا، پێیانوایە هیچ جیاوازییەك لەنێوان ئەو ئامانجەدا نییە كە نەتەوەیەك لە رێگەی هێزی رەق و هێزی نەرمەوە هەوڵی بە دەستهێنانی دەدات، ئەم دوو خەباتە بۆ كوردیش هەمان شتە، ئەگەر لە قۆناغێكدا بە هێزی رەق كورد بەشێكی خەون و ئامانجەكانی بە دەست هێنابێت، ئەوا هێشتا كورد بەشێكی زۆری خەباتەكەی ماوە پێی بگات و بەهۆی بارودۆخی جیهانییەوە ناتوانێت بە هێزی رەق بەرهەمی بهێنێت و پێویستە بە هێزی نەرمی خۆی پێی بگات و كاری لەسەر بكات.

هیچ جیاوازییەك لەنێوان ئەو ئامانجەدا نییە كە نەتەوەیەك لە رێگەی هێزی رەق و هێزی نەرمەوە هەوڵی بە دەستهێنانی دەدات، ئەم دوو خەباتە بۆ كوردیش هەمان شتە

هێزی میدیایی
ئەمڕۆ كاریگەری هێزی میدیایی پێمان دەڵێت جەنگی وڵاتان و جەمسەر و زلهێزەكان لە چی ئاست و توندییەكدایە، لە نموونەی ئەوانەش وەك جەنگی میدیایی «ئەمریكی _ روسی» و «ئەمریكی _ چین» و ئێران _ ئیسرائیل» و «سعودیە _ قەتەر»، ئەگەر ئەم وڵاتانە هێشتا نەگەشتبن بە بەكارهێنانی هێزی رەق، ئەوا میدیا پێمان دەڵێت هەر یەكێك لەم جەنگانە بە شێوەی جیاوازتر لە دەرەوەی هێزی رەق روویانداوە و ئاستی پێكدادانەكەش توند و بەهێزە. ئەركی میدیای كوردیش لەوەدایە بڕی هێزی خۆی پیشانی جیهان بدات لە بەرامبەر هەر وتار و هێزێكی دیكەدا كە دژی كوردە، دەبێت میدیای كوردی دژی هەموو ئەو هەڕەشانە بووەستێتەوە كە لە قۆناغی هێزی رەقی دوژمناندا دژی كورد كراوە و لە ئەرزی واقیعیشدا جێبەجێ كراوە و ئێستا گوازراوەتەوە بۆ ناو میدیا.
کۆتایی نەهاتووە
ئەگەر بە مانایەكی دیكە قسە لەسەر ئەم قۆناغەی خەباتی میدیای كورد بكەین، ئەوا دەبێت بڵێین: ئەگەرچی پێكدادانی وڵاتان و زلهێزەكان بە هێزی رەق بۆ دواجار كۆتایی نەهاتووە، بەڵام میدیا لە ئێستادا بووەتە دیوێكی دیكەی ئەو پێكدادانە و پەیامی ئەوە بە هەموو جیهان دەدات ئەگەری هەر پێكدادانێك هەیە. ناكرێت و بۆ مێژووی كورد و خەباتی هێزی نەرمی كورد بە كەموكورتی دەشكێتەوە كە میدیای كوردی هیچی نەبێت لەم بوارەدا پێشكەشی بكات و شانازی پێوە بكات، لەكاتێكدا میدیای جیهانی لە ئەوپەڕی هێزی نەرمی خۆیدا بێت و بە تەنیشت هێزی رەقی خۆیەوە هێزی نەرمیش بە گەڕ بخات و بەرگری لە تەواوی پیرۆزییە نەتەوەیی و نیشتمانییەكەی بكات.

میدیای كورد لە ئاست ئەو هەڵكشانە گەورەیەدا نییە كە میدیای جیهانی تێدایە