كۆ زمانی دەستهەڵاتەکا مەزن دئاراستەکرنا مرۆڤی دا هەیە. زمان دشێت مرۆڤی بهێلت زیندانیێ ئاستەکێ دەستنیشانکری ژ مەعریفە و تێگەهشتنێ، دشێت مرۆڤی پاشڤە بهێلت و دشێت ژ جیهانێ و دەوروبەران ژی ڤەبڕت. هەروەسا د شیاندایە ناسنامەیا مرۆڤی یا نەتەوەیی یان نشتیمانی ژناڤببەت، ژبەرکۆ پەیوەندییا دناڤبەرا هزر و زمانی پەیوەندیەکا ڕاستەوخوە و ئێکۆدوو تمامکەرە
ئهو ئايدولۆژيایا مه هه‌لنه‌بژارتى، ئهو ته‌ڵها كۆ بێئاگه‌هى ئەم ژ زاڕۆكينيێ بنه‌چارييه‌كا نه‌ڕاستهوخوه، ئه‌م لسه‌ر ڕادهێين و گه‌له‌ك هه‌لبژارتن، ديتن، بڕيار، ڕێك، جۆر، شێواز و وێنه‌يان؛ ئه‌م د چارچۆڤێ وێدا دبينن. هه‌ر يوتۆپيايه‌ك، سيسته‌مه‌ك، ئايدولۆژيايه‌ك يان ڕێبازه‌كا كۆ مرۆڤان بۆ خوه گرتى و باوه‌رى پێ هه‌یی، لسه‌ر هنده‌ك بنه‌مايان ئاڤابوويه كۆ د ديتنا وان كه‌ساندا يێن باوه‌رى پێ هه‌ين، يان بكاردئينن باشترين چارچۆڤێ كه‌توارىيه كۆ مرۆڤ تێدا بژين يان ڕە‌فتارێ بكه‌ن. زمان ژى ئێك ژ وان ئايدولۆژيايه كۆ باشترين ده‌ربڕينه ژ ڕە‌فتاركرنا مرۆڤێن د ژينگه‌هه‌كا دياركریدا ب هەمان زمانى دئاخڤن، هه‌روه‌سا بنه‌ما و كليله‌كا گرنگه ژبۆ داخستن يان ڤه‌كرن و باشتر هزركرنێ.
نەخوە هندی ئەم هاتینە تێگەهاندن، زمان ئالاڤەکێ پەیوەندیکرنێ یە دگەل دەوروبەران، لێ یا مە نەزانی ئەوە، كۆ زمانی دەستهەڵاتەکا مەزن دئاراستەکرنا مرۆڤی دا هەیە. زمان دشێت مرۆڤی بهێلت زیندانیێ ئاستەکێ دەستنیشانکری ژ مەعریفە و تێگەهشتنێ، دشێت مرۆڤی پاشڤە بهێلت و دشێت ژ جیهانێ و دەوروبەران ژی ڤەبڕت. هەروەسا د شیاندایە ناسنامەیا مرۆڤی یا نەتەوەیی یان نشتیمانی ژناڤببەت، ژبەرکۆ پەیوەندییا دناڤبەرا هزر و زمانی پەیوەندیەکا ڕاستەوخوە و ئێکۆدوو تمامکەرە. بۆ نموونه: گەلەك جاران ئەز گوهـ ل گۆتنەکێ دبم، ب تایبەت ژی دناڤ ژینگەها زانکۆیێدا ژلایێ مامۆستا و قوتابییان و هەتا تەخا خواندەڤا و نڤیسکارێن ئەکادیمی و نە ئەکادیمی دا، دبێژن؛ زمانێ کوردی زمانەکێ هەژارە و کێشەیا کێمییا تێرم و تێگەهان تێدا هەیە. ژبەر ڤێ چەندێ ژی خواندنا مە ل زانکۆیێ یان ب زمانێ عەرەبی یە یان ژی ئنگلیزی. بیرا من دئێت دەمێ هێژ ئەز ل پەیمانگەهێ، بەری یازدە ساڵان؛ ئەڤ کێشا زمانێ عەرەبی و ئنگلیزی هەبوو و ل کۆلیژێ ژی هەما کێشە هەبوو و نها قوتابیێن من ژی هەمان کێشە هەیە. جارێ ئەز باسێ خەمسارییا لایەنێن ژێبەرپرس ناکەم؛ لێ دێ باسێ هندەك تێبینی و خالێن گرنگ کەم کو تایبەتن ب زمانیڤە، کۆ کاریگەرییەکا ڕاستەوخوە لسەر هزرکرن، ئاگەهی، و ئاستێ تێگەهشتنا تاکێن کۆمەڵگەهێ و پێگەهشتنا وەڵات و جڤاکی ب گشتی دکەن.
ئەم دبێژن، زمانێ کوردی کێشەیا کێمییا تێڕم و تێگەهان هەیە و چاره‌يا ئێكانه هه‌تا نهۆ ئهوه کۆ ئەم ب زمانەکێ دی بئاخڤن، بخوینن، بنڤیسن؛ بێی کۆ ئەم هزرا خوە بکەین، ئەرێ نەبوونا فلان تێڕمی یان تێگەهی د زمانێ مەدا، وێ چەندێ دگەهینت کۆ مە ب زمانێ خوە هزر د بابەتێ وی تێڕمی یان تێگەهیدا کرییە هەتاکۆ مە هەبت یان نەبت؟!. لڤێره چه‌ند پرسياره‌ك جهێ خوه دكه‌ن ئهو ژى ئەڤەنە: ئايا هزر و زمان چاوا پێشدكه‌ڤن؟ ئەرێ كيژ ژوان يێ دى پێشدئێخت؟ ئەرێ چ فاكته‌ر كاريگه‌ريێ ل ڤێ پرۆسه‌يێ دكه‌ن؟
به‌رسڤدانا ڤان پرسياران دێ د چه‌ند گۆتاره‌كێن دى دا بت کو دێ ب درێژی لسه‌ر وان مژاران ڕاوه‌ستين. خالا من دڤێت دووماهيێ ب ڤێ گۆتارێ بينم ئهوه، ئه‌گه‌ر ئەم بەرانبەرەکی بۆ تێڕمێن نوو ب زمانێ خوە دانین، ب ڤێ پێنگاڤێ، ئەم دشێن ئاستێ تێگەهشتن و ئاگەهییا نەوەیەکی بلند بکەین بۆ ئاستەکێ دی یێ تێگەهشتنێ و ئاسۆیێن وی یێن هزری بەرفرەهتر لێ بکەین؛ چونکی دەمێ ئەم پەیڤێن نوو د زمانیدا زێدە دکەن، ئانکۆ ئەم یێ بابه‌ت و وارێن هزرکرنێ بەرفرەهتر لێ دکەن، ئەم هندەك بابەتێن دی ل ئەقلیەت و سایکۆلۆژیایا زمانی ژی زێدە دکه‌ن.
ب ڤی ڕەنگی، زمان دمینن زیندی.، ئەڤجا هزرا خوە بکە ئەگەر د ڤان یازدە ساڵاندا و بەری وان ژی، ئەگەر هەر ساڵ لسەر بابەتەکی یان بەشەکی هاتبا کارکرن، ئەرێ نها ئەم دا چاوا و ب چ ئەقلیەت هزر کەن؟ ئه‌رێ نها دانۆستاندنێن مه دا لسه‌ر چ هزر و بابه‌تان بن؟!
