(32)
*بەکارهێنانی ناو و نیشان و پلە و پایەی کەسایەتییەکان لە ریکلامدا رەوا و رێگەپێدراوە؟
-کەسایەتییەکان بە تایبەتمەندییەکانیاندا دەناسرێنەوە ئەوانیش بەشێکی دانەبڕاون لە کەسێتی ژیانی رۆژانەیان، بۆیە هەرجۆرە سوود وەرگرتنێکی مادی یان مەعنەوی لەو تایبەتمەندییانە جگە لە وەرگرتنی رەزامەندی پێشوەختەی کەسایەتییەکان، دەشبێتە بەرهەمهێنەر و پەخشکاری ریکلام، هەماهەنگی لەنێوان ناوەڕۆکی ریکلامەکە و تایبەتمەندێتی کەسی کەسایەتییەکەدا بکەن، ئەگەرنا لە کۆتاییدا ئەنجامەکانی پێچەوانەی ئامانجەکانی ریکلامەکە دەشکێتەوە!
لە چەند دەیەی رابردوودا، یەکێک لە رۆژنامە کوردییەکان وێنەی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستانی لەکاتی بڕینی قردێلەی کردنەوەی سوپەرمارکێتێک لە هەولێر وەک ریکلامی بازرگانی چاپ و بڵاوکردەوە. واتە بەرلەوەی رەزامەندی خودی سەرۆک وەزیران وەربگیرێت، وێنەی قردێلە بڕینەکەی بۆ برەودان بەشمەک و کاڵاکان لەلایەن خاوەنی مارکێتەکەوە درابوو بە رۆژنامەکە، تا بازاڕسازی بۆ بکات، بەڵام دواتر توڕەیی سەرۆک وەزیران و راگرتنی رۆژنامەکەی لێکەوتەوە، چونکە لە ئەنجامی ئەوکارەدا دوو هەڵەی گەورە زاڵ و زەقبوونەوە:
هەڵەی یەکەم، قۆستنەوەی وێنە و پێگەی سیاسی کەسایەتییەکی حکومی بۆ ریکلامێکی بازرگانی، بەبێ وەرگرتنی رەزامەندی پێشوەختەی خودی کەسایەتییەکە. لە بنچینەدا دەبێت ئامانج و ئەنجامی کار و چالاکییەکانی کەسایەتییەکی حکومی بۆ بەها و بەرژەوەندییە گشتییەکان بێت، نەک قۆستنەوە و خراپ بەکارهێنانی لە پڕۆژەیەکی تایبەتیدا و بەنیازی جاڕدانی بازرگانی و برەودان بەکاڵا و شمەکەکانی.
هەڵەی دووەم، نەبوون یاخود سنوورداری هەستی بەرپرسیارێتی لەلای خاوەنی میدیا و هەڵسوڕێنەرانی، لەکاتی چاپ و پەخش و بڵاوکردنەوەی بەرهەمە میدیاییەکاندا. رەوا و رێگەپێدراو نییە، جیاوازی لەنێوان کەسی گشتی و کەسی تایبەتی یاخود شوێنی گشتی و شوێنی تایبەتی دەرکەوتنی کەسایەتییەکان نەکرێت و بۆ مەبەست و ئامانجی تایبەتی بقۆزرێنەوە!
واتا کەسایەتی ئاسایی و گشتی و ناودار، مافی پاراستنی تایبەتمەندییە کەسییەکانی ژیانی تایبەتی خۆیان هەیە، بەتایبەت ئەگەر هیچ بەهایەکی هەواڵی و بایەخێکی کۆمەڵایەتی و بەرژەوەندییەکی گشتی لە بەزاندنی ئەو جۆرە ژیانە و تایبەتمەندییەکانیدا نەبوو. لەو نموونە زیندووەوە ئەو راستییە دووپاتدەبێتەوە بەرهەمهێنەران و بڵاوکەرەوانی ریکلام لە هەرێمی کوردستاندا، کەمتر پشت بە دەرگاوانی میدیایی دەبەستن و پێڕەوی پێوەری سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی یاخود کەلتوری و پەروەردەیی دەکەن و رەچاوی هەست و سۆز و دەروونی وەرگر یان زەوق و سەلیقە و چێژبینینیان ناکەن. ئەوەش وایکردووە بەشێکی زۆر لە ریکلامەکان پێچەوانەی ئەو ئامانجە بکەونەوە لەپێناویدا دەکرێن.
لەو سۆنگەیەوە، پێویستە بەر لە بەرهەمهێنان و پەخش و بڵاوکردنەوەی هەر ریکلامێک، لەڕووی بنەماکانی یاسا بەرکارەکان و پێوەرەکانی رێسا پیشەییەکانی راگەیاندن و بنچینە هونەرییەکانەوە هەڵسەنگاندنی بۆ بکرێت، چونکە لەڕووی رێسایی و یاسایشەوە رێگە بە پەخش و بڵاوکردنەوەی ریکلامێک نادرێت بازاڕسازی بۆ بەرهەمی بیانی و برەودان پێی لەسەر حسابی شکاندن و بێنرخکردنی بەرهەمی خۆماڵی بکات. بەتایبەت لە زمانی دەربڕینی وشە و دەستەواژە و زمانی جەستەدا، زۆر گرنگە وردی و وریایی زیاتر بەگەڕبخرێت، چونکە بۆ نموونە ناکرێت بۆ ساغکردنەوەی جۆرێکی بیانی لە ماست یان دۆ، دۆ و ماستی کوردی بکرێنە قوربانی و بازاڕی ناوخۆیی و ناوچەیی پێ بشکێنرێت و لەبەرچاوی هاونیشتمانیانیش بخرێن!
