لە دوای كەوتنی رژێمی ئەسەد، بە فەرمانی بنیامین نەتەنیاهۆ سوپای ئیسرائیل ناوچەی جیاكەرەوەی نێوان سوریا و ئیسرائیلی لە خۆرهەڵاتی بەرزاییەكانی جۆلان داگیركرد، وەك جۆرێك لە خۆئامادەكردن و تۆكمەكردنی سنوور لەگەڵ سوریادا و زیاتر چاودێریكردنی نێوخۆی سوریا و چوونە ناوەوەی نزیكەی 15كم بۆ نێو قووڵایی سوریا، بەمەبەستی دوورخستنەوەی هێزەكانی سوریا لە بەرزاییەكانی جۆلانەوە.
ئەم هەنگاوەی ئیسرائیل لە روانگەی دیدی ئاسایشی سەربازیی ئیسرائیلەوە نراوە، كە بە تیۆری سنووری پارێزراو (نظریة الحدود الامنة) دەناسرێت و ئیسرائیل مەبەستیەتی بە درێژایی 75كم لە ناوچەی جیاكەرەوەدا قەڵغانێكی دیكە، جگە لە بەرزاییەكانی جۆلان لە بەرەی سنووری لەگەڵ سوریادا پێكبهێنێت، جۆرێكیش لە ئامادەباشی بۆ رژێمی ئێستا و نوێی سوریا پێكەوە بنێت، لەم بارەیەوەش نزیكترین رووبەر كە تێیدا بواری جیۆسیاسی خۆی تێدا بەرفراوانتر بكات، بریتییە لە ناوچەی جیاكەرەوە كە لە سنووری هاوبەشی نێوان سوریا و لوبنانەوە لە شاخی ئەلشەیخەوە دەستپێدەكات تا دەگاتە سنووری ئوردن، بەڵام ئەوەی زیاتر لەم داگیركردنەی ئیسرائیلدا جێگەی بایەخ و لێدوانە داگیركردنی ئیسرائیلە بۆ شاخی ئەلشەیخ (جبل الشیخ).
شاخی ئەلشەیخ لەكوێدایە
شاخی ئەلشەیخ دەكەوێتە نێو خاكی سوریا و لە باكووری بەرزاییەكانی جۆلاندایە و دەكەوێتە باشووری خۆرئاوای دیمەشقی پایتەختەوە، بە بەرزترین شاخ دادەنرێت لەنێو سوریا و لوبنان و ئیسرائیل و ئوردندا و بەرزترین لووتكەی لە دیوی سوریادا دەگاتە 2814م و بە لوتكەی حەرمون دەناسرێت.
لەم لووتكەیەوە دەتوانرێت دیمەشق و دەشت و بیابانی شام و جۆلان بەچاو ببینرێت، هەروەها دەتوانرێت سنووری باكووری ئوردن و شاخی جەلیل لە ئیسرائیل و باشووری لوبنان و دەشتی بیقاع ببینرێت، بڕوانە نەخشەی ژمارە (1).
بایەخی جیۆستراتیژی شاخی ئەلشەیخ
درێژیی شاخی ئەلشەیخ نزیكەی 45 كم دەبێت و بەرزترین لووتكەشی حەمرونە، كە ئێستا ئیسرائیل داگیری كردووە، بایەخی جیۆستراتیژی ئەم شاخ و لووتكەیەش دەگەڕێتەوە بۆ:
1. بەو پێیەی بەرزترین لووتكە لەخۆدەگرێت، دەكرێت بكرێتە بنكەیەكی چاودێری بەسەر وڵاتانی دەوروبەرییەوە.
2. ئەم لووتكەیە نزیكەی 40 كم لە دیمەشقی پایتەختی سوریاوە دوورە، بەمەش بۆ چاودێریكردن و بۆردومانكردنی دیمەشق زۆر لەبارە.
3. دەكرێت بكرێتە (ناوچەیەكی كوێر) بۆ وڵاتانی سوریا و لوبنان و ئوردن، و نەتوانرێت جووڵەی فڕۆكەی تێدا تۆماربكرێت.
4. بەوپێیەی ناوچەیەكی سەختە و دژوارە لەرووی تۆبۆگرافییەوە، دەكرێت بنكەی سەربازی تێدا بونیادبنرێت و پرۆسەی شاردنەوەی كەلوپەل و بنكە سەربازییەكان تێیاندا ئاسان بێت.
5. ناوچەیەكە، نزیكە لە شوێنە پیرۆزەكانی كریستیان و دروز و جووەكان، بەمەش لە رووی دیمۆگرافییەوە دەتوانرێت جۆرێك لە ئاسایش و سۆزی ئەو پێكهاتانە رابكێشرێت، بەو پێیەی كە نا موسوڵمانن.
6. ناوچەی بەرزاییەكانی جۆلان و شاخی ئەلشەیخ بە سەرچاوەی دەرامەتی ئاو دادەنرێت لە ناوچەكەدا، بەو پێیەی كە ناوچەیەكی بەرزە و ساڵانە رێژەیەكی یەكجار زۆر باران و بەفری لێدەبارێت، كە نزیك دەبێتەوە لە (1000ملم باران ساڵانە)، بەمەش دەرامەتێكی گەورە بۆ ئاوی سەرزەمین و ژێرزەمین لە ئیسرائیل دابین دەكات.
7. لە لووتكەی ئەم شاخەوە و لە رێگای بنكەكانی رادار و كەرەستە سەربازییەكانەوە، دەتوانرێت چاودێریی بنكە و ناوچەكانی حزبوڵڵای لوبنانی بكرێت لە دەشتی بیقاعدا.
سەركردە ئیسرائیلییەكان داوای ئەوەیان كرد
لەمبارەیەوە سەرۆكی پارتی (ئیسرائیل ماڵمانە) ئەفیغدۆلیبەرمان لە تشرینی یەكەمی 2024 داوای ئەوەی كرد كە گورزێكی پێشوەختە لە رژێمی ئەسەد بوەشێنرێت و شاخی ئەلشەیخ داگیربكرێت، بەمەبەستی رێگەگرتن لەهەر جۆرە هێرشێك كە لە ئایندەدا ئەنجامبدرێت، هەروەها (حایم وایزمەن) لە نامەیەكیدا بۆ سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا لوید جۆرج دەڵێت: ئایندەی ئابووریی ئیسرائیل پشت بەو سەرچاوەی وزە و ئاوە سازگارە دەبەستێت، كە لە دۆڵەكانی شاخی ئەلشەیخ و سەرچاوەكانی ئاوزێڵی ئوردن و رووباری لیتانیدان.
داگیركردنی شاخی ئەلشەیخ لە ئێستادا هاوكاتە لەگەڵ بۆردوومانكردنی هێزی ئاسمانی ئیسرائیل، بۆ سەرجەم بنكە و سەربازگە و دامەزراوە ستراتیژییە سەربازییەكانی سوریا، بەمەبەستی لە ناوبردن و وێرانكردنی سەرجەم فڕۆكە و رۆكێت و چەكە كیمیاییەكانی سوریا، بەمەبەستی لە دەستدانی توانای هێرشكردنی سوپای سوریا لە ئایندەدا، هەروەها لە ئێستادا ئیسرائیل سەرقاڵی بوونیادنانی بنكەی چاودێری پێشكەوتووە لەسەر لووتكەی شاخی حەمرون و لێدانی رێگای نوێیە بۆ سەر ئەم شاخە، بەمەبەستی جێگیركردنی سوپای ئیسرائیل و تۆكمەكردنی بەرەی باكووری خۆرهەڵات لە ئاراستەی سوریاوە.
*پسپۆری جیۆسیاسی و ئاسایشی نەتەوەیی
نەخشەی ژمارە (1) شاخی ئەلشێخ لە سوریا کە ئیسرائیل کۆنترۆڵی کردووە
