وەزارەتی پلاندانانی عیراق، بێ گەڕانەوە بۆ دەستوور و بێ گوێدانە هەستیاریی ناوچە جێناكۆكەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، بڕیاری دەستكاریكردنی یەكە ئیدارییەكانی قەرەتەپە و جەبارە و كۆكزی داوە، ئەمەش پێچەوانەی ماددەی 140ی دەستووری عیراقە، كە رێگە نادات بە هیچ گۆڕانكارییەك لەو ناوچانە.
بڕیارەكەی وەزارەتی پلادانانی عیراق كە بە ئیمزای محەمەد تەمیمی وەزیر و جێگیری سەرۆك وەزیرانی عیراقە، كە كەسێكی شۆفێنی عەرەبی باشووری كەركوكە، كە بەردەوام دوای ساڵی 2005 دژ بە كورد لە كەركوك بەتایبەتی و لەعیراق بەگشتی كاری كردووە، قەرەتەپەی لە ناحیەوە كردووە بە مەركەزی قەزا و هەردوو ناحیەی جەبارە و كۆكزیشی خسۆتەسەر، وەزارەتەكە هۆكاریی بڕیارەكەی بۆ ئەوە گێڕاوەتەوە، گوایە ئەم سێ ناحیەیە سەر بە هیچ قەزایەك نەبوون پێشتر، بۆیە پێویست بوو مەركەزێكی قەزایان بۆ دروست بكرێت، ئەمەش راست نییە، ئەو ناوچانە سەر بە كفری بوونە، پێش دەستكاریكردنیان لەسەردەمی رژێمی بەعسدا.
پاساوێكی تری وەزارەتەكە ئەوەیە، گوایە بڕیارەكە رۆڵی دەبێت لە سوود وەرگرتن لە ئیمكانیاتەكانی ناوچەكە و هەروەها فەراهەمكردنی هەلی كار و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری باشتر بە هاووڵاتیان و جووڵەی ئاوەدانی و بنیاتنانەوە، ئەمانەش تەنها پاساون، و گومان هەیە مەرامی سیاسی لەپشت ئەنجامدانی ئەو گۆڕانكارییەوە بێت و بەمەبەستی زیان گەیاندن بێت بە كورد لەو ناوچانە بەو پێیەی زۆرینە پێكدەهێنن.
ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ دەستوور، ئەوا ناوچە جێناكۆكەكان لە عیراق، ئەو ناوچانەن كە ماددەی 140 دەیانگرێتەوە و پێشتر تەعریبیان تێدا كراوە لەسەردەمی رژێمی بەعس، سنوورەكانیان لە ماوەی نێوان 17ی تەمموزی 1968 تا 9ی نیسانی 2003 گۆڕانكاریی تێداكراوە بەمەبەستی كەمكردنەوەی رێژەی كورد تێیاندا، ناوچەكان دەكەونە ناو چوار پارێزگاوە، كە ئەوانیش پارێزگای كەركوك، كە دەبێت بگڕێتەوە بۆ سنووری پێش ساڵی 1968، كە ئەوكات قەزای چەمچەماڵ و كەلار و قەزای خورماتوو و قەزای كفری لەسەر بوو، ئەمە چ جای پارێزگای هەولێر، كە قەزای مەخموری لەسەر بوو ساڵی 1991 لەلایەن رژێمی بەعسەوە لێی دابڕینرا، هەروەها پارێزگای نەینەوا، كە هەرێمی كوردستان داوا دەكات، چەند ناوچەیەكی بگەڕێتەوە سەر كوردستان لە دەشتی نەینەوا كە قەزاكانی شێخان و حەمدانییە و تەلكێف دەگرێتەوە لەگەڵ شەنگال و ناحیەی زوماری سەر بە قەزای تەلەعفەر و ناحیەی قەحتانییەی سەر بەقەزای بەعاج.
لە پارێزگای دیالەش، ناوچە دابڕێنراوەكان، قەزای خانەقین لەخۆدەگرێت، كە هەرێمی كوردستان داوای گەڕانەوەیان دەكات بۆ سەر هەرێم، لەپاڵ ناحیەی مەندەلی (کە بەم دواییانە لە ناحیەوە کرا بە قەزا) سەر بەقەزای بەلەدروز و قەزای بەدرەی سەر بە پارێزگای واسیت و ناحیەی جەلەولا، لە پارێزگای سەڵاحەدینیش، حكومەتی هەرێم داوای گێڕانەوەی قەزای خورماتوو دەكاتەوە.
دواجار دەڵێین، قەرەتەپە و جەبارە و كۆكز دەكەونە ناوچە جێناكۆكەكان و وەكو پێشتر ئاماژەمان پێكرد، دەستووریش رێگری دەكات لەهەر دەستكاریكردنێكی سنوورە ئیداریی و جوگرافییەكەی تا ماددەكە جێبەجێ دەكرێت، بڕیاری لەو جۆرەش لەلایەن وەزارەتی پلاندانانەوە تەنها واتای بەردەوامی سیاسەتی تەعریب دەگەیەنێت، لە پاڵ لێدانی بەرژەوەندیی كورد لەو ناوچانە و سوودوەرگرتنیش لە دەنگی توندڕەوانی عەرەبی قەرەتەپە و دەوروبەری لەهەڵبژاردنەكانی داهاتووی عیراقدا بۆ بەرژەوەندیی هێز و لایەنە سوننەكان.
