یەک لە سوارچاکانی قازان

ئەم داستانە نووسینەوەی گەرەکە


-1-

دەفتەرەکە کۆنە و هەڵیدەدەیەوە، هەم رازونیاز و بیروڕاو هەم ئەدگاری چەند شەهید دەبینییەوە.
شەهید زۆرن بە قەدەر ژمارەی نەبەردییەکان، بە ئەندازەی شاخ و شارەکان و دەرفەتی ئەوەی گیانبازان بۆنە دەدۆزنەوە بۆ شایەتی و شەهادەت. خۆ مەسەلە بابەتی خۆکۆشتن و پێشبڕکێی زووتر چۆڵکردنی دونیا نییە بەرەو دونیایەک فانییە و  ئەوی رۆیی لێی نەگەڕایەوە تا پێمان بڵێت لە گوزەری ئەو دیو چ دەقەومێت؟
مەسەلەکە شایەتی و گەواهییە لەسەر مەسەلەیەکی رەوا کە مەسەلەی کوردستانە و لە ناویشیانا کرۆکەکەی: کەرکوک.
دەفتەرەکە کۆنە و لاپەڕەی ئەو وتار و یادگار و کۆمینتانەن کە بۆ شەهیدەکان نووسراون و وتراون. نووسراوی وای تیان کە داستانەکەی دەماودەم بیستراون و هی واش کە کەسوکارەکەی کاغەز و وێنە و هەندێک زانیاری هێناوە تا پێکیانەوە گرێی بدەین و بۆنەیەک بن بۆ بیرئانین.
-2-

نووسراوی وا کە دیرۆکی شەهیدێکە هەر مەغزای شەهید نییە، بەڵکو بەروار و جێگا و جوگرافیای، بابەت و رووداوەکانی پەند و چیرۆکی وا شیرین و مەزەدارن دەهێنێت لە چەند گۆشەنیگاوە لەسەر بنووسیت و بەسەری بکەیتەوە. 
نەوەیەکین لەسەرڕێ راوەستاوین و لە ناو ئۆرگان رواوین، کوڕی مەقەڕی ئاوەدانی حزبین هیچ نەبێت لە رەوتەنی تێکۆشانی کوردستانی نوێی چاپی دەورەی هەولێر لە پێش سیویەکی ئابی 1996، ئێمە لەوێ بووین تا لاپەڕان بنووسین و تۆماران پڕ بکەینەوە. ئێ دەسا زەحمەتی وا زەحمەت نییە، مەتنی واجبە و منەتی لاواندنەوە نییە.
ئەلبومەو دەفتەرە و دۆسێی سی ساڵ زیاتری غەزەتە و گۆڤارە و هەروا لەسەر یەک کەڵەکە بوون. هەر یەکەیان ئەنگێزەیەکیان هەیە، هەشیانە ئەمری مامە کە لە بۆنەدا حاجی وتەنی: ئیشارەی فەرمووە و رازی پەنهانی شەهیدێکی مەبەست بووە.
بیرمانە گوتی؛ (کەرکوکی؟!  چۆن کەرکوکی ناناسێ؟ برادەر ئەوەی ئەولاتری تەنیشتم شەهید ئەنوەر حەسەنە).
رەسمەکەی لا بوو، نیشانی داین و پێی نەداین. پشتی زیاتر لە بیست ساڵ لە ئەلبومی زۆری تر و تەنانەت لە تۆڕەکانیش دیتمەوە.
-3-
دەفتەرەکە و لاپەڕەکان و دەستنووسەکان زۆرن و یەکێکیان نووسینە لەسەر یەکێکیان. یەکێک لەوانە، فەرماندەی هەرێمی دوو لە کەرکوک ئەو دەمەی ناوی هەرێم هێشتان هی حکومەتەکان نەبوو، هی پڕۆژەکانی شەهادەت بوو. هی یەک لە فەرماندەکانی یانزە سوارەکەی قازان بوو، یانزە سوارەکەی دواتر وەک دوانزەکەی مەریوان زامی سەخت و ئازاری بەختی گەیشتە پلەی شەهیدی و قفڵی ئەلبومی سەروەرییەکەشیان دا.
بنەچەی زانیاری هەر سەردێڕی سروودە و سەرچاوەش هەر هەڤاڵێکی کەرتی رێکخستنە (جەوهەر حەسەن برای شەهید) کە بەشێکی گێڕایەوە و ئەو کاتەش ئەزموون هەر ئەوەندە و حەوسەڵە و سەلیقەش سەرەتای راپەڕینە کە تازە کوردستان ئازادە و تازە رۆژنامە چرۆ دەکا و تازەتریش کاروانی شەهیدان لە ئێزگەوە دێتە سەرپەڕی کاغەزی بێدەنگ و بێ تیفتیفەی بڵاوکراوەکان.
بیرمە کاک جەوهەر حەسەن سەرچاوەی یەکەم و کۆتا بوو. کە سەرەقەڵەمی هەر بەشی کورتە نووسینی دەکرد.
لە ژمارەی رۆژی 1996/3/6 لە کوردستانی نوێ وام نووسیووە: (خەڵکی لە ماڵ هاتنەدەر
بەرەو پیری کاک ئەنوەر
سروودێ لەسەر لێوان
بەخێربێی تۆ بۆ لامان
یانزە سوارەکەی قازان
کاک ئەنوەر بوو پێشڕەوتان..
قازان نەبەردی 11 سەعات شەڕی دەستەو یەخەی 22 پێشمەرگەی هەرێمی دووی شۆڕشێک بوو کە بەیاننامەی هەواڵی داستانەکەی لەسەر تایپێکی سادە نووسیبوو، بەڵام دەستاودەست دەپێچرایەوە و لە دووتوێی دڵدا دەشێردرایەوە. قازان سەروەری گوندێک بوو کە شەهیدی مقاوەمەتی فەرماندەی هەرێم و پۆلێک پێشمەرگەی نەبەز بوو لە دژی بەعسێک کە بە دەستخۆشی شەرق و غەربی دنیا و پشتیوانی دوو هێلیکۆپتەر و پتر لە (2000)  ئەفسەر و جەیشی نا شەعبی هێرشێکی دڕندانەی بەڕێ خستبوو).
دوایی زانیم ئەمە نەریتێکی شۆڕشگێڕی بوو کە کلێتە بەسەرەکانی کۆمەڵە ئەژنۆی خۆیان دەبەستەوە بۆ ئەوەی بڕیارەکە ئاشکرا بکەن و بڵێن (لێرە ناڕۆین) تا شەهید دەبین. ئەژنۆیان دەبەست نەکا دڵ دوودڵ بێت و دڵەخورپێی پاشەکشە و هەڵهاتنی هەبێت ئەگەرچی ئێستا لە زاری فەرماندە پلەیستەیشنەکانەوە دەگوترێت: وەڵا ئەوە شەڕ و هەڵاتنیش دەبێ.
لەو ژمارەدا نووسیبووم (ئەنوەر حەسەنیش پێشمەرگەی زەمەنی لێرە ناڕۆم بوو).
لە گوێدا دەزرنگێتەوە
 (باو و باپیرم کە کوردن، 
لێرە ئەژیان، لێرە مردن)
ئەم دروشمە جەماوەرییە  ئەوکات سرود بوو، دوایی بووە سەر لافیتەی خوێناوی خۆپیشاندانی بەرەنگاری فیتنەی هەمە ناسنامەی کورد لە کەرکوک لە رۆژی (28-7-2008) و تەقریبەن بووە ناونیشانی تێکۆشانی سیاسیی و مەدەنی کورد لە دوای 16ی ئۆکتۆبەری 2017 کە جەمەعەت لە واقعیدا رایان کرد و لە ستۆدیۆ و لە دراماشدا خەڵکیان بە خیانەت و ناپاکی تۆمەتبار دەکرد.
ئەوان چەواشەکاریان کردە رێباز و جەماوەری شەهیدپەروەری کەرکوکیش دەیانگوت:
(تەوقی ئاسن بخەنە ئەستۆم، لێرە ناڕۆم)
-4-

باشە ئەم (ئەنوەر)ە بۆ رۆشنایی و ئەنواری کەم خراوەتەسەر؟ 
ئەوەی بیرمە چەندین تێکۆشەر لە بیرەوەرییەکانیاندا  وەسفێکی جوانی دەکەن کە ئەنوەر حەسەن (1954-1982) کادیرێکی هۆشیاری کەرکوکی و کۆمەڵە بوو، لە سەربازگەکانی  شۆڕشگێرانی فەلەستیندا مەشقی دیتبوو و دەیتوانی شەڕی پارتیزانی فێری پێشمەرگەکانی شۆڕشی نوێ بکات و ...هتد .. کە ئەمە ناساندنێکی چڕە و پێویستی بە کتێبی ئەدگار و ناساندنی تریش هەیە.

پێرێ لەگەڵ مام جەوهەر قسەم كردەوە كە كێ كلیلی بوراقی ژیانی شەهید ئەنوەری لایە و كۆدەكان  چۆن بكەینەوە؟ حەیفم دێ ئەم هەموو داستانە مەزنانەی تێکۆشەرانی دێرین بفەوتێ .. حەیفە قەڵەم هەبێت و دەفتەر سپی و بەتاڵ بێ و هیچی تیا نەنووسرێت.
باس باسی رابەری سیاسیی و فەرماندەیەكە كە هەر مەشق و ئوستازی  پێشمەرگایەتی نەكرد، ئەو قارەمانی زیندان و نهێنیپارێزی رێکخستنیش بوو، بەڵكو خۆی وانەی كرداری پارتیزانی و داستانی شەهادەتی تۆماركرد. ئەندازیاری بە ئاکام نەگەیشتوو و مامۆستای پراکتیکە نەک تیوری ناو تاقیگە و موختەبەر.
مەعلومە شەهید بۆ شەهادەت تێناكۆشێت، بۆ سەركەوتن رەنجی خوێنینی داوە و لەرێوە و بەرێوە شەڕی کردووە و بە پێوە شەهید بووە... بەڵام مەعلومیشە شەهید بۆ فەرامۆشی ئەمە ناكا، بۆ یادكردنەوە و بۆ چیرۆكی رۆژانی بردنەوە وا دەكات. خۆ ئەو هەر گیانی سپاردووە سپاردووە، بەڵام خۆ لۆجیکی گیانبەختی پێداگرە لەسەر سەرکەوتن تا حەوجە بە مەرگی ئازیزی ترمان نەکات.
دەفتەرەكە زۆری تری تیایە. تەقویم و بەروار و روباری خوێن لە هەموو لایەكەوەیە، بۆتە گوڵی ناو دەفتەری ئەرشیف، بۆنی پێوە نەماوە، بەڵام هەر كە پەنجەی لێ دەدەیت بەسەر پیت و دێڕ و لاپەڕەدا پەخش و بڵاوە و بەقەد بۆنی خۆش بۆن دەبوژێنێتەوە. وەک میسکە و بۆنی خەنە و خەونی دوا رۆژی گەشی گرتووە.