یەکێتی چۆن بڕیاری خەباتی چەکداریی دا؟

12:39 - 2023-06-01
زانا فه‌قێ
262 خوێندراوەتەوە

شکستی‌ شۆڕشی‌ ئەیلول، بۆشاییەکی‌ گەورەی‌ سیاسی لە باشووری‌ کوردستان دروستکرد، خەڵک تووشی‌ نائومێدیه‌كی گەورە هات، چونكه‌ حکومەتی‌ عیراق بەردەوام دووپاتیان دەکردەوە کە شۆڕشی کوردیان  لە باشوور لەناوبردووە، بۆ بەرپەرچدانەوەی‌  ئەم حاڵەتە دژوارەش، لەجیاتی‌ کۆبوونەوە لە دەوری‌ یەک سەرکردە و یه‌ك حزب، کۆمەڵێک حزب و رێکخراوی‌ ساسیی سەریان هەڵدا و کۆتایی بە ژیانی‌ تاک حزبی‌ لە باشووری‌ کوردستاندا هات. 
دوای‌ دوو مانگ لە نسکۆی شۆڕشی‌ ئەیلول، بیرۆکەی‌ دامەزراندنی‌ حزبێکی‌ نوێ بەناوی‌ یەکێتیی‌ نیشتمانیی‌ کوردستان لەلایه‌ن سەرۆک مام جەلالەوە گەڵاڵە دەبێت، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش دوای چه‌ندین كۆبوونه‌وه‌ و راوێژ و راگۆڕینەوە لەگەڵ چەند هەڤاڵێکی  کە دواتر بوونە ئه‌ندامانی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری لە22ی ئایاری‌  1975 به‌یاننامه‌ی دامه‌زراندنی ی.ن.ك ئامادە ده‌کرێت لە شاری‌ دیمه‌شق. 
دوای‌ دەستکاریکردنێکی‌ کەم، بڕیار دەدەن لە رۆژی 1/6/1975 بڵاوبکرێتەوە، ئه‌و رێكه‌وته‌ش بکرێت بە رۆژی‌ دامەزراندنی‌ رێکخراوەکە.
بەیاننامەکە لە هەندێک لە وڵاتانی‌ عەرەبی‌ و ئەوروپا لە دوو کاتی‌ جیاوازدا بڵاوکرایەوە، پاشان وەرگێڕدرا بۆ (فارسی‌، تورکی‌، ئینگلیزی‌ و ئەڵمانی‌).
دامەزراندنی‌ یەکێتی وەک نیمچە بەرەیەک، لە سێ باڵی‌ سەرەکی‌ پێکهاتبوو، ئەوانیش بریتیبوون لە (کۆمەڵە، سۆسیالست، هێڵی‌ گشتی‌)، ئامانج لەو گردبوونەوە و کۆکردنەوەی‌ بۆچوونە جیاوازانە لەژێر یەک ئاڵادا، بۆ بەدیهێنانی‌ مافەکانی‌ کورد و دژایەتیکردنی‌ سیاسەتی‌ حکومەتی‌ عیراقی بوو، ئەمەش یەکەمین جاربوو لە مێژووی‌ بزووتنەوەی‌ رزگاریخوازیی‌ کورددا فرە رێکخراوەیی و فرە بیروباوەڕیی‌  و فەلسەفیی سیاسی‌ جیاجیا لە ژێر چەتری یەک رێکخستندا بێتەکایەوه، بە شێوەی‌ نیمچەبەرەیی‌، کە هەریەکەیان سەربەخۆیی‌ رێکخراوەیی‌ خۆیان بپارێزن.
دامەزراندنی‌ یەکێتی بۆ ئەوە بوو دووبارە دەست بە خەباتی‌ چەکداریش بکرێتەوە و دووبارە سەنگەرەکان رێکبخرێنەوە و خەباتی‌ سیاسی ببوژێتەوە و چەکداربکرێتەوە. 
دەوترا ئایا یەکێتی‌ وەک رێکخراوێکی‌ سیاسی کاربکات یان ببێتە رێکخراوێکی‌ سیاسیی- چەکدار؟ عومەر شێخموس ئەندامی دەستەی دامەزرێنەر له‌ کتێبی (پشكۆیه‌ك له‌ خوڵه‌مێشدا) ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات و دەڵێت: «لەکاتی‌ بەستنی‌ کۆبوونەوەکەی بەرلیندا، گفتوگۆیەکی‌ زۆر دوور و درێژمان کرد سەبارەت بە چەند تەوەرێک بەوەی‌ چی بکەین؟ لە کام پارچەی‌ کوردستاندا شتێک بکەین، ئایا ئەو حزبە کۆمۆنیستیی‌ کوردستانی‌ بێت؟ یان سۆشیالستی‌ بێت؟ یاخود بەرەیەکی‌ فراوانی‌ ناسیۆنالیست بێت، من رام وابوو، کە ئێستا کاتێکی‌ باش نییە بۆ دەستپێکردنەوەی‌ خەباتی‌ چەکداری‌ لە کوردستانی‌ عیراق، لە کۆبوونەوەکەدا روونمکردەوە بۆچی‌ شۆڕشی‌ چەکداری لە کوردستانی‌ عیراق کاتێکی‌ گونجاو نییە، چەند هۆکارێکم خستەڕوو لەوانە:
یەکەم: خەڵک ورەی‌ رووخابوو، باوەڕی‌ بە هیچ سەرکردەیەک نەمابوو، لە رووی‌ سایکۆلۆجییەوە جەماوەر ئامادە نییە پشتگیریی‌ لە رێکخراوێک بکات کە یەکسەر دوای‌ هەرەس دەست بە خەباتی‌ چەکداری‌ بکاتەوە.
دووەم: پێویستە رێکخراوێک بێت تەرکیز لەسەر کاری‌ سیاسی و نهێنی‌ بکاتەوە، بۆ ماوەی‌ چەند ساڵێک لەسەر ئەو خەباتە بەردەوام بێت تا جەماوەر لە چەند بواردا ساز و ئامادە بکات، ئینجا دەست بە خەباتی‌ چەکداری بکاتەوە، ئەگەر بمانەوێت شتێک بکەین پێویستە تەرکیز لەسەر  کوردستانی‌ ئێران بکەینەوە، لەبەرئەوەی‌ رەوشەکە لەوێ باشترە و پشتیوانیی‌ جیهان بە ئاسانی‌ بۆی‌ دەستەبەر دەکرێت، هەرچەندە زۆر کەس پشتیوانییان لە بۆچوونەکانم کرد، بەڵام مام جەلال وتی‌: نەخێر برادەرانی‌ خۆرهەڵاتی‌ ناوین و ناوەوەی‌ کوردستان و ئەوانەی‌ لە ئێران پەناهەندەن ئامادەی‌ دەستپێکردنەوەی‌ شۆڕشن، سوریا و لیبیا و تا رادەیەکیش سۆڤیەت گفتیان پێداوین، کۆمەک و پشتیوانیمان بکەن، بۆیە لەسەر ئەوە ساغ بووینەوە دەست بە دروستکردنی‌ مەفرەزەی‌ چەکدار بکەینەوە، بە سوودوەرگرتن لە برادەرانی‌ ناوەوە، واتا کوردستانی‌ عیراق، هەربۆیە سەرکردایەتی‌ بڕیاردەدەن‌ لە حوزیرانی‌ 1976، ساڵیادی‌ دامەزراندنی‌ یەکێتی بکەن بە رۆژی‌ دەستپێکردنەوەی‌ خەباتی‌ چەکداری‌».

وتارەکانی نوسەر