ئەمریكا چاوی بڕیوەتە كانزا بنەڕەتییەكانی ئەفریقا

ئا: فاروق سەعید حەسەن

ئەفریقا خاوەنی چەندین كانزای گرنگە بۆ پیشەسازیی وزەی نوێ و تەكنەلۆژیا، وڵاتە زلهێزەكان كێبڕكێیانە بۆ دەستڕاگەیشتن بەو كانزایانە، چین تا رادەیەك دەستی بەو ناوچانە گەیشتووە و روسیاش كەم تا زۆر هەژموونی هەیە، بەڵام ئەمریكاش دەیەوێ لەو ناوچانە جێپێی خۆی بكاتەوە و لەو كانزایانە بەشی نەبێت.

گفتوگۆی سەرەتایی
كۆباڵت یەكێكە لەو كانزایانەی لە كیشوەری ئەفریقا زۆرە و پیشەسازیی ئەمڕۆییش پێویستیی پێیەتی، زۆرترین رێژەی كۆباڵتیش لە كانەكانی كۆنگۆی دیموكراتیدا هەیە، كۆنگۆی دیموكراتیش ئەمڕۆ باری لارە و پێویستی بە پشتیوانیكردنی زلهێزێكی وەكو ئەمریكا هەیە، هەر ئەمەش وایكردووە گفتوگۆیەكی سەرەتایی لە نێوان كۆنگۆی دیموكراتی و ئەمریكادا دەست پێبكات، بۆ رێگەدان بە كۆمپانیاكانی ئەمریكا تا كانزاكانی ئەو وڵاتە دەربهێنن، لە بەرامبەر پشتیوانیكردنی ئەمریكا بۆ حكومەتی ئێستای ئەو وڵاتە، كە فیلیكس چیسكیدی سەرۆكایەتی دەكات و بە دەست بزوتنەوەی (ئێم 23)وە گیری خواردووە، ئەو بزوتنەوەیەش لەلایەن رواندا و وڵاتانی دیكەی دراوسێی كۆنگۆوە پشتیوانیی دەكرێت و دەیەوێت حكومەتەكەی چیسكیدی-بڕوخێنێت.

ئەگەر كۆنگۆی دیموكراتی لەگەڵ ئەمریكا رێك بكەوێت، ئەوا توانیویەتی سوود لە ململانێ نێودەوڵەتییەكە ببینێت بۆ بەهێزكردنی خۆی و بۆ ئەمریكاش، لە رووی ئابووری و جیۆپۆلەتیكیشەوە بە قازانج دەشكێتەوە 

رەنگە دەستكرد بێت
چاودێرانی سیاسی پێیان وایە، ئەو تەنگژە سیاسییەی كۆنگۆ تێی كەوتووە، رەنگە دەستكردی ئەمریكا بێت، بۆ ئەوەی بیانوویەك بۆ چوونە ناو وڵاتەكەوە بدۆزێتەوە و جێپێی خۆی لەو ناوچەیە بكاتەوە، چونكە ئەگەر رێكەوتنێك لەگەڵ كۆنگۆی دیموكراتیدا بكات بۆ دەرهێنانی كانزاكان، ئەمریكا لە چەند روویەكەوە دەستكەوتی دەبێت، لەوانە:
كەمكردنەوەی هەژموونی چین بەسەر پیشەسازیی ناوچەكەوە، چونكە تا ئێستا چین گەورەترین وەبەرهێنە لە بواری كانزاكانی ئەو ناوچەیەدا. %70ی كۆباڵتی جیهان لە كۆنگۆی دیموكراتیدایە، كە كانزایەكی گرنگە لە بواری پیشەسازیی كانزاكان و دروستكردنی پاتری لیسیۆمدا.

نیكل و یۆرانیۆمیشی هەیە
دابینكردنی كەرەستەی سەرەتایی بۆ پیشەسازیی تەكنەلۆژیای نوێ و كەرەستەی خاوی تایبەت بە بەرهەمهێنانی وزەی نوێبووەوە.
كۆنگۆ جگە لە كۆباڵت، نیكل و یۆرانیۆمیشی هەیە، بە رێكەوتنێكی لەو جۆرە ئەمریكا دەستی بە هەموو ئەو كانزایانە دەگات.
كێبڕكێ لەگەڵ روسیادا ئامانجێكی دیكەی ئەمریكایە، چونكە كۆمپانیاكانی روسیاش لە ناوچەكانی ئەفریقادا هەژمونیان هەیە و بە نزیكبوونەوەی ئەمریكا لە كۆنگۆی دیموكراتی، دەتوانێت كێبڕكێ لەگەڵ روسیادا بكات لە ناوچەكەدا.

سیناریۆكانی داهاتوو
سیناریۆكانی داهاتوو بۆ كۆنگۆی دیموكراتی لە دوو ئاراستەدا خۆی دەبینێتەوە، ئەگەر لەگەڵ ئەمریكا رێك بكەوێت، ئەوا توانیویەتی سوود لە ململانێ نێودەوڵەتییەكە ببینێت بۆ بەهێزكردنی خۆی، بەڵام ئەگەر رێكەوتنەكە سەری نەگرت، كۆنگۆی دیموكراتی رووبەڕووی هەڕەشەی بزوتنەوەی (ئێم 23) دەبێتەوە، كە ئێستا دەستی بەسەر بەشێكی زۆری ئەو ناوچانەدا گرتووە، كە كانزا گرانبەهاكانیان تێدایە.
بۆ ئەمریكاش گەیشتن بەو رێكەوتنە، دابینكردنی كەرەستەی خاوی تەكنەلۆژیای نوێی بۆ مسۆگەر دەكات و لە هەمان كاتدا سنوورێكیش بۆ هەژمووی چین و روسیا لەو ناوچانە دادەنێت، كە لە رووی جیۆپۆلەتیكەوە بایەخێكی گەورەی هەیە.
سەرچاوە: سكای نیوز