پرۆژەكەی حەیدەر مەنتك لەبەردەم ستایش و رەخنەدا

10:57 - 2024-07-22
کوردستان
326 جار خوێندراوەتەوە

ئاوات کۆکەیی

 

 
لە ماوەی رابردوودا، بەرگی سێیەمی (ئینسكلۆپیدیای شەهیدانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە پارێزگای هەولێر)، كە حەیدەر مەنتك ئامادەی كردووە، چاپ و بڵاوكرایەوە. 

شایستەی ستایشە

لە دوای چاپكردنی بەرگەكانی دیكەش و بە دەستخۆشییەكی زۆرەوە، باسم لەو هەوڵەی نووسەر كردووە، وتوومە ئەوەی هەڤاڵ حەیدەر دەستی داوەتێ، جگە لەوەی ئەركێكی ئێجگار پیرۆز و بایەخدارە، هەتا بشڵێی سەخت و پڕ لە بەرپرسیارێتییە، چونكە ئەو كارە هی یەك كەس نییە و پێویستی بە تیم و پاڵپشتیی دەزگایەكە، بەڵام ئیتر كە ئەو هەڤاڵە بە تەنیا دەستی داوەتێ و سێیەم بەرگی گەیاندە چاپ، زۆر باشی هێناوە و سەركەوتوبووە، ئەو سەركەوتنەش لەسەر حسابی شەونخوونی و كاتی خۆی بووە، چونكە بێ بەرامبەر ئەو خزمەتە گەورەیە دەكات و تەنیا خەرجیی لە چاپدانەكەی بۆ دابینكراوە.

خاڵی لاوازی ئینسكلۆپیدیاكە
بەڵام چەندین خاڵی لاواز و كەلێنیش هەیە كە ناكرێت بەبێ قسە لەسەركردن تێپەڕێت، 
لە رووی زمان و داڕشتن و خاڵبەندییەوە، بەگشتی كەموكووڕیی تێدا بەدی دەكرێت بە جۆرێك لە هەندێك بڕگەدا كەموكووڕییەكان هێندە زەقن، كاریگەرییان كردۆتە سەر زانیارییەكان و خوێنەر سەری لێ دەشێوێت.
لێرەدا تەنیا یەك نموونە دەهێنمەوە و بە (دەق) وەك خۆی لەناو دوو كەوانەدا، دایدەنێمەوە: 
لە لاپەڕە 387دا لە بارەی شەهید سەردارەوە نووسیویەتی: (پاش دروستكردنی (2) لەشكری نیزامی سەربازی لە فەرماندەیی(2)ی هەولێر ناوبراو لە شكری (1) بەردەوام بوو تا دروستبوونی لیواكانی پاسەوانی سەرۆك كۆمار ناوبراو دەگوازرێتەوە فەوجی (1) لیوای (2)
ناوبراو (1)جار بریندار بووە لە سنوری حاجی كاكۆل).
لێرەدا تێكەڵی و پێكەڵی، هەڵەی رێزمانی، داڕشتنی لاواز و نەبوونی خاڵبەندی، وایكردووە پێویستت بە چەند جارێك خوێندنەوە بێت تا تێی بگەیت.
ئەم پەرەگرافە دەبوو ئاوا بنووسرایە:
پاش دروستكردنی دوو لەشكری نیزامی لە فەرماندەیی 2ی هەولێر، شەهید سەردار لە لەشكری 1ی ئەو فەرماندەییە درێژەی بە پێشمەرگایەتی داوە.
ساڵی 2005  كە لیواكانی پاسەوانی سەرۆكایەتی كۆماری عیراق پێكهێنران، گوازرایەوە بۆ فەوجی 1ی لیوای 2ی پاسەوانیی سەرۆكایەتییەكە.
بۆ برینداربوونەوەكەش، دەبوو ساڵ و هۆكار و سنوورەكە بنووسرایە، چونكە ئەوەی خەڵكی ناوچەكە نەبێت، نازانێت (حاجی كاكۆل) لە سنووری چ پارێزگا و قەزا و ناحیەیەكە، ناشزانرێت ئایا لە شەڕەكانی پێشتردا برینداربووە، یان ئەوكاتەی پاسەوانی سەرۆك كۆمار بووە و لە شەڕ و بۆسەی تیرۆریستاندا، یان بە تەقینەوە بریندار بووە.

وشەی عەرەبی، دووبارە و هی تریش
وشە عەرەبییەكانی وەك: (جەنازە، كەمین) كە لە ئینسكلۆپیدیاكەدا بەكارهاتوون، وشەگەلێكی سادەن، هێندە ئاڵۆز و قووڵ نین كە لە كوردیدا هاوواتایان نەبێت، ئەگەر لە قسەكردنیشدا بەكاریان بهێنین، ئەوا لە نووسیندا وشەكانی: لە بری جەنازە (تەرم) و لەبری كەمین (بۆسە) بەكاردێت.
وشەی (ناوبراو) كە زۆر دووبارەكراوەتەوە، لە بنەڕەتدا گونجاو نییە بۆ شەهید بەكاربهێندرێت، بگرە بۆ كەسایەتی و بۆ كەسی ئاساییش گونجاو نییە، چونكە وشەكە لە دۆخێكی تایبەتدا و بۆ گرنگی نەدان بە كەسێك، بەكاردەهێندرێت.
ناوی قەڵاچوالان-یش كراوە بە قەڵاچۆلان، هەڵەی تایپیش نییە، چونكە زۆر دووبارە كراوەتەوە.
لە ژیاننامەی شەهیدەكاندا نووسراوە: ساڵی پەیوەندی (بۆ نموونە 1981)، ئۆرگان: یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان.
وشەی (ئۆرگان) لەو شوێنەدا و بەو مانایە، هەڵەیە، چونكە یەكێتی حزبە نەك ئۆرگان، دامو دەزگاكانی حزب ئۆرگانن.
دیسان دەستەواژەیەكی تری هەڵە هەیە (مەفرەزە سەرەتاییەكانی راپەڕین)، لە ئەدەبیاتی یەكێتیدا دەستەواژەی (مەفرەزە سەرەتاییەكان) بۆ مەفرەزە و دەستەكانی سەرەتای سەرهەڵدانەوەی شۆڕشی نوێ بەكاردەهێندرێت، بۆ راپەڕین، شانە چەكدارەكانی بروسك و شاڵاو بەكاردەهێندرێت.
لە پاشكۆدا پانتاییەكی زۆر دراوە بە وێنەی ناپێویست، ئەو وێنەیەش كە لە لاپەڕە نۆدا بڵاوكراوەتەوە و لە لاپەڕە 902دا دووبارە دانراوەتەوە، وەك مەتەڵێك وایە كە هیچ وەڵامێكی نەبێت.
لە راستیدا زۆر لایەنی تری ئینسكلۆپیدیاكە هەیە كە شایستەی قسە لەسەركردنە و وایكردووە مەرجی (ئینسكلۆپیدیا)بوونی كتێبەكە بخاتە ژێر پرسیارەوە، بەڵام لەبەر كەمیی دەرفەت و درێژنەبوونەوەی بابەتەكە، فەرامۆشی دەكەم.

قسەیەكی دۆستانە
كاك حەیدەر مەنتك خوێنەرێكی باشە و دەرچووی زانكۆیە، زیاتر لە 25 ساڵە لە بواری نووسیندا  چالاكە، جگە لەبابەتە رۆژنامەوانییەكانی، خاوەنی چەند كتێبێكی چاپكراویشە، رەنجی زۆریشی داوە لەم ئەركە پیرۆزەدا، بەڵام بەداخەوە ئەم كەموكووڕییانە لەم بەرگە و  لە بەرگەكانی پێشتری ئەم ئینسكلۆپیدیایە و ئیسنكلۆپیای پێشمەرگە دێرینەكانی (ی.ن.ك) لە پارێزگای هەولێر-یشدا، هەن.
من كە زۆرجار ئیرەیی پێدەبەم بۆ ئەو شانازییەی لەم رووەوە پێی بڕاوە، دەشزانم چەندە پێوەی ماندوو بووە، بۆیە دەڵێم: هەقە پەلەی تێدا نەكات و دوای تەواوبوونی هەر بەرگێك و بەر لەچاپ، وردتر پێیدا بچێتەوە و وەك كەسێكی رەخنەگر سەیری كارەكەی خۆی بكات، یاخود نەنگی نییە ئەگەر پیشانی شارەزایەكی بدات بەو مەرجەی متمانەی پێی هەبێت لەوەی كە رەنجی بەبا نادات.
بەهوای سەركەوتنی زیاتر بۆ هەڤاڵ حەیدەر مەنتك، كە پێشمەرگانە مێژووی شەهید و پێشمەرگەكانی سنووری هەولێر دەنووسێتەوە.


#سەروەران

بابەتە پەیوەندیدارەکان