ئەم جارە فاسۆلیای تێدایە

بەشە خۆراکی مانگانە و نیگەرانیی هاووڵاتییان

محەمەد عەبدولرەحمان

هەرچەندە بەشە خۆراکی مانگانەی هاووڵاتییان، لە کاتی خوێدا ناگاتە دەست هاووڵاتی، بەڵکو زۆرجاریش هەندێک لەبەشە خۆراکەکان کوالێتییان باش نییە و هاووڵاتی لای بریکار، یان بازاڕ بە نرخێکی زۆر کەم دەیفرۆشێتەوە و دەیگۆڕێت بە جۆری باشتر و شیاو، کە بە کەڵکی خواردن بێت، چونکە پێیان وایە شیاوی خواردن نییە.
بڕوا مەجید کە هاووڵاتییەکی قەزای شارەزوورە بە کوردستانی نوێی راگەیاند: ئەم مانگە برنجمان وەرگرتووە، کە لە ماڵەوە لێمان ناوە، بۆنێکی ناخۆشی هەیە و بۆ خواردن ناشێت. 
پشتیوان عەبدولڕەحمان یەکێکە لە بریکارەکانی خۆراک لە ناحیەی زەڕایەنی سەر بە قەزای شارەزوور بە کوردستانی نوێی راگەیاند: برنجی مانگی پێشوو تایلەندی بوو، زۆربەی هاووڵاتییان وەریان دەگرت و بەکاریان دەهێنا، بەڵام ئەو برنجەی ئەم جارە بۆمان هاتووە ئۆرۆگواییە، کوالێتی زۆر خراپە و بۆنێکی زۆر ناخۆشی هەیە، برنجەکە ساغه و لەت نەبووە، بەڵام زەرد بووە و وا دەردەکەوێ پێشتر تەڕ بووبێت، یاخود ماوەتەوە.

هاووڵاتییان دەیفرۆشنەوە
وتیشی: ئەم بەشە خۆراکە هی مانگی 10ی 2024ە، برنج، شەکر، نیسک، دۆشاو، لەتکەنۆک و رۆنی تێدایە، بەڵام %90ی هاووڵاتییان ئامادەنین برنجەکە وەربگرن و ئەوانەشی وەریانگرتووە، لێی ناڕازین و بۆ خواردنی خۆیان بەکاری ناهێنن.
سیروان حەمەساڵح هاووڵاتی لە ناحیەی زەڕایەن بە کوردستانی نوێی راگەیاند: برنجی ئەم مانگە زۆر خراپە کەس بەکاری ناهێنێت و دەیفرۆشنەوە بە بریکارەکان، چونکە بۆنی دێت.
وتیشی: سەبارەت بە بەشە خۆراکی مانگانە، ئەگەر لە کاتی خۆیدا بێت باشترە، هەندێک کەس موچەیان نییە، یان داهاتێکیان نییە، لەبەر ئەوە دەبێتە بار گرانی بۆ ئەو کەسانە، داواکارین لە لایەنی پەیوەندیدار کار ئاسانیی بیکەن، بۆ ئەوەی بەشە خۆراک زوو بگاتە دەست هاووڵاتییان.
گەشاو ئەحمەد خانمێکە لە قەزای دەربەندیخان بە کوردستانی نوێی راگەیاند: بەشە خۆراکی ئەم مانگە بە تایبەتی برنجەکەی زۆر خراپ بوو، بۆنێکی ناخۆشی لێ دێت، بە کەڵکی خواردن نایەت، ئێمە دەیفرۆشینەوە بە بریکارەکە، یان لە ناو بازاڕ دەیفرۆشین و دەیگۆڕین بە برنجێک، کە شیاوی خواردن بێت، داواکارم لە لایەنی پەیوەندیدار ئاگاداری کوالێتی ئەو خواردنانە بێت و هەروەها داواکارین لە کاتی خۆیدا دابەش بکرێت.

پێویستە لە کاتی خۆیدا بگات
سروە عەبدوڵڵا خانمێکی شاری سلێمانییە بە کوردستانی نوێی راگەیاند: کوالێتی خواردنەکان باش نییە بە تایبەتی برنج و ئاردەکەی، هەروەها تا ئێستا هاووڵاتییان نازانن بەشە خۆراکی مانگی چەندە وەریدەگرن و و چی و چی وەردەگرن، ئەویش بە هۆی دواکەوتنەوە، مادەکان بە کەم و کورتیی دێن هەر مانگە و جۆرێک لە ماددە ناگاتە هاووڵاتییان، تا رادەیەک بارگرانی لە سەر شانی هاووڵاتییان دروست دەکات، چونکە نرخی خۆراک لە بازاڕەکاندا بەرزە و هاووڵاتیی بە ناچاری خۆراکی بایەعی بەکار دەهێنن، لەبەر ئەوە پێویستە کوالێتی خواردنەکان بەرز بێت و لە کاتی خۆیدا بگات، هەروەها داواکارم بەشە خۆراکی مانگانە زیا بکەن و شیر و سابون و تایت و هێلکە و چای بۆ زیاد بکرێت. 
نەخشین سەلام خانمێکە لە پارێزگای هەڵەبجە بە کوردستانی نوێی راگەیاند: ئەو بەرهەمانەی که وەک بەشە خۆراکی مانگانە دابەش دەکرێن بەکاریان دەهێنم، مانگەکانی رابردوو برنجەکەم بەکارهێناوە، بەڵام ئەم مانگە زۆر خراپە و بۆنی دێت هەر ناتوانین بەکاری بهێنین. وتیشی : ئەو بەرهەمانە خۆ هەر دەکڕدرێن و پارەیان پێدەدرێت، با بەرهەمێکی باش بێت و خەڵک بتوانێت بەکاری بهێنێت. 

کابانێک بۆ کوردستانی نوێ  : ئەو بەرهەمانەی که وەک بەشە خۆراکی مانگانە دابەش دەکرێن بەکاریان دەهێنم، مانگەکانی رابردوو برنجەکەم بەکارهێناوە، بەڵام ئەم مانگە زۆر خراپە و بۆنی دێت و هەر ناتوانین بەکاری بهێنین

برنجەکە تازەیە، بەڵام بۆنی دێت
ئاوارە حەمە شەریف بەڕێوبەری ناحیەی زەڕایەن بە کوردستانی نوێی راگەیاند: گللەیی هاووڵاتییانمان پێگەشتووە، سەبارەت بە خراپیی کوالێتی برنجەکە، لیژنەی تایبەت بە خۆراکمان هەیە و بەدواداچوونی وردی کردووە سەبارەت بە خراپیی و بۆنی برنجەکە، لیژنەکە راپۆڕتی خۆی ئامادەکردووە و ئێمەش ئاراستەی لایەنی پەیوەنیدارمان کردووە.
کامەران فەتاح بەڕێوبەری خۆراکی سلێمانی بە کوردستانی نوێی راگەیاند: برنجەکە جۆری ئۆرگواییە و بەرهەمێکی زۆر تازەیە، جۆرەکەشی باشە و لە هەموو شارەکان هەمان برنج دابەشکراوە، بەڵام بۆنی دێت، ئێمە بە هیچ شێوەیەک دەسەڵاتی رەخنەگرتنمان نییە، تەنها دەتوانین لە کاتێکدا رەخنە بگرین، ئەگەر هات و برنجەکه کۆن بێت، یان تەڕ بووبێت، یان ماوەکەی بەسەر چووبێت، ئەوکات دەتوانین وەرینەگرین و بینرێنەوە بۆگەنجینە.
بەڕێوبەری خۆراکی سلێمانی سەبارەت بە دواکەوتنی بەشە خۆراکی مانگانە وتی: دواکەوتنی پەیوەندیی بە ئێمەوە نییە، لەو رۆژەدا فەرمانمان پێ دەکرێت، بە نووسراوی رەسمی پێمان دەوترێت دەست بکەن بەدابەشکردن، ئێمەش دەست دەکەین بەدابەشکردنی، هۆکاری دواکەوتنەکەش دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی بەشە خۆراک لە گەنجینەکانماندا.
ئاماژەی بەوەشکرد: سەبەتەی مانگی 10 ساڵی 2024 هەمووی دابەشکراوە، تەنها برنج نەبێت، کە %75ی دابەشکراوە و ئەوەش کە ماوە دەینێرین بۆ بریکارەکان و لەوێشەوە دەگاتە دەست هاووڵاتییان.

تەنیا هەینی پشوویانە 
بەڕێوبەری خۆراکی سلێمانی سەبارەت بە بەشە خۆراکی مانگەکانی ئەم ساڵ وتی: ئامادەکاریی دەکەین و نووسراومان پێگەشتووە، سەبەتەی یەکەمی ساڵی 2025 دابەش بکەین، کە خۆی دەبینێتەوە لە برنج و شەکرو زەیت و دۆشاو و لەتکەنۆک و نیسک و نۆک و فاسۆلیاش، زیاتر لە ساڵ و نیوێکە فاسۆلیامان بۆ نەهاتوە، بەڵام ئەم جارە نزیکەی 300 تۆن فاسۆلیامان بۆ هاتووە و گەشتۆتە گەنجینەکانمان، بەم نزیکانە دەست بە دابەشکردنی دەکەین، هەوڵ ئەدەین زۆربەی شوێنەکان وەریبگرن، پرۆسەکە 20 بۆ 25 رۆژی دەوێت، چونکە زیاتر لە دوو ملیۆن و 70 هەزار و 180 هاووڵاتیی سوودمەند دەبن لە بەشە خۆراکی مانگانە، دابەشکردنیش رۆژانە بەردەوام دەبێت، تەنها رۆژی هەینی نەبێت هەموو رۆژەکان دابەشی دەکەین و هیچ رۆژێکی دیکە پشوومان نییە.