پیشەییبوون لە حکومڕانی و سیاسەتدا

11:10 - 2024-08-07
هاوکار قادر
198 خوێندراوەتەوە


پیشەییبوون لە مانا سادە و ساکارەکەیدا، کەسێکی خاوەن پیشەیە و بۆتە ناسنامەی. ئەمە لە کایەکانی ژیانیشدا هەیە و زۆرجاریش کەسانی سەرکەوتوو لە بوارەکانی خۆیاندا پێیاندەوترێت پیشەیی، بەڵام بۆ حکومڕانی و جیهانی سیاسەت هەرچەندە پیشەیی بوون زۆر گرنگ و پێویستە، بەڵام کەم جار دەبینین و دەبیستین، کە حکومڕانان و سیاسییەکان بە پیشەیی ناوببرێن یاخود وەسف بکرێن.

ماوەیەك لەمەوبەر راپرسییەکی ئامانجدار و ئاراستەکراوی ناپیشەییانە لە کەناڵێکی تەلەفزیۆنی بڵاوکرایەوە، کە لە (هاووڵاتیان)یان دەپرسی کێ سەرۆك کۆمارە؟

عیراق بە هەرێمی کوردستانیشەوە، لە دوای روخانی رژێمی بەعس، تا ئێستا بە قۆناغی راگوزەردا دەڕوات، هەرچەندە سیمای حکومڕانییەکەی تا رادەیەك دەرکەوتووە و تا مەودایەکیش رەنگە بەردەوام بێت، بەڵام بەهۆی گۆڕانکارییەکانی ناوچەکەوە هەمیشە ئەگەری گۆڕانکاری هەیە. لەگەڵ ئەوەدا ناکرێت حکومڕانی نەکرێت بە پیشەیی بوون و سیاسییەکانیش نەبن بە پیشەگەر.
لە هەموو قۆناغەکانی رابردوودا، زۆرجار دوور لە هەر پیشەیی بوونێک، حکومڕانی کراوە، بڕیاری نا حەکیمانە دراوە و هەموانیش دەر ەنجامەکانیان بینیوە، کە بە جۆرێك لە جۆرەکان وڵاتیان گیرۆدە کردوە، سیاسییەکانیش ناپیشەگەرانە هەموو رێگایەکیان دژی یەکتر تاقیکردۆتەوە، کە ئەنجامی مامەڵەکانی ئەوانیشمان بینیوە.
لەم چوارچێوەیەدا، ماوەیەك لەمەوبەر راپرسییەکی ئامانجدار و ئاراستەکراوی ناپیشەییانە لە کەناڵێکی تەلەفزیۆنی بڵاوکرایەوە، کە لە (هاووڵاتیان)یان دەپرسی  کێ سەرۆك کۆمارە؟ 
وەڵامەکانیش بە یەك ئاراستەی مەبەستدار دەدرانەوە، کە گوایە سەرۆك کۆمار ناناسن و هەندێکجار ناوی سەرۆك وەزیران دەهێنرا وەك سەرۆك کۆمار.
دواتر گوایە سەرۆك کۆمار هەندێك پێشێلکاریی دەستووریی هەیە و دەسەڵاتی دەرەوەی دەسەڵاتی خۆی بەکارهێناوە، هەروەها گوایە داوای ئازادکردنی سەرمایەدارێکی حکومدراوی کردووە. 
هەموو ئەمانە رەتکراونەتەوە و ناڕاستییان سەلمێندراوە، بەڵام هەموویان دەچنە خانەی حکومڕانیی ناپیشەییانەوە و سیاسەتکردنی دەرەوەی پیشەیی، چونکە هەمووی بوختان و هەڵبەستراو و ناڕاستن.

دەبێت هەوڵەکان بۆ بنیاتنان بن
لە جیهانی پیشەییبووندا، هەموو هەوڵێك دەدرێت بۆ سەرخستنی رێککەوتن و بەڵێننامەکان، پاراستنی دامەزراوە و بڕیارەکان، کارکردنی بە کۆمەڵ و بەدیهێنانی ئامانجەکان.
لە حکومڕانیی ئێستای عیراقدا، پێویستە لە بری خستنی یەکتر، رێککەوتن و بەڵێننامەکان ببرێنەسەر و لە خزمەتی وڵات و خەڵکدا بخرێنەگەڕ. 
لە بری دژایەتی دامەزراوە و بڕیارەکان، پێویستە دامەزراوەکان تۆکمە بکرێن و بڕیارەکان گرنگییان پێبدرێت و لە خزمەتی کۆمەڵانی خەڵك جێبەجێ بکرێن. 
لە بری تاکڕەوی و منی باڵا و هەموو شت، بە کۆمەڵ کاربکرێت و دەسەڵاتەکان ببنە هاوکار و هاریکاری یەکتر و لەگەڵ دەسەڵاتی چاودێری و یاسادانان ببنە مایەی بەدیهێنانی خواستەکانی هاووڵاتیان.
لە دنیای پیشەییبووندا، کە حکومڕانی و سیاسەتە، دەسەڵاتەکان یەکتر تەواو دەکەن، رەنگدانەوەی یەکتر دەبن، ئەرکەکان دابەش دەکەن و هەموویان لە خزمەت وڵاتدا هەوڵدەدەن، نەك سەرقاڵی کەموکورتی یەکتر بن و لەبری خەمی خەڵك، کێشەی خەڵك زیاتر بکەن.
لە دنیای پیشەییبووندا، دادگا و یاسا سەنگی مەحەکە، لە هاتنەپێشەوەی هەر گرفت و کێشەیەکدا، دادگا بڕیارە گونجاوەکە دەدات، ئەوەش ئەو رێگایەیە، کە سەرۆك کۆمار هەڵیبژارد و لە پرسی دەسەڵاتی ناردنی پرۆژە یاسادا بۆ ئەنجومەنی نوێنەران، رووی لە دادگای فیدرالی کرد و ئەویش سەلماندی، کە هەم سەرۆکایەتی کۆمار و هەم ئەنجومەنی وەزیران دەتوانن پرۆژە یاسا بنێرن بۆ ئەنجومەنی نوێنەران و هیچ پێشێلکارییەك لەو بابەتەدا نییە.
ئەوەی لەلایەن هەندێك کەس و لایەنەوە دەکرێت و ئەنجامی دەدەن ناپیشەییبوونە، ئەوەی سەرۆك کۆمار دەیکات پیشەییبوونە، لەلایەك ئەرکەکانی جێبەجێ دەکات و لە خەمی گشتیدایە، لەلایەکی دیکەش خەمی دەسەڵاتەکانی دیکەیەتی و لە هەموو بۆنە و دیدار و کۆڕ و کۆبونەوەیەکدا پاڵپشتییان هەڵدەبژێرێت و پشتیوانیان دووپاتدەکاتەوە.

وتارەکانی نوسەر